Làng kung fu bát nháo, Thiếu Lâm, Thái Cực cũng lung lay

Trong nhiều năm qua, làng kung fu Trung Hoa ngày càng bị đặt dưới ánh mắt nghi ngờ của giới võ thuật chuyên nghiệp, một phần vì chính tình trạng bát nháo của các võ phái giàu truyền thống.

Sự dàn dựng làm mất chất kung fu

Trong hơn một thập niên qua, cộng đồng kung fu Trung Quốc liên tục đối mặt làn sóng hoài nghi và chỉ trích khi các võ phái truyền thống "chạy sô" biểu diễn quá đà, dàn dựng thi đấu và dính cả bê bối mua bán đai cấp.

Vốn là biểu tượng văn hóa được xem trọng, các môn phái như Thiếu Lâm, Thái Cực quyền luôn được tôn sùng thông qua sách vở, phim ảnh, nghiên cứu lịch sử và niềm tự hào dân tộc. 

Tuy nhiên, giới khoa học, võ hiện đại cũng như mạng xã hội ngày nay đã phơi bày nhiều hành vi bị tố là lạm dụng danh tiếng vì mục đích thương mại.

Theo Tân Hoa xã, từ giai đoạn 2016-2025, hàng chục cuộc biểu diễn của một số môn phái ở các tỉnh Hà Nam, Tứ Xuyên, Quảng Đông bị cư dân mạng phát hiện dàn dựng để trục lợi.

Nhiều đoạn video quảng bá "công phu" của các võ phái này - trong đó có cả võ sinh Thiếu Lâm dùng “nội công” hạ gục đối thủ chỉ bằng động tác chạm nhẹ. 

Các võ sư bị cho là lạm dụng hiệu ứng sân khấu, phối hợp với quay phim, dựng âm thanh để tạo ảo giác sức mạnh siêu phàm. Nhiều bình luận trên Weibo gọi đây là “biểu diễn sô” chứ không phải đối kháng thật.

Thành phố Trịnh Châu - nơi Thiếu Lâm Tự tọa lạc cũng từng chứng kiến tranh cãi vì lượng lớn võ sinh tham gia các tour biểu diễn thương mại. 

Báo South China Morning Post (SCMP) nhận định: "Việc thương mại hóa quá mức đẩy kung fu truyền thống ngày càng trở thành một trò giải trí, đánh mất tính tu dưỡng và kỷ luật. Nhiều nhà sử học nhận định quá trình này làm phai mờ yếu tố triết lý, vốn từng là nền tảng của võ học Trung Hoa".

Trong khi đó, Thái Cực quyền - môn võ được nhiều người cao tuổi luyện tập như phương pháp dưỡng sinh - lại vướng bê bối khác: thi đấu giả và học giả thi giả. 

Năm 2017, video võ sĩ MMA nghiệp dư Từ Hiểu Đông đánh bại một “cao thủ Thái Cực” chỉ trong vài giây gây rúng động. 

Vụ việc này phơi bày khoảng cách giữa hình ảnh và năng lực thực tế, khiến công luận nghi ngờ khả năng ứng dụng đối kháng của nhiều trường phái kung fu truyền thống. 

Theo SCMP, nhiều màn thi đấu sắp đặt của võ phái Thái Cực sau đó đã bị phanh phui, khiến tính đối kháng của môn võ truyền thống này ngày càng bị nghi ngờ.

Tệ nạn mua bán đai cấp

Ngoài ra, giới truyền thông đại lục từng đưa tin về nạn mua bán chứng nhận huấn luyện viên võ thuật. 

Nhật báo People’s Daily cho biết có cơ sở đào tạo quảng cáo “lên đai” chỉ trong vài tuần, trái với hành trình khổ luyện kéo dài nhiều năm trời của kung fu truyền thống.

Việc tuồn chứng chỉ ra thị trường, tạo ra lớp “giáo viên” thiếu nền tảng chuyên môn càng làm suy giảm chất lượng võ thuật của kung fu.

Không chỉ nằm ở thành tích ảo, sự bát nháo còn thể hiện trong các cuộc biểu diễn thi triển “khí công” bằng chiêu trò. 

Một số võ sư trình diễn dùng cơ thể đỡ gạch hoặc kéo ô tô, nhưng sau đó bị cư dân mạng phân tích cho thấy đạo cụ đã can thiệp. 

Theo China Daily, các chuyên gia cơ học nhận xét nhiều tiết mục thuộc dạng thử thách ảo, lợi dụng góc quay và vật liệu đã xử lý, không phản ánh bản chất kung fu. Những bê bối này khiến hình ảnh võ học truyền thống có nguy cơ bị gắn mác mê tín và phô diễn hình thức.

Ở chiều ngược lại, không ít võ sư chân chính cảm thấy bị tổn thương. Một huấn luyện viên kung fu tại Thượng Hải trả lời SCMP: 

"Không phải tất cả các môn phái đều xuống cấp, nhưng thị trường hỗn loạn làm “người ngoài đánh đồng mọi thứ thành trò cười”, khiến học viên nghi ngờ giá trị võ học chân chính. 

Kung fu truyền thống cần phục hồi hệ thống kiểm định minh bạch, chuẩn hóa huấn luyện và loại bỏ biểu diễn không đạo đức".

Các chuyên gia giáo dục thể thao thuộc Đại học Bắc Kinh đánh giá nguyên nhân cốt lõi nằm ở việc thiếu khung pháp lý giám sát hoạt động thương mại hóa võ thuật, dẫn đến tình trạng làng kung fu chạy sô bát nháo.

Đồng thời, nhu cầu giải trí của công chúng trên mạng xã hội tạo điều kiện cho những màn phô diễn câu khách. Một số võ đường khai thác tâm lý thích võ công “thần bí” để thu học phí cao.

Trước áp lực dư luận, năm 2021 Liên đoàn Võ thuật Trung Quốc công bố quy tắc hạn chế biểu diễn phản khoa học, yêu cầu các võ sĩ tham gia thi đấu có kiểm định và cấm sử dụng danh hiệu “đại sư” tự phong. 

Dù vậy, theo SCMP, các quy định này chưa giải quyết toàn diện vì còn thiếu chế tài mạnh và bộ phận thi hành độc lập.

Đối với fan võ thuật, sự bát nháo trên khiến họ mệt mỏi. Nhiều ý kiến trên Douyin thừa nhận cảm giác thất vọng khi thần tượng võ học trở thành trò mua vui trên Internet. 

Một số bạn trẻ chuyển sang tập võ thuật hiện đại như quyền anh, kickboxing vì dễ kiểm chứng năng lực bằng thi đấu đối kháng. Hệ quả, kung fu truyền thống đối mặt nguy cơ mất thế hệ kế thừa thực thụ.

Gần đây nhất, vụ bê bối về sư trụ trì chùa Thiếu Lâm Thích Vĩnh Tín càng khiến sự hoài nghi với kung fu tăng lên.

Tất nhiên, hầu hết các võ phái - bao gồm Thiếu Lâm, Võ Đang, Thái Cực vẫn ra sức gìn giữ nét truyền thống, tinh thần võ đạo tốt đẹp của văn hóa kung fu truyền thống. 

Nhưng khi mà các hoạt động thương mại vẫn bát nháo, với nhiều cá nhân ra sức trục lợi từ thương hiệu kung fu truyền thống, ngay cả những biểu tượng võ thuật hàng ngàn năm lịch sử của Trung Hoa cũng bị tổn hại uy tín ít nhiều.