'Khi chúng tôi vào bệnh viện, tôi cầm tay Cương và biết đó là lần cuối'

Lê Thiết Cương sẽ không bị lãng quên. Ông sẽ tiếp tục sống, qua những bức tranh, câu chữ, buổi trò chuyện nghệ thuật và trong ký ức của những người ở lại.

Ngày 17/7, họa sĩ Lê Thiết Cương - một trong những gương mặt nổi bật của hội họa đương đại Việt Nam đã trút hơi thở cuối cùng tại Hà Nội, sau thời gian chống chọi với bạo bệnh. Ông ra đi ở tuổi 63, để lại sự tiếc thương sâu sắc trong lòng bè bạn, giới nghệ sĩ và công chúng yêu nghệ thuật.

Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều - người bạn thân thiết của Lê Thiết Cương nghẹn ngào nhớ lại giây phút tiễn biệt: "Khi mấy anh em chúng tôi vào bệnh viện, Cương nói: Cầm tay tôi đi. Tôi cầm tay Cương và biết đó là lần cuối. Dù các bác sĩ không thể can thiệp gì thêm, Cương vẫn nhất quyết ở lại bệnh viện với hy vọng mong manh. Cương không đầu hàng, vẫn kiên cường đối mặt với lằn ranh sinh tử, đúng như tính cách bền bỉ, bất khuất đã theo anh suốt cuộc đời. Thần chết đã thắng Cương như sẽ thắng tất cả chúng ta nhưng không bao giờ khiến Cương sợ hãi.

Năm nay Cương mới 63 tuổi, với tuổi ấy, Cương chỉ mới đi một đoạn đường ngắn trên cuộc đời. Nhưng chiều qua Cương đòi về nhà. Cương nói về với mẹ. Khi về đến nhà, Cương mở to mắt nhìn quanh một thoáng rồi khép mắt chìm vào hôn mê. Cuối cùng Cương đã được về nhà, nơi Cương đã sống những tháng năm đẹp nhất, sáng tạo nhất, hạnh phúc nhất và cũng đau đớn nhất, nơi những người bạn chân thành nhất đã bên anh, nơi Cương bày con người anh ra mà không hề che giấu: thông thái, tài hoa, mê đắm, kiêu ngạo, nhân ái, điên rồ, yếu đuối.

Cho dù đoạn đường đời Cương đi chưa phải dài, nhưng Cương đã đi một cách trọn vẹn đoạn đường ấy: sống đúng con người Cương ở nhiều nghĩa và không sợ hãi. Người bị bệnh ung thư thường tỉnh táo đến giây phút cuối cùng. Khi nhìn Cương tôi biết thời gian của Cương không còn nhiều nữa. Trong đôi mắt Cương nhìn bạn bè, tôi nhận ra ánh sáng của sự sống đang dần tắt nhưng tôi không nhìn thấy bất cứ một tia sợ hãi nào trong đó.

Nhà thơ Lê Thiếu Nhơn gọi sự ra đi ấy là "Lê Thiết Cương trở về miền tối giản của riêng mình".

Theo anh, từ tranh sơn dầu đến sơn mài, Lê Thiết Cương giữ vững phong cách riêng - chất liệu truyền thống, kỹ thuật truyền thống, nhưng tạo hình hiện đại, nghiêng về đồ họa, với những mảng phẳng và đậm nhạt sâu sắc. 

Với thành công từ nghệ thuật, Lê Thiết Cương biến căn nhà số 39 Lý Quốc Sư (Hà Nội) thành điểm hẹn quen thuộc của văn nghệ sĩ cả nước. Hoạ sĩ là tri kỷ của nhiều nhà văn, nhà thơ, nhà nghiên cứu, diễn viên, hoa hậu…

Nhà thơ Lê Thiếu Nhơn cho rằng, Lê Thiết Cương khó tính với người khác và với chính mình, làm nghệ thuật bằng một sự nghiêm khắc cao độ. Ông từng thừa nhận: "Một đời làm nghệ thuật vẽ được mấy tranh đẹp, nhầm lẫn, sai lầm, mò mẫm là chính, hoang mang, ảo tưởng là chính… Nhưng đó là cuộc sống - có hay có dở, có thăng có trầm và nghệ thuật cũng sinh động như vậy".

"Họa sĩ Lê Thiết Cương đã sống một cuộc đời tài hoa và phóng khoáng. Dù hạnh phúc riêng tư có nhiều gập ghềnh, ông vẫn luôn lạc quan và rộn ràng. Dự án nào có họa sĩ Lê Thiết Cương cũng thu hút dư luận. Sự kiện nào có họa sĩ Lê Thiết Cương cũng để lại dư âm thú vị. Ngay cả khi biết mình mắc bạo bệnh, ông vẫn hăng say làm việc. 

Bây giờ, họa sĩ Lê Thiết Cương không còn nữa, đồng nghiệp và công chúng chắc chắn sẽ nhớ ông, nhớ cả những tâm sự ông gửi lại: Tôi chưa từng thấy cái gì hay mà lại không bán được cả, tất nhiên những cái bán chạy không phải đều là hay cả. Đừng đánh đồng khái niệm người thưởng ngoạn hội hoạ và người tiêu dùng hội hoạ. Hình như sự không bán được cũng dẫn đến ngõ cụt như bán được mà thậm chí còn cụt hơn. Có ai mà lại chẳng từng có thời kỳ bị lặp lại mình? Vấn đề là có vượt qua được những bế tắc để đi tiếp hay không? Cuộc sống thú vị vì nó có đủ cả hay dở, nghệ thuật cũng vậy, lúc tiến lúc lùi, lúc đứng im. Nghệ thuật cũng sinh động như cuộc sống...

Giờ đây, người nghệ sĩ ấy đã lặng lẽ rời khỏi thế gian. Nhưng như nhà thơ Hữu Việt mượn lời Gabriel García Márquez để nói: "Người ta không chết khi trái tim ngừng đập, mà là khi bị lãng quên".

Lê Thiết Cương sẽ không bị lãng quên. Ông sẽ tiếp tục sống, qua những bức tranh, câu chữ, buổi trò chuyện nghệ thuật và trong ký ức của những người ở lại.