Không sáp nhập cơ học

Cơ sở giáo dục từ mầm non đến THPT trên cả nước lại đứng trước yêu cầu mới về việc sắp xếp. Vấn đề là làm thế nào để không sáp nhập các trường, điểm trường một cách cơ học như đã từng xảy ra.

Những ngày đầu năm học này, hàng trăm phụ huynh ở Bắc Ninh, Nghệ An… không cho con tới trường sau khi sáp nhập các điểm trường mầm non, tiểu học với lý do quãng đường đi học xa, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn cho học sinh (HS).

Đó chỉ là những ví dụ mới nhất cho việc sáp nhập các cơ sở giáo dục nhưng chưa có sự tính toán phù hợp, tuyên truyền để có sự đồng thuận cần có của người dân.

Thực tế, từ năm học 2017 - 2018, thực hiện Nghị quyết 18 của T.Ư về tiếp tục đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập, nhiều địa phương đã thực việc sắp xếp các cơ sở giáo dục. Nhiều sở GD-ĐT đã chỉ ra rằng, ngoài việc tinh gọn thì việc sắp xếp mạng lưới trường lớp thời gian qua cũng bộc lộ nhiều bất cập. Trong đó đáng nói là việc sáp nhập mang tính cơ học, chủ yếu là sắp xếp về tổ chức, bộ máy, trong khi chưa thực sự quan tâm tới hiệu năng, hiệu quả của việc sắp xếp.

Một số trường vẫn dạy và học ở các điểm trường cũ, gây khó khăn trong công tác quản lý, sinh hoạt chuyên môn cũng như tổ chức các hoạt động chung của các trường; không ít trường sáp nhập trường tiểu học và THCS thành trường liên cấp, nhưng sau khi sáp nhập 2 cấp học vẫn hoạt động tương đối độc lập, do chuyên môn khác nhau, giờ học không đồng nhất ảnh hưởng đến công tác quản lý.

Có hiệu trưởng kể khi mới sáp nhập trường tiểu học và THCS, nhà trường thiếu phòng học, các em HS 2 bậc học phải chung một dãy nhà. Trong khi HS bậc THCS học 1 tiết với thời gian 45 phút rồi nghỉ giải lao 5 phút, thì các em tiểu học lại học từ 7 - 9 giờ mới ra chơi. Vì vậy, mỗi lần trống báo hiệu đổi tiết hoặc ra chơi là HS lại ồn ào, ảnh hưởng đến việc dạy và học.

Đó là chưa kể hàng loạt bất cập lớn hơn sau sáp nhập như HS đông nhưng diện tích sân trường, khu để HS ngoại khóa, hoạt động tập thể không đảm bảo; cơ sở vật chất còn thiếu, đặc biệt là cơ sở vật chất phục vụ nuôi dạy bán trú, ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng hoạt động của các nhà trường…

Việc sáp nhập một cách cơ học khi cơ sở vật chất chưa đảm bảo của một trường liên cấp đúng nghĩa sẽ xảy ra những tình huống như vậy; còn nếu đủ cơ sở vật chất để chuyển về học chung thì lãng phí vì 1 trường bỏ không. Thêm nữa là địa bàn dân cư xa, nếu chuyển HS về chung một nơi sẽ khó khăn đối với việc tới trường của các em, trong khi không có sự hỗ trợ về việc đưa đón hoặc tổ chức mô hình nội trú khiến phụ huynh phản ứng.

Do vậy, rà soát, đánh giá lại việc thực hiện quy hoạch, sắp xếp mạng lưới trường lớp trong thời gian qua là rất cần thiết. Hướng dẫn mới ban hành của Bộ GD-ĐT cũng nêu một trong những nguyên tắc khi sắp xếp lại cơ sở giáo dục là không làm ảnh hưởng đến chất lượng, hiệu quả cung ứng dịch vụ sự nghiệp công. Bên cạnh đó, việc sắp xếp phải bảo đảm không làm giảm cơ hội tiếp cận giáo dục; an toàn, thuận lợi trong quá trình đến trường của người học; không thực hiện sáp nhập nếu khoảng cách địa lý giữa nơi ở và trường học quá xa hoặc điều kiện giao thông không phù hợp...