Thế giới đang bị cuốn vào cuộc chạy đua vũ trang mới

Đại hội đồng Liên Hợp Quốc trong phiên họp mới đây cảnh báo nguy cơ một cuộc chạy đua vũ trang mới, nguy hiểm và huỷ diệt hơn bao giờ hết.

Ảnh minh họa: Defense News

Các cường quốc sở hữu vũ khí hạt nhân cũng đang tích cực hiện đại hóa và mở rộng kho vũ khí để phục vụ những mục tiêu địa chính trị mới.

Gần đây quan hệ Nga - NATO căng như dây đàn với hàng loạt cáo buộc vi phạm không phận, trong khi máy bay NATO đã được triển khai để bắn hạ các máy bay không người lái của Nga trong không phận Ba Lan.

Tổng thống Mỹ Donald Trump đổ thêm dầu vào lửa khi tuyên bố ủng hộ ý tưởng bắn hạ máy bay Nga nếu xâm phạm không phận NATO. Nga cáo buộc đây là hành vi dàn dựng của các quốc gia láng giềng thuộc NATO nhằm phá hoại và đổ lỗi cho Nga, đồng thời bày tỏ lo ngại trước những phát biểu của một số chính trị gia tại EU và NATO có thể đẩy thế giới vào cuộc chạy đua vũ trang, thậm chí là “Thế chiến 3”.

Tranh cãi giữa hai bên đang là nguyên nhân đẩy nhanh tốc độ chạy đua vũ trang ở khu vực sườn Đông của NATO. Trước mối đe dọa ngày càng tăng từ va chạm máy bay không người lái (UAV), châu Âu đang khẩn trương triển khai các biện pháp phòng thủ. Đức thông báo sẽ thành lập Trung tâm phòng thủ drone, kết nối nguồn lực tài chính, nhân lực và công nghệ từ chính quyền liên bang, các bang.

Sau khi nổ ra xung đột Ukraine, các nước phía Đông NATO đã đầu tư vào cơ sở hạ tầng quân sự, mở rộng căn cứ, đường tiếp vận, sân bay, kho đạn…, cũng như tăng cường khả năng phòng không và giám sát biên giới. Cụ thể, Romania mở rộng căn cứ Mihail Kogalniceanu thành “thị trấn quân sự” với khả năng chứa quân nhân và gia đình, xây dựng hạ tầng bảo đảm đường tiếp cận, cơ sở dân sự hỗ trợ.

Đức đang gấp rút thành lập Lữ đoàn thiết giáp 45, với khoảng 4.800 quân và 200 nhân viên dân sự thường trực ở Litva. Tập đoàn sản xuất vũ khí Đức Rheinmetall vừa tiết lộ kế hoạch xây dựng một nhà máy sản xuất đạn dược mới ở Latvia, mở rộng khả năng tự vệ của quốc gia vùng Baltic giáp với Nga.

Các quốc gia trên khắp châu Âu đang chạy đua để tăng cường năng lực phòng thủ và những tập đoàn sản xuất vũ khí như Rheinmetall được hưởng lợi nhất. Số lượng đơn đặt hàng của tập đoàn Rheinmetall có thể tăng lên tới 130 tỷ euro (153 tỷ đô la) trong tương lai. Tập đoàn này đã khai trương một nhà máy mới hoặc mở rộng sản xuất tại Đức, Tây Ban Nha, Romania và Bulgaria.

Trước những động thái nguy hiểm trên, Chánh Văn phòng Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Earle Courtenay Rattray cảnh báo thế giới đang "mộng du" cuốn vào cuộc chạy đua vũ trang mới: “Thế giới đang bị cuốn vào một cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân mới, phức tạp hơn, khó lường hơn và thậm chí nguy hiểm hơn. Từ không gian mạng đến không gian vũ trụ, từ tên lửa siêu thanh đến máy bay không người lái dưới biển sâu, nguy cơ leo thang và tính toán sai lầm đang gia tăng. Tôi kêu gọi Mỹ và Nga đàm phán để cắt giảm hơn nữa kho vũ khí”.

Các chuyên gia kêu gọi hoàn thiện các quy tắc toàn cầu nhằm hạn chế việc sử dụng trí tuệ nhân tạo trong vũ khí, đồng thời mô tả sự đổi mới chóng mặt trong việc sử dụng máy bay không người lái cho các mục đích quân sự.

Các chuyên gia nhấn mạnh sự ra đời của trí tuệ nhân tạo sẽ khiến cuộc chạy đua vũ trang diễn ra với tính chất "hủy diệt nhất" trong lịch sử loài người nếu thiếu cơ chế luật pháp và hợp tác quốc tế.

Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres nhấn mạnh: “Những rủi ro từ AI đang mở rộng sang các lĩnh vực mới, từ công nghệ sinh học đến vũ khí tự động. Chúng ta đang chứng kiến ​​sự trỗi dậy của các công cụ giám sát hàng loạt, kiểm soát xã hội hàng loạt, và thậm chí là hủy diệt hàng loạt. Những công nghệ đó phần lớn vẫn chưa được quản lý. Chúng ta cần những sự quản lý và tiêu chuẩn chung trên mọi nền tảng. Không hệ thống nào được phép triển khai mà không có sự minh bạch, an toàn và trách nhiệm giải trình”.