Lần đầu phát hiện chất ô nhiễm công nghiệp độc hại trong khí quyển Mỹ

Lần đầu tiên các nhà khoa học phát hiện parafin clo chuỗi trung bình (MCCPs), một chất ô nhiễm công nghiệp độc hại, trong khí quyển tại thị trấn Lamont, bang Oklahoma, Mỹ.

Theo trang tin môi trường Earth.com ngày 10-8, phát hiện này gây bất ngờ lớn vì trước đây chưa từng ghi nhận MCCPs ở khu vực Tây bán cầu.

Nhóm nghiên cứu thuộc Đại học Colorado Boulder (Mỹ) cho biết nồng độ MCCPs đo được tại thị trấn Lamont đạt tới 3 nanogram/m³, cao gấp hàng ngàn lần mức nền ở các vùng xa xôi.

Điều này cho thấy nguồn phát thải ở gần mặt đất, không phải từ các nhà máy xa.

Các nhà khoa học nghi ngờ MCCPs được phát tán từ bùn thải sinh học - sản phẩm phụ giàu dinh dưỡng thu được từ các nhà máy xử lý nước thải. Bùn này thường được rải trên đồng ruộng để bổ sung dinh dưỡng cho đất, trong đó có các cánh đồng lúa mì ở Oklahoma.

Gió có thể đã cuốn các hạt bụi chứa MCCPs từ mặt đất lên không khí, còn ánh nắng khiến các phân tử MCCPs dễ bay hơi phát tán rộng hơn.

Các nghiên cứu ở nước ngoài cho thấy bùn thải này có thể chứa hàng ngàn nanogram MCCPs trong mỗi gram chất khô.

MCCPs là chất thường được sử dụng trong dầu gia công kim loại, nhựa PVC và lớp phủ chống cháy. Loại “họ hàng” của chất này là parafin clo chuỗi ngắn (SCCPs) cũng đã bị Mỹ cấm sản xuất mới từ năm 2009 vì độc hại và tích lũy lâu dài trong môi trường.

Sau lệnh cấm, nhiều doanh nghiệp đã chuyển sang dùng MCCPs thay thế. Tuy nhiên, MCCPs cũng có đặc tính tương tự.

MCCPs đã được chứng minh có thể gây tổn thương gan, rối loạn nội tiết và ảnh hưởng phát triển ở động vật; tồn lưu lâu dài trong môi trường và tích lũy trong mô mỡ.

Hiện Mỹ chưa có tiêu chuẩn không khí cho MCCPs, và dữ liệu về tác động lên sức khỏe con người còn hạn chế.

Nhóm nghiên cứu cho biết sẽ tiếp tục quan trắc quanh năm, lấy mẫu đất và bùn để xác định nguồn phát thải. Phát hiện này đã được nghị sĩ bang Oklahoma viện dẫn khi thảo luận siết quy định sử dụng bùn thải. Một số bang nông nghiệp khác cũng bắt đầu chú ý khi thông tin lan rộng trong giới y tế môi trường.

Trước đó vào năm 2023, Ủy ban chuyên gia Công ước Stockholm đã đề xuất loại bỏ MCCPs trên phạm vi toàn cầu, dự kiến bỏ phiếu vào năm 2025. Trong khi chờ quyết định, chất này vẫn được sản xuất và buôn bán với số lượng lớn.