Kinh giới - loại rau thơm giúp bạn sống khỏe, trẻ lâu

Kinh giới không chỉ là rau gia vị giúp món ăn ngon hơn mà còn có thể hỗ trợ kháng viêm, giải cảm, loại bỏ gốc tự do.

Trong các loại rau gia vị, tôi chỉ ăn được lá kinh giới. Xin chuyên gia cho biết ăn rau kinh giới có tốt không? (Vũ Thị Xuân Thanh - Hưng Yên).

Bác sĩ chuyên khoa 2 Huỳnh Tấn Vũ - Giảng viên Khoa Y học cổ truyền, Trường Đại học Y Dược TPHCM tư vấn:

Rau kinh giới không chỉ là gia vị quen thuộc trong bữa ăn Việt Nam như ăn sống với phở, bún chả, mà còn là vị thuốc quý trong y học cổ truyền và hiện đại. Tất cả các bộ phận của cây kinh giới đều sử dụng làm dược liệu được.

Ở nước ta, kinh giới phân bố khắp cả nước, thường mọc hoang hoặc trồng ngay tại nhà để làm gia vị chế biến thức ăn, làm dược liệu điều trị bệnh. Đây là loại rau gia vị giúp bạn sống thọ, giảm quá trình oxy hóa tế bào.

Theo y học cổ truyền, kinh giới vị cay, tính ôn, quy kinh phế và can, có tác dụng phát biểu khứ phong giúp giải cảm, đổ mồ hôi, lợi yết hầu (thông họng), thanh nhiệt tán ứ (giảm viêm, tan huyết ứ), phá kết hay trị mụn nhọt. Toàn cây dùng tươi hoặc sao đen để tăng hiệu quả cầm máu. Hoa mạnh hơn lá trong việc ra mồ hôi.

Trong y học hiện đại, kinh giới chứa 1% tinh dầu với các hoạt chất như carvacrol, thymol, flavonoid, phenol có nhiều tác dụng tốt trong đó chống oxy hóa, loại bỏ gốc tự do, kháng viêm, giảm đau, an thần, chống lão hóa. Tinh dầu khuếch tán ức chế một số virus, vi khuẩn, hỗ trợ hô hấp.

Nghiên cứu cho thấy chiết xuất kinh giới giảm cytokine viêm, prostaglandin E2, hữu ích cho cảm cúm, viêm mũi dị ứng. Ngoài ra, kinh giới dưỡng da, chống lão hóa nhờ rosmarinic acid, kích thích tiêu hóa, giảm khó tiêu, đau bụng kinh.

Các công dụng cụ thể:

- Giải cảm, hạ sốt, trị ngoại cảm phong hàn, sốt, nhức đầu, không ra mồ hôi: Kinh giới 20g sắc uống nóng, đắp chăn ra mồ hôi.

- Cầm máu, khử ứ, chữa máu cam, băng huyết, thổ huyết: Kinh giới tuệ sao đen 15g sắc uống 2-3 lần/ngày.

- Hô hấp, kinh giới trị ho, mất tiếng, viêm mũi dị ứng: Kết hợp kinh giới 12g với tang diệp, địa cốt bì sắc uống.

- Da liễu, chữa rôm sảy, mụn nhọt, mẩn ngứa: Nấu nước tắm cho trẻ em; xông mặt với kinh giới, ngải cứu, tía tô để sạch mụn, thoáng lỗ chân lông.

- Tiêu hóa, kích thích tiêu hóa, chữa lỵ ra máu: Viên cao từ kinh giới, tía tô dùng với nước mơ lông.

Ngoài ra, lá kinh giới còn giúp phòng sởi. Bạn có thể dùng cây nấu nước nóng và xông khói. Người bị bệnh trĩ ngâm hậu môn với kinh giới hoặc sử dụng kinh giới sao tồn tính mới có tác dụng tốt.

Lưu ý khi dùng

Khi dùng làm thuốc nên chọn kinh giới đã có hoa, ăn thì dùng ngọn. Dù an toàn, bạn cần dùng đúng cách để tránh tác dụng phụ: 

Không nên ăn một lượng lớn rau kinh giới. Tối đa chỉ nên ăn 5-10g rau khô hay 15-30g rau tươi/ngày, 6-12g/ngày dạng sắc hoặc bột; tinh dầu dùng ngoài da hoặc khuếch tán, không uống trực tiếp.

Không dùng cho người biểu hư tự hãn (ra mồ hôi tự nhiên do hư yếu), mụn nhọt đã vỡ mủ hoặc dị ứng tinh dầu (gây kích ứng da, hô hấp).

Phụ nữ mang thai, cho con bú, trẻ nhỏ nên tham khảo bác sĩ, vì có thể gây co thắt tử cung hoặc dị ứng. Tránh lạm dụng liều cao, có thể gây rối loạn tiêu hóa, chóng mặt.

Hạn chế việc kết hợp rau kinh giới chung với cua biển, cá lóc để tránh tạo phản ứng phụ. Khi mua nên chọn kinh giới sạch, không thuốc trừ sâu; bảo quản khô ráo. Nếu triệu chứng không giảm sau 3-5 ngày, cần đến cơ sở y tế.