Hai loại thực phẩm tồi tệ với bộ não

Nghiên cứu mới cho thấy thịt siêu chế biến và đồ uống có đường là những thực phẩm "rác" tệ nhất cho sức khỏe não bộ, gây suy giảm nhận thức đáng kể.

Đồ uống có đường như nước ngọt và thịt chế biến sẵn là những thủ phạm chính gây hại não bộ. Ảnh: Happy Plus.

Nghiên cứu từ Đại học Virginia Tech được công bố trên tạp chí Dinh dưỡng Lâm sàng Mỹ cho thấy những người tiêu thụ thêm một hoặc nhiều khẩu phần của một trong hai loại thực phẩm này sẽ có nguy cơ mắc các chứng suy giảm nhận thức cao hơn đáng kể, bao gồm cả những chứng liên quan đến chứng mất trí như bệnh Alzheimer.

Theo Science Alert, các nhà nghiên cứu đã sử dụng dữ liệu từ Nghiên cứu về Sức khỏe và Nghỉ hưu của Đại học Michigan theo dõi tình trạng sức khỏe của 4.750 cư dân Mỹ từ 55 tuổi trở lên đã phát triển như thế nào trong khoảng thời gian lên đến 7 năm. Đồng thời nghiên cứu cũng đánh giá tình trạng nhận thức của người tham gia 2 năm/lần từ năm 2014 đến năm 2020.

Các nghiên cứu tương tự trước đây đã khám phá tác động tiêu cực của thực phẩm siêu chế biến (UPF) nói chung nhưng vẫn chưa so sánh các nhóm riêng biệt. Rủi ro sức khỏe của chế độ ăn nhiều UPF hiện được biết là bao gồm béo phì, tiểu đường type 2, bệnh tim mạch, lo âu, trầm cảm và gia tăng tỷ lệ tử vong do mọi nguyên nhân.

Không có gì ngạc nhiên khi chế độ ăn giàu UPF cũng có tác động bất lợi đến sức khỏe não bộ. Tuy nhiên, một câu hỏi cụ thể hơn vẫn còn đó: loại thực phẩm rác nào đang thúc đẩy những mối liên hệ này?

Kết quả nghiên cứu

Câu trả lời bao gồm một số món ăn thoải mái được tiêu thụ nhiều nhất mà khoa học ẩm thực biết đến: thịt chế biến và đồ uống có đường. Điều này nghĩa là ăn một chiếc pizza và một lon cola cùng nhau có thể tạo ra quả "bom kép" với não bộ.

Để kiểm tra mối liên hệ tổng thể với suy giảm nhận thức, các nhà nghiên cứu đã sử dụng đánh giá sức khỏe não bộ thông thường. Họ kiểm tra cả khả năng nhớ lại tức thời và nhớ lại chậm, cùng với các đánh giá khác như đếm ngược hoặc trừ nhiều số liên tiếp.

Kết quả cho thấy 1.363 người tham gia bị suy giảm nhận thức. Những người tiêu thụ ít nhất một khẩu phần sản phẩm động vật siêu chế biến mỗi ngày có nguy cơ mắc các vấn đề về nhận thức cao hơn 17%.

Trong khi đó, đồ uống có đường, chẳng hạn nước ngọt, trà đá và nước trái cây có đường, chỉ ít gây hại cho não hơn một chút. Những người tiêu thụ ít nhất một khẩu phần mỗi ngày có nguy cơ mắc các vấn đề về nhận thức cao hơn 6%.

Điều thú vị là nghiên cứu phát hiện tổng lượng UPF tiêu thụ không liên quan đáng kể đến việc tăng nguy cơ suy giảm nhận thức. Các UPF khác, chẳng hạn bơ phết, kẹo, đồ ăn nhẹ mặn, thực phẩm làm từ ngũ cốc và sữa, hoặc các bữa ăn sẵn, cũng không liên quan đáng kể.

Tiêu thụ ít nhất một khẩu phần sản phẩm động vật siêu chế biến mỗi ngày có nguy cơ mắc các vấn đề về nhận thức cao hơn 17%. Ảnh: Shutterstock.

Làm gì để giảm tác hại?

Nghiên cứu mới này cho thấy bệnh nhân có một cách đơn giản, nếu không muốn nói là dễ dàng, để bảo vệ sức khỏe não bộ của mình: thay đổi chế độ ăn uống để tránh thịt chế biến sẵn và nước ngọt.

"Có những điều bạn có thể thay đổi", Brenda Davy, Giáo sư dinh dưỡng, thực phẩm và tập thể dục tại Đại học Virginia Tech, đồng tác giả của nghiên cứu, cho biết. "Đó là sự điều độ, hợp lý và cân bằng trong lựa chọn chế độ ăn uống của bạn".

Thật vậy, theo dữ liệu năm 2020, các hộ gia đình Mỹ đã tiêu thụ khoảng 65% thực phẩm và 38% đồ uống là UPF, đặc trưng bởi quá trình chế biến công nghiệp cao và sự hiện diện của màu nhân tạo, hương liệu và chất nhũ hóa - những chất phụ gia không có trong các bữa ăn nấu tại nhà.

Ngoài ra, cả thế hệ trẻ và người lớn tuổi đều nhận được hơn một nửa lượng calo hàng ngày từ các loại UPF này.

Các tác giả nghiên cứu cho rằng lớp học nấu ăn có thể cung cấp một biện pháp can thiệp chăm sóc sức khỏe quan trọng - biết nên ăn gì và cách chế biến có thể là giúp lựa chọn thực phẩm tốt hơn.

Theo nhà khoa học phát triển con người Ben Katz tại Đại học Virginia Tech, thực hiện chế độ ăn kiêng là một chuyện, nhưng cung cấp cho mọi người kỹ năng nấu nướng để chuẩn bị chế độ ăn đó lại là chuyện khác. Vì vậy, mặc dù số liệu thống kê về đồ ăn vặt có vẻ đáng sợ, ít nhất vẫn có một chiến lược rõ ràng và khả thi để đối phó với sự suy giảm này.