Lật tẩy hàng loạt vi phạm nghiêm trọng tại Nhà máy phân bón Nhật Long

Câu chuyện bắt đầu từ buổi tiếp công dân định kỳ tháng 6/2025, khi Bí thư Tỉnh ủy Thanh Hóa Nguyễn Doãn Anh lắng nghe tiếng kêu cứu của người dân xã Sao Vàng về tình trạng ô nhiễm kéo dài do nhà máy phân bón Nhật Long gây ra.

Ngay tại buổi đối thoại, Bí thư Tỉnh ủy đã chỉ đạo Công an tỉnh chủ trì kiểm tra toàn diện hoạt động của doanh nghiệp này. Ngay sau đó, một đoàn kiểm được thành lập. Lực lượng Công an phối hợp với chính quyền địa phương, các cơ quan chuyên môn nhanh chóng tiến hành các bước nghiệp vụ, từ thu mẫu nước thải, kiểm tra hồ sơ pháp lý đến khảo sát hiện trạng nhà xưởng.

Qua kiểm tra, Công an tỉnh Thanh Hóa phát hiện Công ty Nhật Long xả nước thải nhiều chỉ số vượt quy chuẩn.

Kết quả kiểm tra cho thấy: nước thải từ nhà máy Nhật Long chứa nhiều thông số vượt quy chuẩn cho phép ở mức khó tin, cụ thể: Tại vị trí thu mẫu A0LI, chỉ tiêu Nitơ vượt chuẩn 17 lần; Tại vị trí SAX1, Nitơ vượt 19,45 lần, chất rắn lơ lửng (TSS) vượt 4,48 lần; Đáng chú ý nhất, mẫu MAT1 có chỉ tiêu BOD vượt 900 lần, COD vượt 694,4 lần, Photpho vượt 17,9 lần và TSS vượt 3,6 lần.

Không dừng ở đó, đoàn kiểm tra còn phát hiện công ty tự ý lắp đặt một đường ống nhựa Tiền Phong phi 110, dài 6 m, chôn ngầm dưới đất, dẫn thẳng nước thải ra hồ Rung Rinh, hành vi hoàn toàn trái với nội dung giấy phép môi trường.

Sai phạm của Công ty Nhật Long không chỉ dừng ở ô nhiễm. Công an tỉnh Thanh Hóa còn phát hiện doanh nghiệp này sử dụng 3.729,4 m2 đất chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng; nhiều công trình xây dựng trên đất ở và đất nông nghiệp, hoàn toàn sai mục đích. Trong số này có cả các hạng mục lớn như: 3 nhà xưởng sản xuất, 2 nhà kho, hệ thống xử lý nước thải, hệ thống xử lý khí thải… được xây dựng ngoài phạm vi đất sản xuất kinh doanh (SKC) được cấp phép.

Nhiều công trình chưa hề được cấp phép xây dựng. Diện tích đất đã được cấp giấy phép môi trường là 9.207 m2, nhưng diện tích đang sử dụng để sản xuất phân bón lại lên tới 13.319,7 m2, nghĩa là vượt hàng nghìn m2 ngoài phạm vi pháp lý.

Không chỉ vi phạm về môi trường, Nhà máy phân bón Nhật Long còn vi phạm về đai, xây dựng.

Căn cứ Nghị định 45/2022/NĐ-CP, Công an tỉnh Thanh Hóa đã xử phạt hành chính Công ty Nhật Long số tiền 458 triệu đồng, đồng thời tước quyền sử dụng giấy phép môi trường trong 4,5 tháng. Doanh nghiệp này còn bị buộc tháo dỡ công trình trái phép, nộp lại số lợi bất hợp pháp và khắc phục hậu quả môi trường.

Đây không phải lần đầu Công ty Nhật Long bị xử phạt. Ngày 1/10/2023, UBND huyện Thọ Xuân từng phạt 35 triệu đồng vì vi phạm môi trường. Năm 2024, công ty lại bị phạt 15 triệu đồng vì sản xuất phân bón kém chất lượng (lô NPK 10-5-10 có hàm lượng Kali hữu hiệu thấp hơn quy chuẩn). Tuy nhiên, mức phạt nhẹ khiến doanh nghiệp "không mảy may thay đổi". Ô nhiễm vẫn tiếp diễn, đơn thư vẫn chồng chất.

Ngày 15/6/2024, UBND huyện Thọ Xuân đã đề nghị UBND tỉnh đưa Công ty Nhật Long vào danh sách cơ sở cần di dời. Nhưng đến nay, việc di dời mới dừng ở mức… đề xuất. Người dân tiếp tục phải chịu cảnh "sống chung với ô nhiễm" trong khi chờ quyết định cuối cùng.

Vụ việc ở Công ty Nhật Long là lời cảnh tỉnh cho những doanh nghiệp xem nhẹ pháp luật và coi thường sức khỏe cộng đồng. Nó cũng cho thấy, nếu không có sự vào cuộc quyết liệt của lực lượng Công an và chỉ đạo sát sao từ cấp ủy, tiếng kêu cứu của người dân có thể sẽ còn bị bỏ quên.