Hỗ trợ để hộ kinh doanh yên tâm chuyển đổi

Chưa đầy ba tháng nữa hộ kinh doanh sẽ đứng trước bước ngoặt lớn - chuyển từ việc nộp thuế theo phương thức khoán sang phương thức kê khai. Hộ kinh doanh cần cơ quan thuế hỗ trợ gì và cơ quan thuế sẽ làm gì để hỗ trợ họ chuyển đổi?

Để đạt mục tiêu năm 2030, cả nước có ít nhất 2 triệu doanh nghiệp và năm 2045 có 3 triệu doanh nghiệp hoạt động, đóng góp 60% GDP như nghị quyết 68 đặt ra, Bộ Tài chính đã đề xuất một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân, trong đó có quy định giải pháp hỗ trợ cung cấp miễn phí các nền tảng số, phần mềm kế toán dùng chung cho doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ, hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh...

Tiểu thương mong được hỗ trợ gì?

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Nguyễn Xuân Thành, Phó chủ tịch UBND phường An Đông (TP.HCM), cho biết thống kê cuối năm 2024, cho thấy trên địa bàn phường có 2.542 doanh nghiệp và 3.660 hộ kinh doanh, trong đó số hộ kinh doanh tập trung nhiều ở hai chợ truyền thống (chợ Hòa Bình và chợ An Đông) và một trung tâm thương mại là An Đông Plaza.

Theo ông Thành, chính quyền địa phương đã phối hợp với ngành thuế trên địa bàn thường xuyên vận động tuyên truyền, thông tin về lộ trình áp dụng chính sách thuế kê khai và vấn đề liên quan đến hộ kinh doanh, đồng thời tiếp nhận và giải đáp nhiều thắc mắc nên hộ kinh doanh trên địa bàn cũng đã am hiểu hơn. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều trường hợp hộ kinh doanh còn băn khoăn.

Nguyên nhân là do ngành nghề truyền thống nên hộ kinh doanh chủ yếu là những người lớn tuổi, đã quen với việc đóng thuế theo phương thức khoán, chậm tiếp cận với các công nghệ, máy móc, cũng như quy định mới. Trong khi đó, chính quyền phường không thể giải đáp hoàn toàn một số vướng mắc về chuyên môn cho hộ kinh doanh.

"Theo các hộ kinh doanh, ngành thuế nên có một tờ rơi in đầy đủ các thông tin liên quan, như quy định chuyển qua hình thức kê khai thuế, kê khai thuế khác gì với thuế khoán trước kia, hộ kinh doanh phải làm gì để chuẩn bị cho kê khai thuế, thông tin về kênh hoặc số hotline hỗ trợ... Chúng tôi sẽ cố gắng hỗ trợ phát đến từng hộ kinh doanh, thậm chí đưa cho từng hộ ký cam kết", ông Thành nói.

Bà Nguyễn Thị Bích, thương nhân tại phường An Đông, cho biết ủng hộ chính sách thuế mới này để tăng tính minh bạch, công bằng, nhưng nhiều hộ kinh doanh còn băn khoăn vì không rõ phần mềm kê khai thuế có được miễn phí một năm hay không.

Rồi công tác đào tạo và tái đào tạo cho hộ kinh doanh thế nào, có diễn ra xuyên suốt hay không, danh sách công ty hoặc đơn vị nào sẽ "cầm tay chỉ việc", giá dịch vụ liên quan thế nào...

"Nhà nước phải can thiệp, hỗ trợ, để giá cả về dịch vụ cung cấp hệ thống phần mềm và kỹ thuật cho hộ kinh doanh ở mức phải chăng. Bởi cá nhân tôi mỗi tháng chỉ lãi chưa tới 10 triệu đồng, nhưng nghe nói có trường hợp hộ kinh doanh phải chi đến 7 - 8 triệu đồng/tháng nếu thuê dịch vụ bên ngoài và đóng các phí liên quan là quá lớn", bà Bích nói.

Các hộ kinh doanh cũng có quy mô khác nhau, nếu hộ kinh doanh có doanh thu rất thấp mà chịu chi phí đầu tư ban đầu như nhau là rất khó cho những hộ này. Các hộ kinh doanh cũng kiến nghị trong giai đoạn đầu nên xem xét chưa xử phạt vì mới bắt đầu áp dụng sẽ có nhiều hộ kinh doanh không nắm rõ hoặc do trục trặc máy móc. Mà mức phạt tính trên từng tờ hóa đơn là quá nặng với hộ kinh doanh.

Tạo thuận lợi tối đa cho hộ kinh doanh

Ông Mai Sơn, Phó cục trưởng Cục Thuế, cho biết triển khai nghị quyết 68 của Bộ Chính trị, Cục Thuế có phối hợp chặt chẽ với Cục Kinh tế tư nhân (Bộ Tài chính) để rà soát chính sách. Trong đó, Cục Thuế đã ban hành chương trình hành động trong toàn ngành nhằm thúc đẩy quản lý thuế hiện đại khu vực kinh tế tư nhân, đặc biệt là hộ kinh doanh.

Cơ quan này đã xây dựng đề án chuyển đổi hộ kinh doanh từ thuế khoán sang kê khai, trước đó là đề án sử dụng hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền, hiện đại hóa quản lý thuế hộ kinh doanh.

Cũng theo ông Mai Sơn, mục tiêu từ 1-1-2026, tất cả các hộ kinh doanh khi chuyển đổi sẽ thực hiện tốt những chính sách pháp luật. Do đó, về thể chế chính sách, tại dự thảo Luật Quản lý thuế sửa đổi sẽ trình Quốc hội ở kỳ họp diễn ra vào tháng 10 này, có rất nhiều nội dung nhằm tạo thuận lợi tối đa cho hộ kinh doanh.

"Mục tiêu xuyên suốt của việc xây dựng luật này là ngành thuế nỗ lực cải cách toàn diện, lấy người nộp thuế làm trung tâm, chuyển từ tư duy quản lý sang phục vụ, tăng cường quản lý rủi ro", ông Mai Sơn khẳng định.

Liên quan đến việc cải cách các thủ tục hành chính đối với hộ kinh doanh, ông Mai Sơn cho hay ngành thuế tập trung kết nối và chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan của Nhà nước đảm bảo hộ kinh doanh tạo tờ khai được đơn giản nhất. Đồng thời, trong quý 4 này, ngành thuế tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, hỗ trợ cơ chế chính sách mới cho hộ kinh doanh.

Cũng theo ông Mai Sơn, ngành thuế và các đơn vị trong Bộ Tài chính xây dựng chế độ kế toán đơn giản, dễ tích hợp thực hiện chuyển đổi số. Bên cạnh đó, ngành thuế tập trung hỗ trợ xây dựng phần mềm dùng chung đối với hộ kinh doanh, phối hợp chặt chẽ với các hiệp hội, nhà cung cấp giải pháp, đại lý kế toán, thuế,... để hỗ trợ hộ kinh doanh.

"Riêng công tác tuyên truyền chính sách, tôi sẽ trực tiếp tham dự hội thảo để truyền tải đến các hộ kinh doanh những vấn đề về cơ chế, ứng dụng, cách thực hiện phần mềm như thế nào trên môi trường điện tử... Đồng thời, chúng tôi giải đáp tất cả những vướng mắc, băn khoăn của hộ kinh doanh. Qua đó, hộ kinh doanh yên tâm thực hiện và còn tạo sự công bằng trong hoạt động sản xuất - kinh doanh trong khu vực này" , ông Mai Sơn nói.

Hàng loạt lợi ích khi hộ kinh doanh chuyển đổi

Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam, đánh giá kinh tế tư nhân có vai trò quan trọng, đóng góp 51% GDP, hơn 30% ngân sách nhà nước, tạo ra trên 40 triệu việc làm, chiếm hơn 82% tổng số lao động trong nền kinh tế. Do đó, việc chuyển đổi các hộ kinh doanh để phát triển bền vững là vấn đề quan trọng và cần được tiến hành từng bước.

Theo bà Cúc, việc chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai sẽ giúp các hộ và cá nhân kinh doanh vừa tăng cường cơ sở vật chất, vừa kết nối với cơ sở dữ liệu, các chuỗi cung ứng trong nước và thậm chí nếu phát triển tốt còn có thể tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

"Nhờ đó, năng lực tài chính và quản trị kinh doanh cũng sẽ được nâng cao. Khi các hộ và cá nhân kinh doanh giàu lên, sản xuất kinh doanh tốt hơn cũng đồng nghĩa với việc làm giàu cho bản thân và cho đất nước", bà Cúc nhấn mạnh.

Khi các hộ kinh doanh áp dụng thuế kê khai, thực hiện chế độ kế toán, sử dụng hóa đơn chứng từ và xa hơn là chuyển đổi thành doanh nghiệp, theo bà Cúc, việc quản lý và hiệu quả kinh doanh sẽ tốt hơn nhiều. Nhà nước tạo điều kiện về cơ sở hạ tầng, tiền thuê đất, cũng như cung cấp các phần mềm kế toán dùng chung.

Bộ Tài chính đang xây dựng phần mềm kế toán miễn phí cho tất cả các hộ kinh doanh. Như vậy, chi phí sẽ giảm đáng kể, giúp các hộ yên tâm hơn trong quá trình chuyển đổi.

Cụ thể, các hộ và cá nhân kinh doanh chuyển lên doanh nghiệp, trong hai năm đầu sẽ được miễn toàn bộ thuế thu nhập doanh nghiệp. Trong năm năm tiếp theo, mức thuế được giảm 50%.

Mức thuế thu nhập doanh nghiệp phổ biến đang là 20%, nhưng với doanh nghiệp nhỏ có quy mô doanh thu đến 3 tỉ đồng, mức thuế chỉ 15%. Nếu doanh thu từ 3 - 50 tỉ đồng, thuế suất cũng chỉ 17%, và không phải nộp thuế ngay.

"Trong trường hợp doanh nghiệp đầu tư xây dựng nhà xưởng, nhà máy, xây dựng thương hiệu mà chi phí lớn dẫn đến thua lỗ, trong năm năm đầu có thể chuyển lỗ liên tục cho đến khi hết lỗ, rồi mới phải nộp thuế", bà Cúc nói và cho biết muốn chuyển đổi lên doanh nghiệp, chỉ cần đóng mã số thuế cá nhân và đăng ký kinh doanh mới.

"Sau khi chuyển đổi, hộ sẽ thực hiện kê khai và nộp thuế theo phương pháp kê khai. Nếu áp dụng hóa đơn giá trị gia tăng, hộ phải chuyển từ hóa đơn bán hàng sang hóa đơn điện tử giá trị gia tăng. Thuế được tính trên doanh thu trừ chi phí hợp lý. Nếu lỗ thì không phải nộp, còn nếu có lãi vẫn được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong hai năm đầu", bà Cúc thông tin thêm.