Ẩn họa từ mỹ phẩm chứa corticoid - Báo VnExpress

Corticoid là nhóm kháng viêm mạnh, thường được chỉ định điều trị những bệnh như hô hấp, thần kinh, tiêu hóa, cơ xương khớp... Hoạt chất này có trong nhiều loại thuốc điều trị các bệnh da liễu và vấn đề của da như viêm da (chàm), vảy nến, dị ứng hoặc trị sẹo, thâm nám, giảm viêm nhanh... Corticoid có trong nhiều loại mỹ phẩm và sản phẩm chăm sóc da, nếu dùng sai cách hoặc lạm dụng có thể gây biến chứng nặng nề.

"Corticoid là con dao hai lưỡi, nếu không được chỉ định và kiểm soát bởi bác sĩ, da dễ bị 'nghiện' corticoid khiến người dùng phụ thuộc, đồng thời gây ra các biến chứng nặng nề, khó phục hồi", BS.CKI Quách Thị Bích Vân, chuyên khoa Da liễu - Thẩm mỹ Da, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, nói. Bệnh viện tiếp nhận nhiều bệnh nhân, phần lớn là nữ, bị ngứa, đỏ rát, sạm đen da hoặc bùng phát mụn sau khi dùng sản phẩm làm trắng, trị nám. Riêng hai tuần cuối tháng 11, số ca tăng gần gấp đôi, trung bình 20 người mỗi ngày.

Theo bác sĩ Vân, điểm chung của nhiều người bệnh là từng sử dụng các sản phẩm không rõ nguồn gốc, thành phần hay độ an toàn. Phần lớn người bệnh không biết các sản phẩm mình dùng lâu dài này có chứa corticoid, đến khi da xuất hiện tổn thương.

Như chị Linh, 26 tuổi, mua bộ sản phẩm trị mụn, sáng da bán trên mạng với quảng cáo "hiệu quả nhanh". Sau vài ngày dùng, da hết ngứa và mụn, đến tuần thứ hai thì trắng và mịn thấy rõ. Nhưng chỉ sang tuần thứ ba, hai má sạm loang, mụn bùng phát diện rộng, da nóng rát, đỏ. Chị đến bệnh viện khám, được chẩn đoán viêm da tiếp xúc dị ứng.

Còn chị Hà, 38 tuổi, da mỏng, ngứa và giãn mạch sau 2-3 năm dùng bộ sản phẩm trị nám được quảng cáo là "chiết xuất tự nhiên". Ban đầu da chị sáng, giảm nám nhưng vài tháng nay da đỏ rát và xuất hiện các đường mạch máu li ti. Bác sĩ đánh giá chị Hà bị giãn mạch, da mỏng, dễ kích ứng do lạm dụng hoạt chất mạnh kéo dài, cần điều trị phục hồi và theo dõi lâu dài.

Theo bác sĩ Vân, corticoid "làm đẹp nhanh" là do hoạt chất này giảm viêm, ức chế miễn dịch và làm mụn xẹp tức thì, người dùng dễ lầm tưởng sản phẩm hiệu quả. Tuy nhiên, tác dụng làm đẹp không kéo dài. Sau giai đoạn cải thiện ngắn, da bắt đầu đỏ, teo mỏng, nổi mụn li ti, tăng sắc tố, nám lan rộng... Ngưng sản phẩm thì gặp phản ứng ngứa, châm chích, da dễ đỏ rát, hay phát ban mụn trứng cá phản ứng bùng phát ngược. Người bệnh lo sợ và dùng sản phẩm trở lại, dẫn đến lệ thuộc corticoid, khi tới bệnh viện thì tổn thương đã nặng, thậm chí khó phục hồi. Ngay cả liều thấp nhưng sử dụng kéo dài cũng làm suy yếu da, khiến tổn thương tích lũy khó nhận biết. Hai vấn đề thường gặp nhất là viêm da do corticoid (đỏ nóng, giãn mạch, mụn viêm hoặc sẩn đỏ li ti) và phụ thuộc corticoid.

Một hậu quả nặng nề khác do lạm dụng corticoid là sạm đen toàn mặt. Bác sĩ Vân giải thích corticoid khiến da mỏng, hàng rào bảo vệ suy yếu, da nhạy cảm, tạo điều kiện cho tia UV kích hoạt tế bào sắc tố hoạt động mạnh. Melanin tăng sinh nhanh kết hợp tình trạng viêm mạn tính dẫn tới sạm da lan rộng, nám nặng hơn. Nhiều trường hợp mặt chuyển màu nâu xám gần như toàn bộ và rất khó phục hồi. Không ít người bệnh dùng suốt 1-3 năm mới xuất hiện kích ứng, tưởng bị dị ứng sản phẩm khác mà không biết đây là hệ quả tích lũy của corticoid.

Bác sĩ Vân cho biết khi nhiễm độc mỹ phẩm thường cần 6-12 tuần để phục hồi hàng rào da, việc cải thiện mụn hay sắc tố có thể kéo dài nhiều tháng thậm chí hàng năm. Phác đồ điều trị ưu tiên ổn định da trước bằng thuốc bôi phục hồi, thuốc chống viêm hoặc kháng sinh khi có bội nhiễm. Khi da ổn định, bác sĩ có thể kết hợp sử dụng thêm laser 4D, IPL, điện di phục hồi để xử lý sắc tố, giảm đỏ và hạn chế viêm an toàn.

Chị Linh được điều trị bằng thuốc uống kháng viêm, thuốc bôi phục hồi hàng rào và chế độ chăm sóc tối giản. Sau 2-3 tuần, đợt bùng phát cấp đã được kiểm soát tốt, mụn viêm và sắc tố không còn lan rộng, nền da ổn định cho giai đoạn điều trị tiếp theo. Với chị Hà, bác sĩ chỉ định điều trị bằng laser 6D định kỳ 2 tuần một lần để giảm tình trạng giãn mao mạch, giảm viêm, đỏ da. Do giãn mạch đã lâu và nhiều, cải thiện chậm, chị cần điều trị kiên trì và theo dõi lâu dài.

Để phòng tránh các tổn thương da, bác sĩ khuyến cáo người dùng không nên mua mỹ phẩm trôi nổi, xách tay hay không rõ nguồn gốc, làm trắng nhanh hay hết nám da cấp tốc. Trị mụn, trị nám cần kiên nhẫn, theo phác đồ khoa học và có sự theo dõi của bác sĩ Da liễu - Thẩm mỹ Da. Khi đi khám, người bệnh nên mang theo sản phẩm đang dùng để bác sĩ nhận diện nguy cơ chứa corticoid hoặc các chất bào mòn, từ đó xây dựng phác đồ điều trị chính xác, hiệu quả và an toàn.

Minh Hương

*Tên người bệnh đã được thay đổi