Kinh tế toàn cầu giữa thách thức khó đoán định

Mặc dù có dự báo nâng mức tăng trưởng kỳ vọng đối với kinh tế toàn cầu, nhưng thách thức cũng được đánh giá là khó đoán định hết.

Mới đây, Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) và Công ty phân tích Moody's đưa ra các báo cáo mới về tình hình kinh tế thế giới.

Nhiều tín hiệu xen lẫn

Trong đó, Công ty phân tích Moody's dự báo tăng trưởng GDP toàn cầu trong năm 2025 chỉ còn 2,5%, rồi sang năm 2026 thì chỉ còn không quá 2%. Cả hai mức đều thấp hơn đáng kể so với tăng trưởng GDP toàn cầu năm 2024 đạt gần 3%. Nguyên nhân cho tình trạng này chính là thương mại và đầu tư chậm lại. 

Trước cuộc bầu cử tổng thống Mỹ hồi tháng 11.2024, Công ty phân tích Moody's đưa ra mức dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu trong cả hai năm 2025 và 2026 đều đạt gần 3%. Đối với 2 nền kinh tế dẫn đầu là Mỹ và Trung Quốc cũng bị hạ mức dự báo. Cụ thể, kinh tế Mỹ được dự báo sẽ chỉ đạt tăng trưởng 1,5% trong năm 2025, thấp hơn mức dự báo tăng trưởng 1,8% được đưa ra trước đây. Còn kinh tế Trung Quốc được dự báo chỉ tăng trưởng 4,4% trong năm nay, thấp hơn mục tiêu 5% mà chính phủ nước này đặt ra.

Ngược lại, so với dự báo hồi tháng 6, OECD lại nâng mức dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu từ 2,9% lên mức 3,2%. Tuy nhiên, OECD vẫn giữ nguyên dự báo GDP toàn cầu tăng 2,9% trong năm sau. Với nền kinh tế Mỹ, OECD cũng nâng mức dự báo tăng trưởng hồi tháng 6 là 1,6% lên 1,8% trong năm nay, nhưng giữ nguyên dự báo mức 1,5% cho năm 2026.

Lý giải cho dự báo trên, OECD cho rằng kinh tế toàn cầu vẫn chưa bị tác động đầy đủ về chính sách thuế của Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump. Nhận định tương tự, Công ty phân tích Moody's đánh giá tuy Mỹ từ tháng 4 đã công bố thuế đối ứng nhưng vẫn có quá trình ân hạn, nên đơn đặt hàng xuất khẩu vào Mỹ để dự trữ đã tăng đột biến trong nửa đầu năm và tiếp tục kéo dài đến tháng 8 cho đến khi Nhà Trắng chính thức công bố mức thuế đối ứng. Vì thế, Moody's nhận định phần còn lại của năm nay, kinh tế thế giới sẽ rất khó khăn, nhất là các nền kinh tế châu Á - Thái Bình Dương vốn lệ thuộc vào xuất khẩu, do chính sách thuế của Mỹ bắt đầu gây ảnh hưởng trực tiếp.

Báo cáo của Công ty phân tích Moody's nhận xét: "Sự cấp bách thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu và sản lượng nhà máy vào đầu năm đang dần phai nhạt khi cơn sốt hàng hóa xuất khẩu trước đó giảm dần. Chuỗi cung ứng không còn chạy đua để vượt qua thời hạn áp thuế, và những vết nứt đang xuất hiện".

Rủi ro không nhỏ

Bên cạnh đó, OECD cũng như Công ty phân tích Moody's đều đánh giá lạm phát dự kiến sẽ giảm ở hầu hết các nền kinh tế lớn với tốc độ tăng trưởng chậm hơn và áp lực việc làm thấp hơn, trừ Mỹ thì do ảnh hưởng của thuế nên giá cả hàng hóa vẫn tăng. OECD đồng thời cũng khuyến cáo các ngân hàng trung ương nên "cảnh giác". Còn Công ty phân tích Moody's thì nhận định: "Con đường phía trước vẫn còn mù mịt, và các ngân hàng trung ương đang phải đối mặt với những thách thức khác nhau".

Liên quan các yếu tố tiêu cực, Công ty phân tích Moody's cảnh báo kinh tế toàn cầu còn đối mặt nhiều rủi ro: "Dự báo ảm đạm có thể trở nên u ám hơn. Nền kinh tế thế giới rất mong manh, và chỉ cần một chút sơ sẩy cũng đủ chao đảo".

"Rủi ro hàng đầu là thương mại. Thuế quan có thể tăng. Và ngay cả khi không tăng, một hệ thống thương mại toàn cầu phân mảnh hơn sẽ làm giảm năng suất và tăng trưởng. Thị trường tài chính là một mối lo ngại khác. Định giá cổ phiếu đang có vẻ như đang bị thổi phồng. Thị trường trái phiếu đang biến động mạnh. Và sự mất cân bằng tiền tệ đang gia tăng. Tất cả những điều này làm gia tăng nguy cơ điều chỉnh", theo Moody's.

Về thương mại, Công ty phân tích Moody's lo ngại các thỏa thuận hiện nay vẫn chưa bền vững, nên thuế của Mỹ có thể vẫn còn tăng trong thời gian tới. Nhưng OECD lạc quan hơn: Điều quan trọng là các quốc gia tiếp tục đàm phán và có thể đạt được các thỏa thuận để giảm bớt các rào cản thương mại. Mặc dù vậy, OECD cũng thừa nhận rằng: "Hậu quả từ nỗ lực của Tổng thống Trump nhằm viết lại các quy tắc thương mại toàn cầu rất khó để đánh giá đối với các nhà kinh tế do cả quy mô của những thay đổi chính sách và sự không thể đoán trước của việc thực hiện". Trong đó, tổ chức này cũng không khỏi lo ngại về "những rủi ro đáng kể" đối với triển vọng tạm thời, bao gồm khả năng đánh thuế thương mại hơn nữa hoặc tăng giá trở lại.