HQ-29 'sát thủ phòng không' mới của Trung Quốc

Trong lễ duyệt binh ngày 3/9, Trung Quốc lần đầu công khai HQ-29, hệ thống phòng thủ được mệnh danh “sát thủ vệ tinh”, hứa hẹn thay đổi cán cân sức mạnh trên không gian vũ trụ.

Tại lễ duyệt binh mừng 80 năm Chiến thắng trong Cuộc kháng chiến của nhân dân Trung Quốc chống Nhật Bản và thế giới chống phát xít, diễn ra ngày 3/9 ở Bắc Kinh, đội hình phòng không đã giới thiệu 6 loại khí tài phòng không và phòng thủ tên lửa đạn đạo, trong đó nhiều loại xuất hiện lần đầu tiên.

6 loại khí tài lần đầu ra mắt tại quảng trường Thiên An Môn gồm HQ-11, HQ-20, HQ-22A, HQ-9C, HQ-19 và HQ-29. Chúng đảm nhiệm các nhiệm vụ phòng không tầm xa, tầm trung, tầm gần, cũng như đánh chặn tên lửa đạn đạo nhiều lớp, nhiều giai đoạn, tạo thành lá chắn vững chắc bảo vệ không phận và không gian vũ trụ.

Trong đó, sự xuất hiện của những xe phóng khổng lồ HQ-29 đã ngay lập tức thu hút sự chú ý của giới quan sát quốc tế.

"Sát thủ" hai nòng

Các bệ phóng cơ động sử dụng khung gầm 6 trục, mang theo hai ống phóng cỡ lớn, tạo nên hình ảnh ấn tượng dù những thành phần hỗ trợ như xe chỉ huy hay radar chưa được trình diễn.

Theo giới quan sát, chỉ riêng sự hiện diện của chúng cũng đủ để hé lộ HQ-29 là một “con bài chiến lược” mới trong mạng lưới phòng thủ nhiều tầng của Bắc Kinh.

Dàn xe mang phóng thuộc hệ thống phòng thủ HQ-29 lần đầu được công bố trong lễ duyệt binh ngày 3/9 của Trung Quốc. Ảnh: CCTV.

Truyền thông Trung Quốc gọi HQ-29 là “sát thủ vệ tinh hai nòng”, phản ánh nhiệm vụ trọng tâm: vô hiệu hóa vệ tinh đối phương trên quỹ đạo.

Nếu như Nga từng giới thiệu S-500 với năng lực chống vệ tinh nhưng vẫn thiên về phòng thủ tên lửa đạn đạo, thì HQ-29 được thiết kế hướng nhiều hơn tới chiến tranh không gian - nơi kiểm soát thông tin, do thám và giám sát từ vũ trụ trở thành yếu tố sống còn.

Về kỹ thuật, HQ-29 được đánh giá là tên lửa đánh chặn ngoài khí quyển đa năng, có thể tiêu diệt tên lửa đạn đạo ở giai đoạn giữa quỹ đạo cũng như đối phó với các mục tiêu trong quỹ đạo Trái đất thấp, theo Global Defense News.

Hệ thống sử dụng xe phóng 6 trục cơ động, mang theo 2 ống phóng thẳng đứng cỡ lớn, mỗi ống chứa một tên lửa nhiên liệu rắn dài khoảng 7,5 m, đường kính 0,5 m. Theo các mô hình quỹ đạo, HQ-29 có thể đánh chặn ở độ cao trên 150 km, với tầm hoạt động ước tính 400-600 km.

Với kích thước lớn hơn, HQ-29 có thể mở rộng phạm vi tác chiến phòng thủ tên lửa của Trung Quốc.

Chuyên gia quân sự Zhang Xuefeng

Điểm nổi bật của HQ-29 là công nghệ “hit-to-kill” - tiêu diệt mục tiêu bằng va chạm trực tiếp. Tên lửa được trang bị hệ thống dẫn đường kép tiên tiến, kết hợp dẫn đường quán tính, radar chủ động và đầu dò hồng ngoại ở giai đoạn cuối.

Phần mũi tích hợp hàng chục động cơ phụ nhỏ sử dụng khí lạnh, sắp xếp theo dạng bán cầu, cho phép hiệu chỉnh quỹ đạo đa hướng trong môi trường không trọng lực. Nhờ đó, HQ-29 có thể đánh trúng các phương tiện hồi quyển tốc độ cao, đầu đạn tên lửa đạn đạo cơ động và thậm chí cả vệ tinh ở quỹ đạo thấp, biến nó thành một hệ thống tiềm năng có khả năng chống vệ tinh (ASAT).

Với tính cơ động cao, HQ-29 có thể nhanh chóng triển khai trên khắp lãnh thổ Trung Quốc, hoặc xa hơn tùy theo tình hình địa chính trị. Hệ thống được cho là tích hợp vào kiến trúc Phòng thủ Tên lửa và Phòng không Hợp nhất (IAMD) của Trung Quốc, kết nối dữ liệu qua cáp quang hoặc vệ tinh từ các sở chỉ huy chiến lược và các radar tầm xa như JY-27A hay SLC-7.

Hệ thống HQ trong 'lưới trời' đa tầng

HQ-29 nằm ở tầng cao nhất của hệ thống phòng không - phòng thủ tên lửa nhiều lớp do Trung Quốc xây dựng, Military Watch cho biết. Hệ thống tối ưu cho việc tiêu diệt tên lửa đạn đạo tầm ngắn và tầm trung (SRBM, IRBM) ở giai đoạn giữa, ngoài bầu khí quyển.

Điều này đặc biệt hữu dụng trong các kịch bản phòng thủ khu vực trước nguy cơ tên lửa mang đầu đạn thường hoặc hạt nhân. HQ-29 cũng có thể phối hợp với mạng lưới radar cảnh báo sớm và cảm biến vũ trụ, tận dụng dữ liệu từ hệ thống giám sát vượt đường chân trời.

Bên dưới là HQ-19, ra mắt năm 2024, có khả năng đánh chặn tên lửa tầm trung và tầm xa bằng công nghệ va chạm động năng, chuyên đánh chặn mục tiêu ở giai đoạn cuối, ở độ cao lớn, tương tự hệ thống THAAD của Mỹ.

Với tầm đánh chặn và phạm vi được mở rộng đáng kể, HQ-19 có khả năng bao phủ diện rộng, xuyên thủng hệ thống phòng thủ đối phương, trở thành trang bị nòng cốt trong tác chiến phòng không - phòng thủ tên lửa của Trung Quốc.

Hệ thống HQ nằm trong 'lưới trời' phòng thủ đa tầng của Trung Quốc. Ảnh: Reuters.

Tiếp đến là HQ-9 - xương sống của lực lượng phòng không Trung Quốc, được so sánh với S-400 của Nga và Patriot của Mỹ, có khả năng chống tên lửa đạn đạo tầm ngắn - trung, đồng thời tiêu diệt máy bay và tên lửa hành trình.

So với phiên bản HQ-9B trước đó, HQ-9C có đường kính tên lửa nhỏ hơn và cấu hình “một xe bệ phóng mang tám quả”. HQ-9C chủ yếu dùng trong các nhiệm vụ phòng không trong khí quyển, đồng thời có thể đảm nhận đánh chặn tên lửa đạn đạo tầm ngắn và tầm trung ở giai đoạn cuối, đóng vai trò “phòng thủ điểm” trong hệ thống phòng thủ tên lửa.

Ở tầng dưới nữa là HQ-16 tầm trung và FK-3000 tầm ngắn, tạo thành “lưới phòng thủ dày đặc” mà nhiều chuyên gia đánh giá nằm trong nhóm mạnh nhất thế giới.

Bước nhảy trong cuộc đua không gian

Sự kiện HQ-29 ra mắt tại một lễ duyệt binh quy mô lớn phản ánh sự tự tin của Bắc Kinh, đồng thời cho thấy mục tiêu vươn tới thế cân bằng công nghệ với Mỹ và Nga. Giới phân tích đã so sánh HQ-29 với tên lửa đánh chặn SM-3 Block IIA của Mỹ hay hệ thống S-500 Prometey của Nga - đều có khả năng tiêu diệt mục tiêu ngoài khí quyển.

Điểm đáng chú ý, HQ-29 hiện chưa có đối thủ tương xứng trong khối phương Tây. Mỹ tuy đầu tư mạnh vào THAAD hay Aegis, song vẫn chưa công khai hệ thống chống vệ tinh chuyên biệt nào.

Việc Trung Quốc trở thành quốc gia thứ hai sau Nga đưa loại vũ khí này vào trang bị cho thấy Bắc Kinh đã tiến thêm một bước dài trong cuộc đua kiểm soát không gian.

Một chuyên gia quân sự nhận định trên Global Times rằng, việc đồng loạt công bố các vũ khí phòng thủ tên lửa nhiều tầng, nhiều lớp theo hệ thống hoàn chỉnh cho thấy Trung Quốc đã trở thành một trong số ít quốc gia sở hữu hệ thống phòng thủ tên lửa đạn đạo toàn diện - mang ý nghĩa chiến lược quan trọng.

Bảo vệ bầu trời Trung Quốc không chỉ là nhiệm vụ của các phi đội tiêm kích. Song song với đó, các hệ thống phòng không và phòng thủ tên lửa đạn đạo đặt trên mặt đất cũng đóng vai trò then chốt trong việc ngăn chặn những mối đe dọa từ trên không.

Đặc biệt, trong bối cảnh vũ trụ ngày càng được coi là “mặt trận thứ năm” sau bộ binh, hải quân, không quân và không gian mạng, HQ-29 có thể làm thay đổi đáng kể cán cân sức mạnh toàn cầu. Các vệ tinh viễn thông, trinh sát, định vị vốn là “huyết mạch” trong hệ thống chỉ huy, dẫn đường và tình báo của phương Tây.