Kiểm định khí thải xe máy: Cần làm ngay để giảm ô nhiễm

Trong bối cảnh ô nhiễm không khí tại các đô thị lớn ngày càng nghiêm trọng, việc siết tiêu chuẩn khí thải xe máy nhằm góp phần cải thiện chất lượng môi trường, hướng tới phát triển bền vững là yêu cầu cần được thực hiện sớm.

Tại dự thảo quyết định của Thủ tướng Chính phủ được Bộ Tư pháp thẩm định, do Bộ Nông nghiệp và Môi trường xây dựng, từ ngày 1-1-2027 các xe máy đang lưu hành tại Hà Nội và TP.HCM sẽ bắt buộc kiểm tra khí thải định kỳ. 

Các TP trực thuộc trung ương gồm Hải Phòng, Huế, Đà Nẵng và Cần Thơ, thời gian áp dụng từ 1-7-2028. Với các tỉnh còn lại, việc kiểm định khí thải sẽ bắt đầu từ 1-7-2030. Tuy nhiên tùy tình hình thực tế, các địa phương áp dụng thời hạn sớm hơn.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, đại biểu Nguyễn Quang Huân - thành viên Ủy ban Khoa học, công nghệ và môi trường của Quốc hội cho hay việc kiểm định khí thải xe máy nhằm hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 theo quyết định của Thủ tướng, đã được luật hóa trong Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ và vấn đề ô nhiễm môi trường.

Tuy nhiên theo ông Huân, thống kê cho thấy số lượng xe máy của Việt Nam đang rất lớn, khoảng 77 triệu xe nên cơ quan chức năng cần cân nhắc, nghiên cứu các giải pháp bài bản, căn cơ, đồng bộ để triển khai kiểm soát được khí thải xe máy khả thi, hiệu quả nhưng ít ảnh hưởng tới đời sống người dân. 

Đặc biệt phải nghiên cứu cụ thể chính sách hỗ trợ chi phí để người dân chuyển đổi sang các phương tiện sử dụng năng lượng xanh, sạch, thân thiện với môi trường...

TS Hoàng Dương Tùng, chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam, cho rằng các số liệu khoa học đã chứng minh phương tiện giao thông cá nhân, đặc biệt là gần 7 triệu xe máy tại Hà Nội và hơn 8 triệu xe máy tại TP.HCM, là một trong những nguồn gây ô nhiễm chính với bầu không khí. 

Các kết quả đánh giá tại nhiều đô thị lớn trên thế giới cũng đều xác định phương tiện giao thông là một nguồn ô nhiễm chính.

Theo ông Tùng, việc đề xuất thực hiện kiểm định khí thải xe máy theo lộ trình trước ở Hà Nội, TP.HCM có lượng xe máy rất lớn là phù hợp. Tuy nhiên cần có thêm khung pháp lý, chế tài nhằm đảm bảo những xe không đủ tiêu chuẩn sẽ không được lưu thông.

Khi di chuyển vào những TP đã áp dụng kiểm định khí thải, các phương tiện ở những địa phương khác (chưa áp dụng) cũng phải có dán tem kiểm định khí thải đảm bảo tiêu chuẩn. Ngoài ra cần quy định cụ thể mức chi phí kiểm định công khai, minh bạch để người dân biết.

"Nên xã hội hóa việc kiểm định khí thải xe máy. Các hãng xe máy đều có các đại lý cơ sở bảo trì, bảo dưỡng riêng, có thể nghiên cứu để các đơn vị này tham gia kiểm định khí thải khi có đầy đủ điều kiện, trang thiết bị theo yêu cầu. 

Cùng với đó cần có quy định rõ về quy trình, tiêu chuẩn cũng như quyền lợi và trách nhiệm của tổ chức, cá nhân tham gia vào quá trình đăng kiểm", ông Tùng đề xuất.