Làm sao để không 'dính bẫy' tin nhắn, cuộc gọi giả mạo?

Người dân cần thận trọng trước các thủ đoạn lừa đảo tinh vi qua điện thoại và mạng xã hội, tránh cung cấp thông tin cá nhân hoặc chuyển tiền cho người lạ.

Những tháng gần đây, hàng loạt vụ lừa đảo qua điện thoại và mạng xã hội diễn ra với thủ đoạn ngày càng tinh vi, khiến nhiều người mất cảnh giác và mất tiền oan. Các cơ quan chức năng và nhà mạng liên tục phát cảnh báo, kêu gọi người dân nâng cao ý thức tự bảo vệ mình trong môi trường số.

Những cái "bẫy" quen mà lạ

Mỗi ngày, chị Nguyễn Thu Nga (phường Cửa Nam) nhận hàng chục cuộc gọi từ các đầu số lạ. Có người tự xưng là nhân viên điện lực, có người đòi tiền điện, hoặc mời đầu tư chứng khoán. Với bản tính cẩn trọng, chị Nga thường lập tức tắt máy để tránh rủi ro.

Không phải ai cũng giữ được bình tĩnh như chị. Chị Nguyễn Thu Duyên (phường Bạch Mai) kể một người gọi điện tự xưng nhân viên điện lực, nói gia đình chị đang nợ tiền điện và phải nộp ngay qua ứng dụng gửi qua Zalo, nếu không sẽ bị cắt điện. Lo sợ ảnh hưởng sinh hoạt, chị làm theo hướng dẫn và mất hơn 20 triệu đồng.

Tương tự, bà Nguyễn Thị Nhẫn (phố Mai Động) vừa bán nhà được hơn 20 tỉ đồng, nhận cuộc gọi yêu cầu nộp thuế thu nhập cá nhân. Lo bị phạt, bà chuyển tiền vào tài khoản người lạ. Khi ngân hàng báo sai lệch số tiền, con trai bà mới phát hiện sự việc. Tổng cộng, hơn 2 tỉ đồng đã "bốc hơi".

Những vụ việc như vậy không hiếm. Kẻ gian thường lợi dụng tâm lý sợ hãi, tin tưởng hoặc thiếu hiểu biết công nghệ để chiếm đoạt tài sản. Càng khéo léo đóng vai "người có thẩm quyền", chúng càng khiến nạn nhân dễ sập bẫy.

Phản ánh sớm - bảo vệ chính mình

Trước tình hình này, các nhà mạng như MobiFone, Viettel, VinaPhone đều khuyến cáo: người dân cần đặc biệt cảnh giác khi nhận cuộc gọi tự xưng là cán bộ công an, thuế, viện kiểm sát, tòa án, điện lực hay nhân viên ngân hàng.

Theo quy định pháp luật, cơ quan nhà nước không làm việc qua điện thoại hay mạng xã hội, mà chỉ trao đổi trực tiếp bằng giấy mời, giấy giới thiệu hoặc tại trụ sở.

Nếu nhận tin nhắn hay cuộc gọi mượn danh người thân, lãnh đạo, bạn bè để vay hoặc chuyển tiền, người dân cần gọi trực tiếp hoặc gọi video để xác minh. Nếu người kia né tránh, viện lý do không tiện nói chuyện, tuyệt đối không chuyển khoản.

Người dùng cũng không nên tin vào tin nhắn trúng thưởng, yêu cầu cung cấp số thẻ, mã OTP hay thông tin cá nhân để "nhận quà". Các ngân hàng khẳng định họ không bao giờ yêu cầu khách hàng cung cấp thông tin tài khoản, ví điện tử hay mã OTP qua email hoặc điện thoại.

Đại diện MobiFone cho biết doanh nghiệp này đã xây dựng hệ thống giám sát và ngăn chặn thuê bao phát tán tin nhắn, cuộc gọi rác. Nhờ đó số lượng cuộc gọi và tin nhắn rác bị chặn đã giảm đáng kể, giúp khách hàng yên tâm hơn khi sử dụng dịch vụ.

MobiFone cũng thường xuyên báo cáo và phối hợp cơ quan quản lý nhà nước để xử lý các thuê bao vi phạm, đảm bảo việc kiểm soát được thực hiện đúng quy định.

Tuy nhiên nhà mạng cũng thừa nhận không thể đánh giá chính xác nội dung từng cuộc gọi là lừa đảo hay không, do hành vi này phụ thuộc vào người sử dụng dịch vụ. Các phản ánh của khách hàng sẽ được tổng hợp và chuyển cho cơ quan quản lý để xác minh, xử lý.

Để hỗ trợ việc sàng lọc, MobiFone khuyến khích người dùng trả lời khảo sát sau cuộc gọi có dấu hiệu nghi ngờ (dạng Flash SMS), giúp nhà mạng xác định chính xác các thuê bao vi phạm. Khi phát hiện cuộc gọi hoặc tin nhắn rác, người dân có thể phản ánh qua đầu số 5656 hoặc truy cập https://thongbaorac.ais.gov.vn để gửi thông tin.

Các cơ quan công an cũng khuyến cáo người dân: tuyệt đối không cung cấp thông tin cá nhân, số tài khoản, địa chỉ hay mã xác thực cho bất kỳ ai khi chưa xác minh rõ danh tính và mục đích sử dụng. Khi nghi ngờ bị lừa đảo, cần nhanh chóng báo cho cơ quan công an gần nhất để được hướng dẫn xử lý.