Khi nào cần ghép giác mạc? - Báo VnExpress

Giác mạc là lớp màng trong suốt nằm ở phía trước nhãn cầu, giúp ánh sáng đi vào mắt. Nếu giác mạc bị sẹo do viêm loét, chấn thương hoặc bệnh lý bẩm sinh sẽ trở nên mờ đục, khiến hình ảnh không thể truyền rõ ràng đến võng mạc, gây ra nhiều vấn đề về thị lực.

BS.CKI Nguyễn Đức Huy, Trung tâm Mắt Công nghệ cao, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết sẹo giác mạc có thể từ nhẹ đến nặng, gây giảm thị lực, nhìn mờ, méo hình, lóa hoặc chói sáng khi ra ngoài trời, khó phân biệt màu sắc, thậm chí mất thị lực hoàn toàn nếu sẹo nằm ở trung tâm giác mạc và lan rộng. Sẹo giác mạc có thể khiến người bệnh gặp khó khăn trong sinh hoạt, học tập, lao động, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.

Với sẹo nông, bác sĩ có thể kê thuốc nhỏ mắt đặc trị hoặc laser để làm phẳng, cải thiện độ trong suốt cho người bệnh. Trường hợp sẹo sâu, ảnh hưởng nặng đến thị lực, ghép giác mạc là lựa chọn ưu tiên hàng đầu, giúp phục hồi chức năng thị giác.

Ghép giác mạc hiện được chỉ định khi người bệnh không đáp ứng điều trị nội khoa. Giác mạc sau khi thu nhận từ nguồn hiến tặng được bảo quản tại ngân hàng mô trong thời gian dài trước khi ghép. Phẫu thuật ghép giác mạc là thay thế giác mạc bệnh bằng giác mạc khỏe mạnh từ người hiến tặng chết não. "Đây là một trong những dạng ghép tạng có tỷ lệ thành công cao nhất trong y học", bác sĩ Huy nói.

Ca ghép giác mạc đầu tiên ở Việt Nam được thực hiện từ năm 2007. Đến nay, kỹ thuật ghép giác mạc trở thành thường quy tại các đơn vị y tế hiến ghép tạng. Tuy nhiên, số người cần ghép giác mạc ngày càng tăng trong khi nguồn giác mạc hiến tặng vẫn còn hạn chế. Phần lớn giác mạc được cung cấp từ các ngân hàng giác mạc, chủ yếu nhờ nguồn hiến tặng sau khi qua đời. Nước ta hiện có trên 300.000 người mù do bệnh lý giác mạc, cần được phẫu thuật ghép bộ phận này để tìm lại ánh sáng.

Theo bác sĩ Huy, một người hiến chết não có thể hiến hai giác mạc, giúp lấy lại ánh sáng cho hai người khác nhau. Giác mạc không chứa mạch máu nên nguy cơ thải ghép thấp hơn nhiều so với các cơ quan khác như thận hay gan. Tuy nhiên, các bác sĩ khuyến cáo người bệnh phải sử dụng thuốc chống thải ghép, theo dõi định kỳ và bảo vệ mắt để duy trì mảnh ghép bền vững, sau phẫu thuật.

Từ năm 2024, Trung tâm Mắt Công nghệ cao, hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh hợp tác với một số ngân hàng mô trong nước và quốc tế để tiếp cận nhiều nguồn cung cấp giác mạc đạt chuẩn, tìm lại ánh sáng cho các bệnh nhân cần ghép sớm. Chi phí ghép giác mạc phụ thuộc vào loại giác mạc, kỹ thuật ghép và dịch vụ của từng bệnh viện. Bác sĩ tư vấn phương án phù hợp nhất tùy vào tình trạng của từng bệnh nhân.

Bên cạnh giác mạc hiến tặng, y học đang nghiên cứu các giải pháp thay thế như giác mạc nhân tạo, giác mạc sinh học in 3D và liệu pháp tế bào gốc. Dù chưa phổ biến rộng rãi, những công nghệ này mở ra triển vọng bổ sung nguồn giác mạc trong tương lai.

Nhật Thành