Italy lại đối mặt định mệnh play-off sau 20 năm vàng son

Hai thập kỷ sau đêm Berlin huy hoàng, nơi "Azzurri" nâng cao cúp vàng thế giới, bóng đá Italy lại đứng trước nguy cơ tái hiện cơn ác mộng quen thuộc: giành vé World Cup qua cửa hẹp play-off.

Tuyển Italy có nguy cơ phải đá play-off để giành vé dự World Cup 2026.

Tháng 7 năm 2006, cả nước Italy ngập trong cờ hoa và nước mắt hạnh phúc. Buffon, Cannavaro, Totti, Del Piero và Gattuso - những cái tên đã đi vào huyền thoại - mang về chiếc cúp vàng thế giới thứ tư cho đất nước hình chiếc ủng. Nhưng hai mươi năm sau, khi người Italy chuẩn bị kỷ niệm chiến tích lẫy lừng ấy, “Azzurri” lại chìm trong lo lắng: họ có thể phải đá play-off lần thứ ba liên tiếp để giành vé đến World Cup 2026.

Sau khi thua Đức ở tứ kết Nations League hồi tháng 3, Italy bước vào chiến dịch vòng loại với bảng đấu gồm Na Uy, Moldova, Estonia và Israel. Trên lý thuyết, đó là bảng đấu vừa sức. Nhưng thực tế lại là một cú sốc: ngay trận mở màn, họ bị Na Uy của Erling Haaland vùi dập 3-0, và từ đó, cánh cửa đi thẳng đến Mỹ gần như khép lại.

Khi vòng loại bước vào giai đoạn nước rút, Na Uy vẫn duy trì thành tích toàn thắng, với hiệu số bàn thắng bại +26, trong khi Italy dù thắng toàn bộ các trận còn lại chỉ đạt +10. Khoảng cách 16 bàn - cùng phong độ khủng khiếp của Haaland - khiến người Italy hầu như không còn cơ hội bắt kịp.

HLV Gennaro Gattuso, người hùng năm nào của Berlin, hiểu rõ điều đó hơn ai hết. “Trận gặp Na Uy sẽ là một cuộc chiến thực sự. Chúng tôi cần tinh thần chiến binh”, ông nói trước truyền thông. “Play-off là tấm đệm an toàn, nhưng Italy phải giành vé trực tiếp để có sự tự tin khi bước vào World Cup”.

HLV Gennaro Gattuso đang cố gắng hồi sinh tuyển Italy.

Song, những lời lạc quan ấy khó che lấp được thực tế: Italy gần như chắc chắn phải dự play-off - lần thứ ba liên tiếp sau hai cú sốc khủng khiếp ở 2018 và 2022. Với một nền bóng đá từng bốn lần vô địch thế giới, đó là điều khó có thể chấp nhận.

Nếu bi kịch này xảy ra, đó sẽ là chuỗi sa sút tệ hại nhất trong lịch sử "Azzurri". Kể từ sau 2006, Italy chưa một lần vượt qua vòng bảng World Cup, bị loại sớm ở 2010 và 2014, rồi hai lần liền vắng mặt. Ngay cả khi từng lên ngôi ở Euro 2020, chức vô địch ấy cũng không đủ để khỏa lấp vết nứt ngày càng sâu trong hệ thống bóng đá Italy.

Sự thay đổi chóng mặt của bóng đá châu Âu trong hai thập kỷ qua dường như khiến Italy lạc lối. Từ nền bóng đá sản sinh ra những trung vệ huyền thoại như Baresi, Maldini, Cannavaro, giờ đây họ vật lộn với hàng thủ mong manh và một lối chơi thiếu bản sắc. Những phẩm chất làm nên thương hiệu Italy - bản lĩnh, sự lì lợm, tính tổ chức và khả năng chịu đựng áp lực - đã phai nhạt dần.

Gattuso, giờ trên ghế huấn luyện, vẫn cố gắng thổi vào học trò tinh thần “famiglia” - tinh thần gia đình và chiến đấu không khoan nhượng mà ông từng là biểu tượng. “Điều quan trọng nhất lúc này là phải tìm lại niềm hứng khởi và niềm tin. Kỹ thuật và chiến thuật giờ chỉ là thứ yếu”, ông nhấn mạnh. Nhưng điều đó nói dễ hơn làm.

Dàn cầu thủ Italy hiện tại thiếu sự đồng đều về chất lượng.

Những cầu thủ như Chiesa, Barella, Retegui hay Frattesi sở hữu năng lượng và kỹ thuật, nhưng lại thiếu sự ổn định và cái “thép” từng làm nên linh hồn của đội tuyển. Còn những cựu binh như Donnarumma hay Jorginho đang dần đánh mất phong độ. Đội bóng của Gattuso vì thế giống như một phiên bản Italy pha trộn giữa quá khứ và hiện tại - đẹp mắt nhưng thiếu sức mạnh tinh thần.

Không chỉ trên sân cỏ, vấn đề của Italy còn nằm ở hệ thống. Các CLB Serie A ngày càng ít trao cơ hội cho cầu thủ bản địa, trong khi lò đào tạo trẻ không còn sản sinh đều đặn những tài năng đẳng cấp thế giới. Ngay cả những người yêu bóng đá Italy trung thành nhất cũng phải thừa nhận: "Azzurri" đang thiếu một thế hệ vàng mới.

Trong bối cảnh đó, việc phải đá play-off lần thứ ba liên tiếp giống như một “món quà trớ trêu” đúng dịp kỷ niệm 20 năm chức vô địch thế giới. Người Italy có thể tự an ủi rằng lịch sử luôn xoay vòng, rằng họ từng vượt qua nghịch cảnh để lên ngôi năm 1982 hay 2006. Nhưng ở hiện tại, không ai dám chắc điều đó sẽ lặp lại.

Nếu Italy không thể tìm lại chính mình, họ sẽ mãi mắc kẹt trong cái bóng của quá khứ – nơi những kỷ niệm huy hoàng cứ lặp đi lặp lại, còn hiện thực chỉ toàn những cuộc tranh vé vớt và nỗi tiếc nuối.

Hai mươi năm sau Berlin, đội tuyển từng khiến cả thế giới phải cúi đầu nay đang phải chiến đấu để không biến mình thành hoài niệm. Và có lẽ, đó mới là bi kịch lớn nhất của bóng đá Italy thời hiện đại.