Lá chắn giàu có của vợ chồng doanh nhân bán hàng giả

Vợ chồng Đoàn Di Băng thường xuyên xuất hiện bên các siêu xe.

Thông tin ông Nguyễn Quốc Vũ (chồng Đoàn Di Băng) bị khởi tố và bắt tạm giam vì sản xuất, buôn bán mỹ phẩm giả đã gây chấn động dư luận. Trước khi sự việc vỡ lở, vợ chồng ông thường xuất hiện với hình ảnh một cặp doanh nhân thành đạt, sống trong biệt thự tiền tỷ và tiêu dùng những món đồ xa hoa.

Lớp hào quang ấy như một "lá bùa" bảo chứng, khiến người dùng mạng xã hội tin rằng “sản phẩm người nổi tiếng, giàu có dùng thì chắc chắn tốt”, để rồi xuống tiền không một chút hoài nghi. Nhưng khi cơ quan chức năng xác định sản phẩm là hàng giả, niềm tin ấy sụp đổ chỉ trong chớp mắt, lột trần chiêu trò núp bóng danh tiếng và sự hào nhoáng để bán hàng.

Người tiêu dùng dễ bị “ánh hào quang” dẫn dắt

Trong thời đại mạng xã hội, hình ảnh “thành công - giàu có - sang trọng” đang trở thành một dạng “tài sản” mà nhiều cá nhân sử dụng để quảng bá sản phẩm và thúc đẩy kinh doanh.

Trao đổi với Tri Thức - Znews, luật sư Phạm Thị Bạch Tuyết, công ty Luật TNHH MTV Hãng luật Bạch Tuyết, Đoàn Luật sư TP.HCM, cho rằng việc tận dụng hình ảnh doanh nhân giàu có, người nổi tiếng để quảng bá sản phẩm là một trong nhiều hình thức quảng cáo được pháp luật cho phép.

Cả hai thường mạnh tay chi tiền sở hữu những chiếc ôtô, môtô đắt đỏ.

Tuy nhiên, câu chuyện trở nên lệch hướng khi “hình ảnh hào nhoáng” bị cố tình sử dụng để che đậy hàng giả, hàng kém chất lượng. Trong vụ việc liên quan ông Nguyễn Quốc Vũ, thông tin báo chí cho thấy ông Vũ biết rõ sản phẩm kem chống nắng là giả nhưng vẫn tận dụng hình ảnh vợ, người có sức ảnh hưởng, cùng “vỏ bọc giàu có, thành đạt” để quảng bá.

Theo luật sư Tuyết, đây không đơn giản là chiêu marketing, mà có dấu hiệu lừa đảo, đánh vào yếu tố tâm lý để lừa dối người tiêu dùng, khiến họ tin rằng “người giàu, người nổi tiếng dùng thì chắc chắn tốt”.

Dù vậy, dưới góc độ pháp lý, việc khoe mẽ sự xa hoa để gây dựng niềm tin bán hàng chưa được xem là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự. Điều 51 Bộ luật Hình sự (BLHS) 2015, sửa đổi bổ sung các năm 2017 và 2025, không liệt kê “tạo dựng hình ảnh giàu sang, thành đạt để bán hàng” vào nhóm tình tiết tăng nặng.

Nói cách khác, sự hào nhoáng chỉ là thủ thuật đánh vào tâm lý tiêu dùng, chứ chưa đủ yếu tố làm tăng khung hình phạt. Hình phạt sẽ tập trung vào việc sản xuất, buôn bán hàng giả, đây mới là hành vi bị xử lý.

Hình phạt nào dành cho Nguyễn Quốc Vũ?

Sau khi Cơ quan Cảnh sát điều tra khởi tố ông Nguyễn Quốc Vũ về hành vi sản xuất và buôn bán mỹ phẩm giả, dư luận đặc biệt quan tâm đến khung hình phạt mà ông có thể phải đối mặt theo quy định của Bộ luật Hình sự. Hiện ông Vũ cùng hai người khác đã bị bắt để phục vụ điều tra và các tình tiết liên quan vẫn đang được làm rõ.

Luật sư Tuyết phân tích theo Điều 192 Bộ luật Hình sự, tội “Sản xuất, buôn bán hàng giả” có nhiều mức xử lý tùy theo giá trị hàng giả và mức độ hậu quả gây ra. Nếu giá trị hàng giả từ 30 triệu đồng trở lên, hoặc người vi phạm từng bị xử phạt, có tiền án mà tái phạm, mức phạt có thể lên đến 1 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 1 đến 5 năm.

Trường hợp hành vi có tổ chức, mang tính chuyên nghiệp, lợi dụng chức vụ hoặc giá trị hàng giả từ 150 triệu đồng, mức phạt tăng lên 5-10 năm tù. Nếu giá trị hàng giả từ 500 triệu đồng hoặc gây hậu quả nghiêm trọng như thiệt hại lớn, làm chết người hay ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe, mức phạt có thể từ 10 đến 15 năm tù.

“Ngoài ra, người phạm tội có thể bị phạt tiền bổ sung, cấm hành nghề; trường hợp có yếu tố pháp nhân thương mại, mức phạt có thể lên đến 15 tỷ đồng hoặc đình chỉ hoạt động”, bà nói.

Trách nhiệm pháp lý của Đoàn Di Băng?

Dư luận đặt câu hỏi về trách nhiệm pháp lý của bà Đoàn Di Băng - người trực tiếp xuất hiện trong hoạt động quảng bá sản phẩm. Vị luật sư nhấn mạnh việc xem xét sẽ dựa trên mức độ nhận thức và sự liên quan của Đoàn Di Băng đối với tính chất thật giả của sản phẩm.

Nếu bà không biết sản phẩm là giả và chỉ quảng cáo với nội dung gây nhầm lẫn về chất lượng, công dụng, giá cả… hành vi này có thể bị xử phạt hành chính từ 60-80 triệu đồng theo Nghị định 38/2021/NĐ-CP, kèm biện pháp buộc tháo gỡ, xóa quảng cáo và cải chính thông tin sai lệch.

Ở mức độ nghiêm trọng hơn, nếu hành vi đủ yếu tố cấu thành tội phạm, người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội “Quảng cáo sai sự thật” theo Điều 197 Bộ luật Hình sự, với mức phạt tiền lên đến 100 triệu đồng hoặc phạt tù tối đa 5 năm.

Ngoài ra, nếu có căn cứ cho thấy bà biết rõ sản phẩm là giả nhưng vẫn tham gia quảng cáo để hưởng lợi và góp phần đưa hàng giả ra thị trường, bà hoàn toàn có thể bị xem xét trách nhiệm với vai trò đồng phạm.

“Tuy nhiên, còn phải đợi cơ quan điều tra làm rõ trách nhiệm của bà Đoàn Di Băng”, vị luật sư nhấn mạnh.

Một lô sản phẩm dầu gội Hanayuki cũng từng bị Bộ Y tế yêu cầu thu hồi.

Người tiêu dùng cần tỉnh táo

Để tự bảo vệ, theo luật sư Tuyết, người tiêu dùng cần lưu giữ hóa đơn, hình ảnh sản phẩm, quảng cáo có người nổi tiếng, và nếu bị ảnh hưởng sức khỏe, người dùng cần phải đi khám, lưu chứng từ y tế, đồng thời báo cơ quan chức năng để được xử lý kịp thời.

Theo vị luật sư, xu hướng “lấy danh tiếng làm vốn” trong kinh doanh sẽ còn tiếp tục nở rộ vì hiệu quả nhanh, chi phí thấp và tận dụng được lượng người hâm mộ sẵn có. Tuy nhiên, nếu coi hào quang là “lá bùa bảo chứng chất lượng”, người nổi tiếng có thể đối diện nguy cơ sụp đổ thương hiệu cá nhân chỉ sau một cú trượt chân, thậm chí vướng lao lý.

Để hạn chế việc người có ảnh hưởng vô tình hoặc cố ý trở thành công cụ tiếp tay cho gian lận thương mại, luật sư Tuyết đề xuất: tăng mạnh mức phạt và trách nhiệm dân sự (kể cả bồi thường, tước quyền quảng cáo tạm thời), siết chặt kiểm duyệt nội dung quảng cáo, xây dựng quy định riêng đối với KOL/KOC, áp dụng lệnh cấm quảng cáo hoặc cấm biểu diễn có thời hạn, yêu cầu người quảng cáo có chuyên môn liên quan sản phẩm.

“Việc tăng cường đạo đức nghề nghiệp cho giới nghệ sĩ, người ảnh hưởng cũng là yếu tố quan trọng để ngăn ngừa những sự việc này tái diễn trong tương lai”, bà cho biết.