Khai thác 'mỏ vàng' khách du lịch tàu biển

Mỗi năm, hàng trăm nghìn du khách tàu biển cập bờ TP.HCM nói riêng và nhiều điểm đến trên cả nước nói chung, mang theo sức chi tiêu vượt trội.

Giai đoạn 2026 - 2030, TP.HCM đầu tư 3 cảng hành khách quốc tế tại khu vực Vũng Tàu cũ và Khánh Hội nhằm phát triển du lịch tàu biển, đón khách quốc tế.

Khách tàu biển có thể "quét sạch" chợ Bến Thành nhanh chóng

"Tàu biển từ lâu là một nguồn khách chủ lực của du lịch TP.HCM. Riêng tại Saigontourist, khách tàu biển thường chiếm tới gần 60% lượng khách quốc tế mà chúng tôi phục vụ hằng năm, có những tuần đón đến 2 - 3 chuyến tàu lớn", bà Đoàn Thị Thanh Trà, Phó tổng giám đốc Công ty dịch vụ lữ hành Saigontourist, cho biết. Dù chưa có cảng chuyên phục vụ du lịch như Singapore nhưng TP.HCM vẫn được các hãng tàu quốc tế chọn đưa vào hải trình nhờ tận dụng hệ thống cảng nước sâu đang hoạt động, đặc biệt là khu vực Cái Mép. Khách cập cảng sẽ được trung chuyển về thành phố để tham gia chương trình "City Tour".

"Có những tàu rất đông khách Trung Quốc, Đài Loan, Hồng Kông… Khi đến TP.HCM, khoảng 40 chiếc xe buýt đổ từ ngoài cảng vào trung tâm là có thể "quét sạch" chợ Bến Thành. Có lúc khách đổ xuống là tiểu thương trong chợ không còn gì để bán", bà Trà kể, như một minh chứng cho sự chi tiêu của khách du lịch tàu biển.

Theo bà Trà, khách tàu biển không chỉ mang lại nguồn thu cho ngành dịch vụ mà còn góp phần quan trọng trong việc xây dựng thương hiệu điểm đến của TP.HCM trên bản đồ du lịch quốc tế. Việc được lựa chọn là một điểm dừng trong hành trình của các du thuyền lớn đã là một lợi thế rất đáng kể.

Tuy nhiên, việc thiếu cảng du lịch chuyên biệt là một hạn chế khiến chúng ta chưa khai thác hết tiềm năng của đối tượng du khách này. Đây cũng là trăn trở của các doanh nghiệp du lịch trên địa bàn bao năm qua. Lãnh đạo Sở Du lịch thừa nhận, hiện khu vực Cái Mép - Thị Vải chủ yếu là cảng hàng hóa, chưa được quy hoạch chuyên biệt cho hành khách. Để đón tàu khách quốc tế, thành phố cần thêm thời gian hoàn thiện hạ tầng, chuẩn bị nhân lực và quy trình phục vụ.

Theo quy hoạch được Thủ tướng phê duyệt, khu bến Cái Mép được định hướng là cảng cửa ngõ, trung chuyển quốc tế, còn khu bến Thị Vải phục vụ phát triển KT-XH liên vùng.

Bộ Xây dựng đã cho phép tiếp tục tiếp nhận tàu khách quốc tế tại một số bến khu vực Cái Mép - Thị Vải đến ngày 30.6.2026, tạo điều kiện để TP.HCM chuẩn bị hạ tầng và kế hoạch đầu tư đồng bộ, hướng tới đón khách quốc tế ổn định sau năm 2026.

Thực hiện chỉ đạo của UBND TP.HCM, Sở Xây dựng phối hợp các sở, ngành liên quan tham mưu danh mục các dự án ưu tiên đầu tư cho vận tải đường thủy, trong đó có cảng hành khách quốc tế. Sở đã hoàn thành báo cáo nghiên cứu tiền khả thi và trình UBND TP đề xuất chủ trương đầu tư dự án cảng tàu khách quốc tế Vũng Tàu, đáp ứng nhu cầu vận tải - du lịch biển đang tăng mạnh.

Thực tế, thời gian lưu trú của khách tàu biển thường ngắn, chỉ từ 1 - 2 ngày tại mỗi địa phương, khác với khách đi máy bay có thể ở lại nhiều ngày. Tuy nhiên, tại VN, khách tàu biển thường dừng lâu hơn do hành trình trải dài từ TP.HCM ra miền Trung rồi đến miền Bắc, có khi lên tới 4 - 5 ngày và chi tiêu, mua sắm rất mạnh tay. Có thể nói, đây là đối tượng khách tiềm năng, mỏ vàng của VN.

Định vị điểm đến trên bản đồ du lịch tàu biển quốc tế

Hiện nay, VN có nhiều điểm đón tàu biển quốc tế trải dài từ Bắc vào Nam. Đơn cử phía bắc có cảng hành khách quốc tế Hạ Long (Quảng Ninh), khách lên bờ tham quan Hải Phòng, Hà Nội; miền Trung, tàu thường cập cảng Chân Mây (Huế) hoặc Tiên Sa (Đà Nẵng) để khách tham quan Huế, Đà Nẵng, Hội An. Những điểm đến này đều rất quen thuộc trên bản đồ du lịch tàu biển quốc tế.

Tuy nhiên, TP.HCM vẫn là điểm cập bến nhiều nhất. Lý do chính nằm ở hải trình của các hãng tàu. Phần lớn tàu từ Mỹ hoặc các nước trong khu vực châu Á đi theo tuyến 30 hoặc 60 ngày vòng quanh khu vực, và thường vào VN từ phía nam.

Trong khi đó, để đến các cảng phía bắc như Hạ Long, tàu phải đi qua Hồng Kông hoặc Trung Quốc rồi mới quay xuống VN, phù hợp với một lộ trình khác. Vì vậy, TP.HCM gần như là "cửa ngõ" đưa khách tàu biển tiếp cận văn hóa, ẩm thực và đời sống đô thị sôi động của VN.

Cũng vì thế, để kịp đón tàu khách quốc tế ổn định sau năm 2026, thành phố đang chuẩn bị hồ sơ và phương án thí điểm tại khu vực Cái Mép - Thị Vải đến tháng 6.2026, đồng thời xem xét bổ sung công năng hành khách cho các cảng hiện hữu.

"Mong muốn lớn nhất của các doanh nghiệp là TP.HCM có một cảng du lịch chuyên biệt, phục vụ đúng đặc thù của khách du lịch tàu biển, từ quy trình đón trả, hải quan, dịch vụ mặt đất đến trải nghiệm phù hợp với phân khúc khách cao cấp quốc tế. Có cảng chuyên nghiệp, chúng tôi sẽ khai thác tối đa hơn nữa thị trường đầy tiềm năng này", đại diện lữ hành Saigontourist bày tỏ.

Tuy nhiên, đại diện một doanh nghiệp lữ hành khác lại cho rằng 6 tháng là quá ngắn, thậm chí 1 năm cũng chưa đủ để xây dựng kế hoạch kinh doanh tàu biển. Bởi mọi thứ đều phải gắn với chiến lược bán sản phẩm của hãng tàu quốc tế. Không thể có chuyện hôm nay bán được, ngày mai lại dừng. Đó là rủi ro lớn đối với doanh nghiệp lẫn đối tác.

TS Justin Matthew Pang, Chủ nhiệm bộ môn Quản trị du lịch và khách sạn, Đại học RMIT Việt Nam, nhận xét: VN sở hữu một trong những đường bờ biển hấp dẫn nhất khu vực, kết nối thuận lợi trong tuyến du lịch tàu biển châu Á. Đây là khu vực tập trung lượng lớn du khách thích trải nghiệm du thuyền, đặc biệt từ Hàn Quốc, Singapore, Nhật Bản và Ấn Độ. Nhóm khách này chi tiêu cao, thích khám phá văn hóa địa phương và dịch vụ theo tiêu chuẩn quốc tế, cũng chính là thị trường giàu tiềm năng VN cần đẩy mạnh khai thác.

Tuy nhiên, ông cho rằng VN đang đối mặt với áp lực cạnh tranh lớn từ Singapore, Hồng Kông, Thái Lan… có mô hình khai thác cảng du lịch chuyên nghiệp, dịch vụ tiêu chuẩn hóa và trải nghiệm tinh tế dành riêng cho khách tàu biển.

"Nếu VN có thể xây dựng thương hiệu điểm đến tàu biển rõ nét, tinh gọn quy trình phục vụ và đầu tư đúng trọng tâm, chúng ta hoàn toàn có thể trở thành một ngôi sao mới trên bản đồ du lịch tàu biển quốc tế", TS Justin Matthew Pang nhấn mạnh.