Hệ thống phát hiện nhiễu thông tin di động do Việt Nam sáng tạo

Tại lễ khai trương Hệ thống giám sát và phát hiện nhiễu thông tin di động iSpectra, ngày 4/9 ở Hà Nội, đại diện Cục Tần số vô tuyến điện - Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết đây là giải pháp lần đầu được triển khai trên thế giới.

Trước đó, trong giai đoạn 2023-2025, Cục phối hợp với các nhà mạng di động hoàn thành Hệ thống giám sát và phát hiện nhiễu thông tin di động theo triết lý mới, biến trạm BTS thành các "sensor" kiểm soát tần số. Khi đó, hệ thống cũng được kết nối và kiểm tra chéo giữa các nhà mạng, đem lại hiệu quả xử lý nhiễu nhanh hơn.

"Đây là sáng kiến đột phá, lần đầu tiên trên thế giới một cơ quan quản lý phát triển hệ thống thu thập dữ liệu di động kết nối trực tiếp với các nhà mạng di động", đại diện Cục cho biết.

Hệ thống ra đời trong bối cảnh bùng nổ của mạng 4G, 5G với mật độ trạm gốc dày đặc, cùng quá trình đô thị hóa nhanh chóng, sự gia tăng đột biến của thiết bị vô tuyến điện, làm tăng số lượng trạm gốc bị nhiễu, gây ảnh hưởng chất lượng mạng. Trong khi đó, việc xác định nguyên nhân và xử lý nhiễu cho các trạm gốc này thường kéo dài, tốn công sức, thời gian của nhà mạng và cơ quan quản lý. Từ đó, yêu cầu xây dựng một hệ thống giám sát về can nhiễu đến các mạng di động trong cả nước được đặt ra.

Theo ông Lê Văn Tuấn, Cục trưởng Tần số vô tuyến điện, iSpectra được triển khai theo chỉ đạo của Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng, với mục tiêu nâng cao khả năng phát hiện nhiễu từ sớm, hỗ trợ công tác quản lý tần số vô tuyến điện hiệu quả hơn.

"Tôi đã chia sẻ hệ thống này với nhiều quốc gia và các nhà sản xuất thiết bị viễn thông, nhưng chưa bên nào triển khai được giải pháp tương tự. iSpectra ra đời dựa trên sức mạnh phối hợp giữa cơ quan quản lý và các nhà mạng", ông Tuấn nói.

Theo kết quả thử nghiệm trong 3 tháng, hệ thống phát hiện 600 vụ nhiễu, tăng gấp đôi so với khi không dùng. Khi ứng dụng tại một nhà mạng, hệ thống được ghi nhận giúp giảm 30% tỷ lệ rớt cuộc gọi do nhiễu.

Tại sự kiện, các nhà mạng cũng đánh giá cao hiệu quả iSpectra mang lại khi triển khai. Đại diện Viettel cho biết từ khi đưa vào sử dụng vào 1/4, hệ thống giúp chủ động phát hiện 70 nguồn nhiễu, tăng 65% so với trung bình một quý năm 2024, với độ chính xác đạt 76%, tăng so với mức 65% trước đây. Việc này giúp giảm tối thiểu 50% thời gian xử lý nhiễu, tương đương 1.080 giờ làm việc mỗi năm.

Đại diện nhà mạng cũng đề xuất hệ thống bổ sung các tính năng như tích hợp AI để giúp tự động khoanh vùng và xác định vị trí nguồn nhiễu, tự động phân tích, phân loại nguồn nhiễu là nhiễu nội hay nhiễu ngoại, mở rộng giải pháp cho các trạm 5G, hoàn thiện tính năng thống kê báo cáo, API nhận thông tin kết quả xử lý cho nhà mạng.

Theo Cục trưởng Lê Văn Tuấn, trong thời gian tới iSpectra sẽ được "AI hóa" để phát hiện số lượng nhiễu tốt hơn. Hệ thống sẽ thay thế cơ chế báo cáo online của doanh nghiệp về nhiễu tần số, đồng thời đánh giá hiệu quả sử dụng phổ tần của các nhà mạng.

"Việt Nam sẽ giới thiệu hệ thống với các nước trong khu vực tại các sự kiện quốc tế", ông nhấn mạnh.

Lưu Quý