Giữa áp lực học tập và mạng xã hội, làm sao giữ tình yêu sách?

Tại tọa đàm 'Trái tim người mẹ - Sách và học', các diễn giả khẳng định giữa mạng xã hội bủa vây và nhiều áp lực hiện đại, đọc sách vẫn là con đường bền vững để học tập suốt đời.

Tọa đàm diễn ra trong khuôn khổ Hội sách phường Sài Gòn do Nhà xuất bản Phụ Nữ Việt Nam tổ chức tại TP.HCM từ ngày 5 đến 14-9.

Theo các diễn giả, sách không chỉ mang đến tri thức mà còn rèn tư duy, bồi đắp tâm hồn và hình thành nhân cách con người. Tuy vậy, với giới trẻ ngày nay, trước sự nở rộ của mạng xã hội và cám dỗ từ đời sống hiện đại, việc duy trì thói quen đọc không hề dễ dàng.

Nan giải sự đọc trong muôn vàn cám dỗ

Chuyên gia phát triển văn hóa đọc Ngô Thị Hồng Anh, người điều phối tọa đàm, nhận định thế hệ trẻ hiện nay có nhiều cơ hội tiếp cận tri thức hơn bao giờ hết, thông qua sách, Internet, mạng xã hội hay truyền hình. Tuy nhiên các em lại phải đối mặt với nhiều thách thức khác, khiến việc duy trì thói quen đọc sách hằng ngày không hề dễ dàng.

Nhiều em đọc sách vì áp lực học tập hoặc yêu cầu từ giáo viên, ngoài ra việc lựa chọn sách cũng trở nên khó khăn khi số lượng đầu sách quá nhiều, thông tin xung quanh quá đa dạng, trong khi thư viện ở trường lại không đủ đầu sách phục vụ nhu cầu đọc theo sở thích.

Đồng tình với nhận định trên, nhà báo Bùi Tiến Dũng, trưởng ban giáo dục báo Tuổi Trẻ, chia sẻ thách thức lớn nhất với các bậc cha mẹ ngày nay không phải là thiếu sách, mà là làm sao để con trẻ tự nguyện cầm một quyển sách lên giữa quá nhiều lựa chọn và cám dỗ của thời đại số.

"Để hình thành thói quen đọc sách cho con, thậm chí nhiều gia đình đã phải "mặc cả" với con: đọc bao nhiêu trang sách, thuộc bao nhiêu bài thơ thì được xem tivi 30 phút, được chơi game một tiếng", ông Dũng nói.

Không chỉ học sinh gặp khó khăn mà chính các thầy cô giáo cũng ít có thời gian đọc sách, một giáo viên ngữ văn ở TP.HCM chia sẻ. "Áp lực chấm bài, xây dựng giáo án và các hoạt động giảng dạy khiến việc duy trì thói quen đọc hằng ngày trở nên khó khăn hơn bao giờ hết", cô nói.

Dù vậy, cô cũng khẳng định việc đọc sách mỗi ngày vô cùng quan trọng. Sách là tài sản quý báu của nhân loại, bởi nó đã được chắt lọc qua trải nghiệm, suy nghĩ của người viết. Vì vậy, sách không chỉ cung cấp tri thức mà còn nuôi dưỡng tâm hồn, rèn luyện tư duy và hình thành nhân cách.

Học tập suốt đời từ những trang sách

Để khắc phục những khó khăn trong việc duy trì thói quen đọc sách, các diễn giả gợi ý rằng phụ huynh nên khuyến khích trẻ em và người đọc nói chung hình thành thói quen đọc tự nhiên. Việc đọc nên tập trung vào chất lượng hơn số lượng.

"Việc chọn đọc tiểu thuyết, truyện kinh điển hay những đầu sách phù hợp với sở thích sẽ giúp duy trì hứng thú lâu dài và mang lại hiệu quả cao", bà Ngô Thị Hồng Anh nhận định.

Nhà báo Nguyễn Hồng Lam, phó trưởng cơ quan đại diện Cục truyền thông Công an Nhân dân tại TP.HCM, chia sẻ với những quyển sách học thuật, người đọc nên kiên nhẫn đọc đi đọc lại, kể cả khi chưa hiểu hết, để kiến thức dần thấm vào tiềm thức. Chỉ cần mỗi ngày một trang sách cũng có thể mở ra cả một thế giới tri thức. Người đọc nên kết hợp với tự học, viết nhật ký và trải nghiệm thực tế để biến kiến thức từ trang sách thành vốn sống.

Ông cho rằng việc hình thành phương pháp đọc cho học sinh, sinh viên cũng cần sự đồng hành sát sao của thầy cô giáo bởi việc tự học qua sách sẽ dễ rơi vào tình trạng hổng kiến thức hoặc áp dụng sai.

"Học từ sách không chỉ là tiếp thu thông tin, mà còn là học cách sống, cách giải quyết vấn đề. Vì vậy, phương pháp đọc và học cần thiết thực, giúp người học hiểu bản chất và rèn tư duy, thay vì chỉ học đối phó để lấy điểm số", ông Lam nói.

Theo ông Bùi Tiến Dũng, đọc chính là học tập suốt đời. Nếu sự học chỉ dừng ở tấm bằng cử nhân, thạc sĩ hay tiến sĩ thì vẫn còn quá mỏng, thậm chí mang tính vụ lợi. Điều quan trọng hơn cả là học thông qua đọc, đó là khi đứa trẻ tự tìm đến tri thức một cách tự nhiên, đọc với sự hứng thú và hiệu quả, thay vì chỉ đối phó.

"Việc đọc sách nên bắt đầu từ những điều giản dị trong đời sống hằng ngày", ông Nguyễn Quang Thạch, nhà sáng lập chương trình "Sách hóa nông thôn", tác giả quyển sách Bước chân gọi trái tim người mẹ, nhấn mạnh.

Ông Thạch cho rằng dạy tư duy cho trẻ có thể dễ, nhưng hình thành thói quen đọc, yêu tri thức và giá trị sống lại là điều khó hơn. Khi đọc, cần định hướng theo danh mục và từ khóa khoa học để khai thác tri thức hiệu quả. Đọc nhiều sẽ có nền tảng tiếng Việt vững chắc, nền tảng này cũng giúp học ngoại ngữ nhanh hơn và thuận lợi hơn.