Hòn Hải – đảo đá đặc biệt của tỉnh Lâm Đồng

Hòn Hải là đảo đá đặc biệt nằm trên vùng biển đặc khu Phú Quý (huyện Phú Quý, tỉnh Bình Thuận cũ), tỉnh Lâm Đồng. Đây cũng là điểm cơ sở A6 tính chiều rộng lãnh hải Việt Nam.

Đảo Hòn Hải hình thành từ dung nham phun trào của núi lửa từ hàng triệu năm trước, có địa mạo dốc thẳng đứng cả bốn mặt. Chiều dài của đảo khoảng 130 m, bề ngang chỗ rộng nhất khoảng 60 m và điểm cao nhất là 113 m so với mực nước biển. Trên đảo không cây cối, không nguồn nước ngọt, chỉ có một lớp cỏ phủ xanh bề mặt và là nơi các loài chim biển (nhạn, hải âu, bồ nông, mòng biển) trú ngụ và sinh sản, tập trung nhiều nhất vào tháng 7 và 8 hằng năm.

Hòn Hải cách đặc khu Phú Quý khoảng 60 km về phía đông nam, cách điểm gần nhất trong đất liền là ghềnh đá Mũi Né (phường Mũi Né, Lâm Đồng) khoảng 136 km.

Chấp hành mệnh lệnh của Bộ Quốc phòng, đầu năm 1999, Quân chủng Hải quân đã cử lực lượng của Đoàn đo đạc biên vẽ hải đồ và nghiên cứu biển ra khảo sát xây dựng công trình trên đảo Hòn Hải và đặt mốc H14-GPS trên điểm cao nhất đảo, vào tháng 3.1999.

Từ tháng 3.2002 - giữa năm 2005, hàng trăm bộ đội – công nhân Công ty xây dựng Lũng Lô thuộc Bộ Tư lệnh Công binh (nay là Tổng công ty xây dựng Lũng Lô, Bộ Quốc phòng) đã vượt mọi khó khăn vất vả, để thi công các hạng mục cơ sở hạ tầng đảo Hòn Hải.

Cuối năm 2004, trạm hải đăng Hòn Hải được xây xong và được chuyển giao cho Công ty bảo đảm Hàng hải khu vực III (nay là Công ty bảo đảm an toàn Hàng hải Nam Trung bộ thuộc Tổng công ty bảo đảm an toàn hàng hải Việt Nam, Bộ Xây dựng) quản lý và vận hành. Tháng 5.2005, công trình nhà ở của công nhân hải đăng dưới chân đảo (rộng 165 m2) hoàn tất và lúc này bộ đội công binh mới hoàn thành nhiệm vụ xây dựng hạ tầng đảo Hòn Hải...

Trong quá trình khảo sát, thiếu tá quân nhân chuyên nghiệp Nguyễn Văn Mộc (sinh năm 1958, nhân viên Đoàn đo đạc biên vẽ hải đồ và nghiên cứu biển, thuộc Bộ tham mưu Quân chủng Hải quân) đã hy sinh chiều 23.3.1999. Đầu 2004, công nhân Nguyễn Văn Nhắn (Công ty xây dựng Lũng Lô) cũng bị sóng biển cuốn đi mất tích, trong khi xây dựng công trình.

Từ cuối năm 2004 đến nay, trên đảo Hòn Hải chỉ có công nhân của Công ty bảo đảm an toàn Hàng hải Nam Trung bộ làm nhiệm vụ quản lý hải đăng. Đây là ngọn hải đăng cao 10,4 m, được đặt trên vị trí cao nhất của đảo, giúp tàu thuyền trên biển định hướng vị trí.

Với điều kiện sống khắc nghiệt, luôn bị ảnh hưởng bởi thời tiết và nhất là sóng lừng xung quanh đảo, nên công nhân Trạm hải đăng Hòn Hải được thay ca sau 4 tháng. Việc đảm bảo lương thực – thực phẩm... cũng do tàu chuyên dụng của công ty tiếp tế.

Lần gần đây nhất, sáng 21.12.2020, tốp nhân viên trạm hải đăng Hòn Hải là Đoàn Cao Trai (quê Hàm Thuận Bắc, Lâm Đồng) và Võ Thành Nam (quê Cam Ranh, Khánh Hòa), trong khi sửa chữa thiết bị tại cầu cảng, đã bị sóng lớn bất thường ập vào, cuốn ra biển mất tích.

Trên đảo Hòn Hải, ngoài trạm hải đăng, sân bay trực thăng, còn có cột phát sóng điện thoại Viettel, Vinaphone... và các công trình xây dựng khẳng định chủ quyền Việt Nam trên biển Đông.

Do là điểm cơ sở A6 tính chiều rộng lãnh hải Việt Nam, nên tháng 6.2017, Cục đo đạc, bản đồ và thông tin địa lý Việt Nam thuộc Bộ Tài nguyên và môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã xây dựng bia đánh dấu chủ quyền điểm cơ sở lãnh hải A6.

Đầu 2025, Bộ chỉ huy Bộ đội biên phòng tỉnh Bình Thuận (nay là Ban chỉ huy Bộ đội biên phòng, thuộc Bộ chỉ huy quân sự tỉnh Lâm Đồng), sau khi được cấp trên đồng ý, đã chủ động xây dựng đề án tôn tạo, nâng cấp điểm cơ sở A6 và vận động nguồn lực xã, đóng góp kinh phí để triển khai. Công trình tôn tạo, nâng cấp điểm cơ sở A6 được khởi công từ ngày 1.4.2025 và khánh thành ngày 16.5.2025, với sự tham dự của nhiều đại biểu, quan khách.

Vừa qua, nhóm PV Báo Thanh Niên đã cùng đoàn công tác của Công ty bảo đảm an toàn hàng hải Nam Trung bộ, theo tàu VMSS-2101 ra thay ca công nhân và tiếp tế cho Trạm hải đăng Hòn Hải. Đây là lần thứ 4, chúng tôi ra với công nhân hải đăng Hòn Hải.

Mặc dù, đời sống vật chất – tinh thần của công nhân Hòn Hải đã được nâng lên rất nhiều, do có sự quan tâm hết mức của Công ty bảo đảm an toàn hàng hải Nam Trung bộ, Tổng công ty bảo đảm an toàn hàng hải Việt Nam và các bộ ngành, địa phương... Tuy nhiên, do sinh sống, làm việc ở nơi quá xa xôi khắc nghiệt, nguy hiểm cận kề, việc chăm sóc sức khỏe - cấp cứu trong trường hợp bị ốm đau bệnh tật bất thường rất khó khăn, công tác cứu nạn khi thời tiết xấu không đảm bảo... nên rất cần sự quan tâm, đầu tư của Trung ương. Đặc biệt, công nhân hải đăng Hòn Hải xứng đáng được hưởng chế độ như ngoài Trường Sa – DK1.

Một số hình ảnh về Hòn Hải, ghi nhận giữa tháng 8.2025.

Mai Thanh Hải – Độc Lập (thực hiện)