Kỳ án bộ xương khô trong hang sâu và tội ác kinh hoàng bị chôn vùi 30 năm

Ngày 11/7/2022, tin báo từ người dân về bộ xương người trong hang đá thuộc xã Pu Sam Cáp đã phá tan sự yên tĩnh của núi rừng tỉnh Lai Châu. Linh tính của người lính hình sự, Công an tỉnh Lai Châu mách bảo, đây có thể là dấu vết tội ác đã bị vùi lấp.

Bằng chứng câm lặng từ lòng đất

Ngay sau khi nhận tin, những trinh sát của Phòng Cảnh sát hình sự (PC02, Công an tỉnh Lai Châu), phối hợp cùng các đơn vị nghiệp vụ, lập tức lên đường. Hiện trường là hang đá khu Pẻ Pèng, người địa phương gọi là Chắp Quậy, một cái tên lạ lẫm, hoang vắng. 

Cảnh tượng đầu tiên đập vào mắt các trinh sát hình sự là một chiếc áo phông cộc tay màu xanh, đã rách bươm theo năm tháng. Bên dưới lớp áo và nền đất đá, những đoạn xương lộ ra, một khung cảnh tĩnh lặng đến lạnh người.

Hiện trường không có dấu hiệu xáo trộn trước lúc phát hiện ra bộ xương khô. Mọi thứ dường như đã bị thời gian “niêm phong”. Nhận định tử thi có thể đã bị chôn lấp, quyết định khai quật được đưa ra ngay lập tức.

Từng lớp đất được gạt đi một cách cẩn trọng. Ở độ sâu 8,6 mét so với cửa hang, "bằng chứng" quan trọng nhất của vụ án đã xuất hiện: Một hộp sọ gần như nguyên vẹn nhưng mang những thương tổn khủng khiếp.

Hộp sọ nạn nhân mang nhiều dấu vết tổn thương rất nghiêm trọng. Các vết nứt vỡ tập trung ở vùng sau gáy và thái dương, là những chứng cứ câm lặng hé lộ về một vụ tấn công tàn bạo, củng cố cho kết luận nạn nhân tử vong do chấn thương sọ não.

Mọi chi tiết đều chỉ ra một điều: Đây là một cái chết vô cùng dữ dội, gây ra bởi ngoại lực tác động cực mạnh vào vùng đầu. Kết luận giám định sau này khẳng định nguyên nhân tử vong là chấn thương sọ não, gây ra bởi một "vật tầy có cạnh".

Nạn nhân là ai?

Càng khai quật sâu, lực lượng cảnh sát hình sự càng tìm thấy nhiều phần thi thể như xương cánh tay, cẳng tay, xương sườn, răng…Sâu hơn 12 mét nữa, là một đoạn xương đùi. Vụ án chính thức được khởi tố vào ngày 12/7/2022. Nhưng câu hỏi lớn nhất đặt ra là: Nạn nhân là ai?

Các mẫu xương được niêm phong, gửi đi giám định ADN, độc chất, vi thể tại những cơ sở giám định. Những ngày chờ đợi kết quả là những ngày cả đội phá án căng như dây đàn. Và rồi, những nút thắt đầu tiên được gỡ bỏ.

Bản kết luận giám định pháp y về hài cốt của Viện Pháp y Quốc gia hé lộ những thông tin then chốt: Nạn nhân là nam giới, thuộc chủng tộc châu Á. Độ tuổi khi chết rất trẻ, chỉ từ 17 đến 23 tuổi, cao khoảng 1m57 đến 1m65. Và chi tiết lạnh gáy nhất: Thời gian bộ xương tồn tại trong môi trường tự nhiên là khoảng 25 đến 30 năm, hoặc lâu hơn thế nữa.

Đột phá lớn nhất đến từ kết quả giám định ADN. Mẫu hài cốt có quan hệ huyết thống theo dòng cha với một người đàn ông tên Phàn A Nao. Từ manh mối “vàng” này, kết hợp các tài liệu điều tra, Công an tỉnh Lai Châu đã trả lại được tên cho người đã khuất. Anh là Phàn A Tải (sinh năm 1973, trước khi chết trú tại bản Chu Lìn, xã Tả Lèng).

Bức màn bí mật về nạn nhân đã được hé lộ, nhưng một câu hỏi lớn hơn lại mở ra, thôi thúc các trinh sát phải tìm ra lời giải đáp: Ai là kẻ thủ ác và vì sao lại ra tay tàn độc đến vậy?

Tội ác kinh hoàng từ chiếc đồng hồ bị đánh cắp

Chỉ một ngày sau khi vụ án được khởi tố, ngày 12/7/2022, khi các trinh sát còn đang lên kế hoạch cho một cuộc điều tra dài hơi, một người đàn ông có dáng vẻ khắc khổ đã tự tìm đến Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Lai Châu. Đó là Phàn A Chải, sinh năm 1959, chủ nhân của nương sắn ngay cạnh hang Chắp Quậy. Lời thú tội của ông ta, sau 30 năm câm lặng, đã khiến tất cả các trinh sát làm nhiệm vụ sững sờ.

Ngồi đối diện với điều tra viên, Phàn A Chải kể lại câu chuyện của 30 năm về trước, một câu chuyện mà ông ta đã chôn chặt trong lòng. Chải kể, ngày đó có quen biết Phàn A Tải. Khoảng một tháng trước khi án mạng xảy ra, Tải có đến nhà Chải xin ngủ nhờ và đã lấy trộm một chiếc đồng hồ đeo tay.

Sau 15 ngày, Chải phát hiện Tải đã bán chiếc đồng hồ cho một người tên Én ở xã Nậm Tăm. Anh Én đòi giá chuộc quá cao, Chải uất ức bỏ đi tìm Tải để đòi lại.

Vào một buổi sáng sớm định mệnh (Chải không nhớ ngày), ông ta cùng vợ là Lày Thị Hoan lên nương sắn ở khu Pẻ Pèng. Khoảng 7h sáng, hai vợ chồng đến lán nương thì thấy Tải đang ngủ ở đó. Cơn giận bùng lên, Chải chất vấn: "Tại sao mày lấy trộm đồng hồ của tôi?". Tải chối cãi, hai bên lao vào ẩu đả.

Cuộc cãi vã nhanh chóng biến thành xô xát. Khi Tải rút ra một con dao nhọn, Chải cũng lấy con dao tông mang theo để đối phó. Trong lúc hỗn loạn, Chải đã dùng phần sống dao tấn công vào vùng đầu của Tải. Đòn tấn công chí mạng đã khiến nạn nhân tử vong tại chỗ, khép lại mâu thuẫn bằng một tội ác kinh hoàng.

Nghĩ Tải đã chết, Chải một mình cõng xác nạn nhân đi khoảng 200m, ném xuống hang Chắp Quậy để phi tang. Toàn bộ tội ác diễn ra trước sự chứng kiến của Lày Thị Hoan. Người vợ không những không can ngăn mà còn dùng cuốc lấp đất lên vết máu để xóa dấu vết, che giấu cho chồng. Con dao gây án sau đó được Chải mang về nhà sử dụng hàng ngày cho đến khi bị mất.

Sự thật được xác thực bởi ký ức

Một trong những thách thức lớn nhất của vụ án là xác định chính xác thời điểm gây án để tính toán thời hiệu. Các điều tra viên đã phải tỉ mỉ đối chiếu ký ức của nhiều người để tìm ra câu trả lời.

Vợ chồng Phàn A Chải đều nhớ lại sự việc thông qua tuổi của các con mình. Ký ức của họ chỉ ra rằng án mạng xảy ra vào khoảng năm 1989-1990. Mốc thời gian này trùng khớp với lời khai của gia đình nạn nhân, khi họ cho biết lần cuối cùng gặp anh Tải là vào năm 1989.

Mảnh ghép quan trọng cuối cùng đến từ kết quả giám định pháp y. Báo cáo xác định nạn nhân qua đời ở độ tuổi 17-23. Vì anh Tải sinh năm 1973, nên thời điểm anh bị sát hại phải nằm trong khoảng từ năm 1990 đến 1996.

Bằng cách tổng hợp các nguồn thông tin trên, cơ quan điều tra có đủ căn cứ xác định vụ án xảy ra trong khoảng từ năm 1989 đến 1996, làm cơ sở pháp lý vững chắc cho quyết định tiếp theo.

Với những hồ sơ được củng cố, cơ quan điều tra xác định, hành vi của Phàn A Chải đủ yếu tố cấu thành tội "Giết người"; hành vi của Lày Thị Hoan là "Che giấu tội phạm".

Ngày 13/7/2022, Phàn A Chải bị tạm giữ hình sự. Tuy nhiên, theo Điều 27 Bộ luật Hình sự, tội "Giết người" có thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự là 20 năm. Vụ án xảy ra cách đây đã gần 30 năm, và trong suốt thời gian đó, vợ chồng Chải không phạm tội mới. Do đó, thời hiệu đã hết. Ngày 21/7/2022, VKSND tỉnh Lai Châu ra quyết định trả tự do cho Phàn A Chải. Vụ án bị đình chỉ điều tra.

Pháp luật không thể trừng phạt, nhưng trách nhiệm dân sự phải được thực thi. Gia đình Phàn A Chải đã bồi thường cho gia đình nạn nhân 130 triệu đồng. Bộ hài cốt của anh Tải, cùng chiếc áo phông xanh ngày định mệnh, đã được trao lại cho người anh trai để an táng sau 30 năm nằm nơi hang sâu lạnh lẽo.

Vụ án khép lại, kẻ thủ ác không phải đối mặt với vành móng ngựa. Nhưng có một bản án khác không bao giờ hết thời hiệu, đó là bản án lương tâm. 30 năm sống trong sợ hãi, 30 năm bị ám ảnh bởi tội ác mình gây ra, có lẽ đó chính là sự trừng phạt dai dẳng và nặng nề nhất dành cho vợ chồng Phàn A Chải.