Khuyến khích tư nhân tham gia kiểm định khí thải xe máy?

Ngày 5-6 tại TP.HCM, Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) tổ chức tham vấn dự thảo quy chuẩn khí thải ô tô, mô tô, xe máy và lộ trình áp dụng việc kiểm định khí thải các phương tiện này.

Theo đó, TP.HCM và Hà Nội sẽ bắt đầu áp dụng kiểm định khí thải ô tô, mô tô, xe máy từ 1-7-2027.

Tư nhân hóa công tác kiểm định: tiết kiệm và hiệu quả

Hiện tại cả nước chưa có cơ sở kiểm định mô tô và xe máy. TP.HCM hiện tại chỉ có 18 và Hà Nội có 29 trung tâm đăng kiểm ô tô. Theo đề xuất, cả nước sẽ cần tới 5.000 cơ sở đủ điều kiện kiểm định khoảng 70 triệu mô tô và xe máy. Trong đó TP.HCM có gần 8 triệu và Hà Nội có gần 7 triệu xe máy đang lưu hành.

Theo tôi, thành lập hàng ngàn cơ sở mới cùng với công tác đào tạo, huấn luyện nhân viên mới là chuyện không hề nhỏ đối với kinh phí cho cơ sở vật chất lẫn nguồn nhân lực. 

Nên chăng cần khuyến khích tư nhân tham gia công tác kiểm định theo nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị, thông qua các cơ sở dịch vụ mua bán, sửa chữa mô tô và xe máy đã có từ trước và mở cơ sở mới dịch vụ kiểm định dưới sự quản lý, giám sát chặt chẽ về mặt pháp luật của cơ quan chuyên môn.

Để tư nhân tham gia việc này sẽ giải tỏa áp lực công tác kiểm định. Đồng thời tránh tình trạng độc quyền phát sinh tiêu cực. Mô hình giải tư này đã và đang được một số quốc gia trên thế giới áp dụng một cách rất nhẹ nhàng, suôn sẻ và hiệu quả.

Tuy nhiên để đi vào thực hiện kiểm định có hiệu quả cần chuẩn bị tốt những việc cần làm cho một lộ trình khả thi từ nay đến tháng 7-2027 và những năm sau đó, nhất là ảnh hưởng đến một bộ phận dân nghèo có quyền lợi thiết thân, bao gồm người làm công ăn lương, người đang làm các loại hình dịch vụ vận chuyển, xe ôm.

Tính kỹ để tạo sự đồng thuận

TP.HCM có dự kiến chuyển đổi 400.000 xe máy xăng sang xe điện cho lực lượng tài xế công nghệ và giao hàng với nhiều ưu đãi. Theo tôi, những ưu đãi phải được tính toán kỹ để vừa đáp ứng giảm khí phát thải, tiết kiệm chi phí nhiên liệu vừa có lợi cho người sử dụng.

Có thể hỗ trợ nhiều mặt: mua lại xe cũ giá thỏa thuận, vay ngân hàng với lãi suất thấp cùng thời gian thanh toán nợ hợp lý. Điều tôi rất quan tâm là xe điện phải được thiết kế theo nhiều mẫu mã thích hợp, đáp ứng mục đích chở hàng hay chở người để dễ dàng có nhiều sự tùy chọn.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất, thời điểm bắt đầu thực hiện kiểm định khí thải mô tô, xe máy đang lưu hành có lộ trình không thống nhất về thời gian bắt đầu thực hiện giữa TP.HCM, Hà Nội và bốn TP trực thuộc trung ương cũng như các tỉnh, TP còn lại. Nhiều người lo ngại đây là những bất cập gây khó cho xe ngoài tỉnh muốn vào hai TP lớn. Việc này cần suy tính kỹ.

Theo tôi, khi xe ngoài tỉnh muốn vào TP.HCM, Hà Nội (chẳng hạn) phải hoàn tất kiểm định là đúng với cách "nhập gia tùy tục". Đây không là bất cập mà là nghĩa vụ và trách nhiệm đi đôi với quyền lợi. Đến khi đã có hàng ngàn cơ sở tư nhân kiểm định khí thải trên cả nước, để xe có một giấy chứng nhận đã kiểm định khí thải là không khó, cho dù ở tỉnh thành nào. Và ý kiến đề xuất miễn phí kiểm định khí thải là không khả thi và không cần thiết.