Hiệp hội sản xuất ôtô VAMA trấn an khách hàng sử dụng xe xăng ở Hà Nội

Giao thông tại TP Hà Nội. Ảnh: Việt Hà.

Mới đây, Hiệp hội các nhà sản xuất ôtô Việt Nam (VAMA) vừa có những chia sẻ liên quan đến Chỉ thị 20 của Thủ tướng Chính phủ về một số nhiệm vụ cấp bách, quyết liệt ngăn chặn, giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường.

Khi nội dung Chỉ thị được ban hành, không ít người dân, khách hàng sử dụng ôtô tại Hà Nội bày tỏ băn khoăn về khả năng mua xe mới, hoặc tương lai của mẫu ôtô chạy xăng mà mình đang sử dụng.

Không phải là lệnh cấm

VAMA nhấn mạnh chính sách mà TP Hà Nội dự kiến triển khai trong thời gian tới không phải là một lệnh cấm hoàn toàn xe xăng dầu. Theo nội dung Luật Thủ đô, Hà Nội sẽ triển khai quy định về Vùng phát thải thấp (Low Emission Zone - LEZ).

Về cơ bản, chính sách này hạn chế dần theo lộ trình và quan trọng hơn, chủ yếu nhắm vào nhóm phương tiện cũ, không đạt chuẩn khí thải. Theo nội dung dự thảo, vùng phát thải thấp LEZ tại Hà Nội sẽ chỉ hạn chế nhóm ôtô không đạt chuẩn khí thải mức 4.

VAMA cũng lưu ý toàn bộ sản phẩm ôtô mà các công ty thành viên kinh doanh tại Việt Nam ở thời điểm hiện tại đều đã đạt chuẩn khí thải mức 5. Cụ thể, Quyết định 16/2019 do Thủ tướng ban hành đã buộc tất cả ôtô con dưới 9 chỗ ngồi sản xuất, lắp ráp tại Việt Nam hoặc nhập khẩu mới phải đạt chuẩn khí thải Euro 5 - tương đương cao hơn so với mức 4.

Ôtô tại Việt Nam đã phải đáp ứng chuẩn khí thải Euro 5 từ năm 2019. Ảnh minh họa: Thế Bằng.

Do đó, khách hàng đã mua ôtô từ các hãng xe thành viên VAMA như Toyota, Mitsubishi, Ford, Suzuki, Honda, Mazda, Kia cũng như loạt thương hiệu khác đang kinh doanh tại Việt Nam từ giữa tháng 5/2019 có thể yên tâm, rằng phương tiện đang sử dụng có thể đáp ứng chuẩn khí thải cao hơn mức 4 và đủ điều kiện lưu thông trong LEZ.

Khó có kết quả tức thì

Trong thông cáo gửi đến khách hàng và giới truyền thông cũng như các cơ quan hữu quan, VAMA nhắc lại lộ trình cơ bản triển khai LEZ tại Hà Nội, trong đó ôtô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch không đạt chuẩn khí thải mức 4 sẽ bắt đầu bị hạn chế lưu thông trong Vành đai 1 từ ngày 1/7/2026.

Vùng phát thải thấp LEZ sẽ mở rộng ra khu vực Vành đai 2 từ đầu năm 2028, sang Vành đai 3 từ năm 2030. Theo kế hoạch, LEZ sẽ tiếp tục được áp dụng cho các khu vực khác tại TP Hà Nội từ sau năm 2031, tùy điều kiện thực tế.

Lộ trình hạn chế phương tiện giao thông cá nhân phát thải nhiều được Hà Nội triển khai chậm rãi. Ảnh minh họa: Thế Bằng.

Như vậy, ngay cả với nhóm phương tiện giao thông cá nhân không đáp ứng chuẩn khí thải mức 4, khu vực hạn chế lưu thông từ giữa năm sau chỉ gói gọn trong khu vực Vành đai 1. Lộ trình triển khai là khá chậm rãi, hướng đến khuyến khích sử dụng xe xanh, đồng thời tạo khoảng thời gian đủ để người dân thích ứng với thay đổi.

Thậm chí, VAMA cho biết đang kiến nghị một lộ trình chuyển đổi dần theo chu kỳ 5 năm/lần, hướng đến đảm bảo sự ổn định thị trường, giảm áp lực cho cả phía khách hàng mua xe.

Nhìn chung, việc áp dụng LEZ từ giữa năm sau với lộ trình mở rộng mỗi năm một lần, hay đề xuất giãn ra thành 5 năm/lần chuyển đổi của VAMA sẽ giảm áp lực cho cả hãng xe lẫn khách hàng.

Tuy nhiên, thật khó để tìm ra một giải pháp dung hòa lợi ích 2 phía, do đó lộ trình chuyển đổi kéo dài là phù hợp với tình hình hiện tại, nhưng sẽ chưa thể mang lại kết quả tức thì trong giảm thiểu phát thải giao thông ở vùng trung tâm đô thị lớn như TP Hà Nội.

Không thể kỳ vọng tình trạng môi trường nội đô được cải thiện ngay lập tức. Ảnh minh họa: Việt Hà.

Tác động trong cải thiện tình trạng môi trường, giảm ô nhiễm từ phát thải giao thông cũng vì thế sẽ diễn ra tương đối từ tốn, chậm rãi. Người dân sẽ khó cảm nhận ngay sự thay đổi, nhưng cũng đồng thời không chịu quá nhiều áp lực phải sớm từ bỏ xe xăng dầu để mua các mẫu ôtô điện, hybrid hay hybrid cắm sạc.

Cần thêm hỗ trợ chuyển đổi

Tại nhiều nơi trên thế giới, lộ trình hạn chế xe phát thải lớn và chuyển đổi sang xe xanh thường kéo dài hàng chục năm, đi kèm nhiều giải pháp hỗ trợ.

Theo VAMA, Thái Lan đặt mục tiêu sở hữu 100% doanh số là xe điện vào 2035, đồng thời triển khai trợ giá 150.000-200.000 baht/xe (tương đương khoảng 120-160 triệu đồng/xe), bên cạnh giảm thuế tiêu thụ đặc biệt cho xe hybrid (HEV) và xe thuần điện (BEV).

Xe hybrid ở Việt Nam vẫn đang chờ chính sách hỗ trợ. Ảnh minh họa: Phúc Hậu.

Indonesia dự kiến năm 2040 mới là thời điểm cấm hoàn toàn xe động cơ đốt trong (ICE).

Liên minh châu Âu và Nhật Bản áp dụng nhiều bước trung gian nhằm giảm khí thải như áp dụng tiêu chuẩn khí thải cho xe mới (Euro 5, Euro 6), khuyến khích chuyển đổi sang xe hybrid.. trước khi tiến tới mục tiêu chuyển đổi phương tiện sang xe thuần điện.

Tại Việt Nam, song song với đề xuất kéo dài thời gian chuyển đổi, VAMA cũng đang kiến nghị nhiều chính sách hỗ trợ phát triển hạ tầng trạm sạc, ưu đãi thuế phí cho xe hybrid. Các đề xuất này nhìn chung tương đồng những gì các quốc gia kể trên đang thực hiện.