Huy động 'hụt hơi', lãi suất tăng

Dù lượng tiền gửi của doanh nghiệp, cá nhân vào hệ thống ngân hàng tăng hơn những năm trước nhưng tốc độ huy động vốn vẫn thấp hơn so với cho vay. Tình thế này kéo mặt bằng lãi suất tăng lên trong những tháng cuối năm.

Dư nợ tín dụng lên gần 18 triệu tỉ đồng

Trong một tuần trở lại đây, lãi suất tiền đồng trên thị trường liên ngân hàng (NH) tăng cao, lên 5 - 6%/năm ở các kỳ hạn. Đơn cử, ngày 26.11, lãi suất tiền đồng kỳ hạn qua đêm lên 5,74%/năm, 1 tuần 5,84%/năm, 2 tuần lên 6,19%/năm, 1 tháng 6,15%/năm, 3 tháng ở mức 6,52%/năm… Doanh số kỳ hạn qua đêm cũng tăng lên trên 700.000 tỉ đồng mỗi ngày, có ngày gần 1 triệu tỉ đồng.

Trên thị trường, lãi suất tiết kiệm của các NH cũng ồ ạt tăng từ đầu tháng 11 đến nay. Có tới hơn 20 NH điều chỉnh lãi suất theo xu hướng đi lên. Lãi suất tiết kiệm dưới 6 tháng tại một số NH đã tăng đụng mức kịch trần như MBV, Bac A Bank, VIB, Nam A Bank, Techcombank (tiền gửi rút gốc linh hoạt online) chạm trần 4,75%/năm ở kỳ hạn 3 tháng. Cũng kỳ hạn này, một số NH có mức thấp hơn như Vikki Bank 4,7%/năm; Cake by VPBank 4,6%/năm. Còn mức 4,5%/năm có Eximbank, BVBank, NCB, OCB… Lãi suất tiết kiệm 6%/năm xuất hiện kỳ hạn 6 tháng, chẳng hạn tại Bac A Bank lên 6,4%/năm, Cake by VPBank 6,3%/năm, VCBNeo 6,2%/năm, Vikki Bank 6,1%/năm, VietABank 6%/năm… Ngoài ra, các nhà băng còn chạy các chương trình khuyến mãi tặng quà, trúng thưởng khi huy động vốn.

Lý giải cho mặt bằng lãi suất tiền đồng tăng cao, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho biết, tính đến ngày 28.10, dư nợ tín dụng toàn hệ thống NH tăng 14,77% so với cuối năm 2024 và tăng 20,69% so với cùng kỳ năm trước. Như vậy, so với cuối năm 2024, hệ thống NH đã bơm ra nền kinh tế 2,3 triệu tỉ đồng, dư nợ lên 17,9 triệu tỉ đồng. Mức tăng trưởng dư nợ tín dụng của các nhà băng gần đây tăng khá nhanh. Trước đó, đến cuối tháng 9, tín dụng toàn nền kinh tế tăng 13,37% so với cuối năm 2024, tăng trưởng tín dụng các tháng trong năm 2025 đều cao hơn so với cùng kỳ năm 2024.

Riêng khu vực 2 (bao gồm TP.HCM và tỉnh Đồng Nai), tín dụng tiếp tục duy trì mức tăng theo tháng liên tiếp. Đến cuối tháng 10, tổng dư nợ tín dụng trên địa bàn TP. HCM và tỉnh Đồng Nai đạt 5,528 triệu tỉ đồng, tăng 1,19% so với tháng trước và tăng 10,37% so với cuối năm. Tình trạng này duy trì liên tục trong những tháng gần đây. Cụ thể, tháng 8 tăng 0,9%; tháng 9 tăng 1,28% và tháng 10 tăng 1,19%. Đây là tốc độ tăng khá, đặc biệt là với khu vực có dư nợ chiếm tỷ trọng cao nhất, so với toàn hệ thống.

Điều này cũng phản ánh thông qua mức tăng trưởng dư nợ tín dụng trong 9 tháng ở các nhà băng. Chẳng hạn, BIDV tăng 9% so với cuối năm 2024, dư nợ ở mức 2,237 triệu tỉ đồng (là NH có dư nợ cho vay cao nhất trong hệ thống); Vietinbank tăng 16%, dư nợ 1,99 triệu tỉ đồng; Vietcombank tăng 12%, dư nợ 1,629 triệu tỉ đồng; MB tăng 20%, dư nợ lên 931.499 tỉ đồng; VPBank tăng 29%, dư nợ lên 896.412 tỉ đồng; Techcombank tăng 15%, lên 724.997 tỉ đồng; ACB tăng 12%, lên 652.922 tỉ đồng…

Ngược lại, lượng tiền gửi của khách hàng vào hệ thống lại tăng chậm hơn. Theo dữ liệu vừa mới công bố từ NHNN, lượng tiền gửi từ khách hàng doanh nghiệp, cá nhân vào hệ thống tổ chức tín dụng tính đến cuối tháng 9 là 16,182 triệu tỉ đồng. Các NH có lượng tiền gửi tăng thấp hơn cho vay, chẳng hạn BIDV tăng 7%, lên hơn 2,087 triệu tỉ đồng; Vietinbank tăng 11%, lên 1,775 triệu tỉ đồng; Vietcombank tăng 6%, lên 1,611 triệu tỉ đồng; MB tăng 10%, lên 788.030 tỉ đồng…

Huy động chậm hơn cho vay cho thấy, thanh khoản của các nhà băng đang chịu áp lực. Điều đó kéo theo lãi suất trên thị trường cũng nhấp nhổm.

Áp lực lãi suất chưa hạ nhiệt

Theo Công ty CP chứng khoán Rồng Việt (VDSC), chỉ tính riêng các NH đang niêm yết cổ phiếu trên thị trường chứng khoán, mức tăng trưởng huy động vốn của các NH niêm yết tính đến quý 3/2025 đạt 11,4%, trong khi tăng trưởng tín dụng 14,5%. Con số này cho thấy khoảng cách giữa huy động và cho vay đã nới lên 3,1%. Để đảm bảo thanh khoản trong bối cảnh các NH huy động vốn chậm, không phát hành nhiều giấy tờ có giá trong quý 3, các nhà băng tăng cường đáng kể hoạt động trên thị trường liên NH và tiếp tục tăng lãi suất huy động bên cạnh sự hỗ trợ về thanh khoản của Chính phủ khi Kho bạc Nhà nước tăng quy mô tiền gửi có kỳ hạn (hơn 100.000 tỉ đồng) ở các NH thương mại.

Ở góc độ quản lý, trong tháng 11, NHNN tiếp tục điều tiết thanh khoản hệ thống thông qua nghiệp vụ mua kỳ hạn theo hướng hỗ trợ vừa phải. Tính đến ngày 24.11, NHNN bơm ròng khoảng 45.200 tỉ đồng, với tổng giá trị cho vay đạt 268.100 tỉ đồng và giá trị đáo hạn 222.800 tỉ đồng. Số dư nghiệp vụ mua kỳ hạn đang lưu hành đạt 269.600 tỉ đồng, tăng 20,2% so với cuối tháng trước. Việc dư nợ trên thị trường mở (OMO) tăng trở lại cho thấy nhu cầu tiếp cận nguồn vốn ngắn hạn từ NHNN của hệ thống NH vẫn ở mức cao, phản ánh áp lực cân đối thanh khoản VND chưa hoàn toàn hạ nhiệt. Ngoài ra, lãi suất tiền đồng trên thị trường liên NH được neo cao (từ 5 - 6%/năm ở các kỳ hạn, đặc biệt là qua đêm) cho thấy sự thận trọng trong việc tăng cường thêm thanh khoản cho hệ thống của nhà điều hành.

PGS-TS Nguyễn Hữu Huân, giảng viên Đại học Kinh tế TP.HCM, cho biết nhu cầu vốn vay tăng nhanh hơn huy động vào cuối năm nên việc các NH tăng lãi suất thu hút nguồn vốn trên thị trường là cần thiết. Tuy nhiên mức tăng này sẽ không nhanh, ở khoảng 0,5 - 1%/năm. Điều này nhằm giữ lãi suất vay không tăng nhanh để hỗ trợ nền kinh tế. Kỳ vọng Chính phủ sẽ điều tiết vốn trên thị trường để lãi suất không tăng quá nhanh.

"Áp lực lãi suất không những hiện nay mà kéo sang năm 2026. Theo như kế hoạch tăng trưởng kinh tế năm 2026 là 10%. Nếu tính theo công thức 2,5 đồng tăng trưởng tín dụng tạo ra 1 đồng tăng trưởng thì để đạt tăng trưởng kinh tế 10% thì tăng trưởng tín dụng phải ở mức 25%. Điều này đồng nghĩa nền kinh tế cần nguồn vốn rất lớn cho việc tăng trưởng trong giai đoạn tới", PGS-TS Nguyễn Hữu Huân cho hay.