Hà Nội lộ lỗ hổng cảnh báo thiên tai, ngập lụt

Chuyên gia cho rằng, thành phố Hà Nội đang thiếu một quy trình quản lý rủi ro thiên tai, nhất là các kênh thông tin cảnh báo khiến người dân bức xúc.

Rời rạc, bị động trong cảnh báo rủi ro

Sau trận mưa ngập lịch sử vừa qua, Hà Nội bộc lộ nhiều vấn đề trong quản lý rủi ro thiên tai và lỗ hổng về thông tin cảnh báo.

Người dân cho rằng: Toàn bộ các thông tin họ biết đến các điểm úng ngập ở Hà Nội đều thông qua mạng xã hội do người dân đăng tải. Còn thông tin từ phía chính quyền phát ra rất chậm, gần như không phát huy hiệu quả.

Ông Đỗ Mạnh Hưng (tổ 3, phường Vĩnh Tuy), một người dân đang phải để xe tại gara sửa chữa từ ngày 1/10 cho biết, các thông tin cảnh báo được chính quyền đưa ra trong trận mưa lớn vừa qua rất chậm, khiến người dân bị động, con cái không ai đón, cuộc sống gia đình đảo lộn.

Các chuyên gia đánh giá, trận mưa lớn vừa qua cho thấy năng lực phòng, chống rủi ro của Hà Nội đang rất có vấn đề. Thông tin cảnh báo được chính quyền đưa ra cũng chỉ là những công điện hành chính, không giúp ích cho những người dân đang mắc kẹt giữa "biển ngập lụt".

PGS.TS Nguyễn Ngọc Trực, Trưởng nhóm Nghiên cứu mạnh Kỹ thuật hạ tầng ứng phó với biến đổi khí hậu - Khoa Kiến trúc, Đô thị và Khoa học bền vững, Trường Khoa học liên ngành và Nghệ thuật, Đại học Quốc gia Hà Nội cho rằng, Hà Nội nói riêng hay cả nước nói chung đều đang thiếu một "quy trình quản lý rủi ro thiên tai" hiệu quả, dẫn đến thông tin đưa ra thường rời rạc và bị động.

Ông Trực cho biết, trên thế giới, nhiều nước đã chuẩn hóa quy trình quản lý rủi ro thành 5 bước rõ ràng, gồm: Đánh giá rủi ro, xác định các mối nguy và mức độ ảnh hưởng; Phòng ngừa, giảm nhẹ bao gồm xây dựng các công trình hạ tầng, chính sách để giảm thiểu thiệt hại khi thiên tai xảy ra; Chuẩn bị ứng phó là lên kế hoạch, diễn tập, chuẩn bị nguồn lực; Ứng phó khi xảy ra thiên tai là hành động trực tiếp trong và ngay sau khi thiên tai diễn ra; Khắc phục hậu quả và cải thiện quy trình, rút kinh nghiệm cho những lần sau.

Với Việt Nam, theo ông Trực, quản lý rủi ro thiên tai chưa được quan tâm thích đáng. "Chúng ta chỉ quan tâm đến một vài bước nhỏ trong một vài khâu lớn đó, chứ chưa có một hệ thống tổng thể. Hầu hết các kế hoạch, các quy trình vẫn nằm trên giấy và chưa đi vào cuộc sống. Đây là điểm yếu lớn nhất của chúng ta", ông Trực nói.

Xây dựng quy trình cảnh báo rủi ro theo thời gian thực

Đối với việc cảnh báo úng ngập, thiên tai, PGS.TS Nguyễn Ngọc Trực cho rằng, Hà Nội đang thiếu hụt nghiêm trọng các kênh thông tin hiệu quả cảnh báo cho người dân. Từ thực tế này, ông cho rằng nên nghiên cứu xây dựng một ứng dụng (app) chuyên biệt, cập nhật tình hình giao thông, tình trạng mưa, các điểm ngập lụt theo thời gian thực.

"Giống như trên Google Maps, chúng ta mở ra là thấy ngay tuyến đường nào màu đỏ (tắc đường), màu vàng (di chuyển chậm), màu xanh (thông thoáng). Với cảnh báo ngập lụt cũng tương tự, năng lực của chúng ta hoàn toàn có thể xây dựng một app như thế. Vấn đề là chúng ta có quan tâm và đầu tư để làm hay không", vị chuyên gia nêu.

Theo ông Trực, trước thiên tai, ngập lụt, thông tin cảnh báo đưa ra phải được cập nhật theo thời gian thực, theo từng phút, hiển thị một cách trực quan trên bản đồ. Phải chỉ rõ được đoạn nào đang "đỏ" (ngập sâu), đoạn nào đang “vàng” (nguy cơ), đoạn nào "xanh" (an toàn) để người dân chủ động tìm lộ trình phù hợp.

Từ dữ liệu lịch sử - sau trận mưa vừa qua, ông Trực cho rằng, có thể được tổng hợp và xử lý để đưa ra cảnh báo sớm và thông báo theo thời gian thực.

"Việc xây dựng app này chính là nằm trong bước “chuẩn bị”, là một phần của công tác quản lý rủi ro thiên tai. Tôi cho rằng đây là lúc các doanh nghiệp công nghệ cũng nên bắt tay vào thực hiện. Khi họ xây dựng được một ứng dụng hữu ích như vậy, nó sẽ thu hút lượng lớn người dùng và họ hoàn toàn có thể thu được lợi ích tài chính từ chính ứng dụng đó, chứ không nên chỉ chờ đợi vào nhà nước", ông Trực nhận định.