Không thể chỉ trông chờ vào camera AI để xử lý vi phạm xe máy

(Dân trí) - Theo chuyên gia, lực lượng chức năng nên liên tục tuần tra, bất ngờ từ phía sau lên, chặn xe vi phạm và xử lý tại chỗ thì không người vi phạm nào có thể "né" được.

Đầu tháng 9, hệ thống camera giám sát giao thông tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) đã được thí điểm lắp đặt trên một số tuyến phố tại Hà Nội nhằm phục vụ việc xử lý vi phạm. Hà Nội hiện có hơn 600 cụm camera giám sát giao thông hoạt động 24/24, ghi nhận vi phạm tại các tuyến đường.

Theo thống kê của Phòng Cảnh sát giao thông (CSGT) Công an TP Hà Nội, trong tháng 9, qua hệ thống camera giám sát, lực lượng chức năng đã phát hiện và phạt nguội 221 trường hợp vi phạm. Tuy nhiên, trong danh sách này chỉ có 21 xe máy bị xử phạt.

Khó khăn lớn hiện nay là việc xác minh người điều khiển xe máy vi phạm, do việc mua đi bán lại không sang tên; chủ xe phớt lờ việc nộp phạt vì không phải đăng kiểm. Nhiều xe còn đeo biển giả, mờ, không rõ chữ số nên khó xác minh địa chỉ chủ xe; đăng ký xe không trùng với nơi đăng ký thường trú, tạm trú... Đây là những thách thức lớn khi thực hiện phạt nguội đối với xe máy.

Cần cơ chế "khép" chính chủ và kiểm định phương tiện

Đánh giá về thực trạng này, TS. Phan Lê Bình - chuyên gia giao thông, Trưởng đại diện Văn phòng tư vấn OCG (Nhật Bản) - cho rằng việc dùng camera giám sát, đặc biệt là tích hợp công nghệ AI để phát hiện phương tiện vi phạm quả thực mang lại hiệu quả nhất định, hỗ trợ rất nhiều cho lực lượng chức năng.

Tuy nhiên, theo ông Bình, có thực hiện được việc xử phạt hay không là vấn đề rất lớn đặt ra, và gốc rễ của vấn đề nằm ở hai điểm.

"Thứ nhất, Việt Nam chưa có cơ chế kiểm định đối với xe máy. Với ô tô, khi đi đăng kiểm sẽ lộ ra lý lịch nếu đã vi phạm giao thông và chủ phương tiện phải nộp phạt hết các lỗi vi phạm mới được thực hiện đăng kiểm.

Xe máy hiện không có cơ chế này. Người vi phạm có thể là chính chủ hoặc không chính chủ, họ có thể vi phạm hàng trăm lần nhưng không phải đăng kiểm nên không tạo được cơ hội để cơ quan quản lý xử phạt thông qua hình ảnh camera.

Thứ hai, cơ chế quản lý xe chính chủ vẫn chưa được thực hiện triệt để. Cơ quan quản lý nhà nước đã nỗ lực rất nhiều, song đến nay vẫn chưa thể đảm bảo 100% người điều khiển xe là chính chủ. Đây là khó khăn rất lớn.

Không khép được chính chủ thì rất khó xử phạt, bởi cơ quan chức năng không thể xác định chắc chắn người điều khiển phương tiện là ai. Chưa nói đến việc xử lý vi phạm giao thông, việc xác định chính chủ còn giúp ngăn chặn, phòng chống tội phạm cướp giật, trộm cắp", ông Bình phân tích.

Bên cạnh việc hoàn thiện khung pháp lý, để phạt nguội xe máy đạt hiệu quả, vị chuyên gia cho rằng không thể chỉ dựa vào hệ thống camera AI. "Để lắp đặt và vận hành hệ thống camera AI trên toàn bộ mạng lưới giao thông ở các đô thị lớn như Hà Nội, TPHCM sẽ rất tốn", ông nói.

Theo chuyên gia, camera AI chỉ là công cụ hỗ trợ, quan trọng nhất là sự hiện diện liên tục của lực lượng chức năng trên các tuyến đường.

"Khi người vi phạm bị phát hiện bất ngờ từ phía sau, họ sẽ có tâm lý dè chừng, từ đó tính răn đe mới cao. Nếu chỉ trông chờ camera, người vi phạm sẽ nghĩ ra nhiều cách để né", chuyên gia phân tích.

Bên cạnh đó, vị chuyên gia đề xuất cơ quan chức năng có thể trang bị thiết bị chuyên dụng quét biển số, giúp CSGT kiểm tra nhanh "lý lịch vi phạm" của phương tiện đang lưu thông.

Khi đó, nếu phát hiện xe đã từng vi phạm, lực lượng chức năng có thể dừng xe, xử lý ngay tại chỗ. "Đây là cách vừa thực tế, vừa giúp khắc phục được tình trạng xe không chính chủ hoặc cố tình né phạt nguội", ông gợi ý.