Thế giới có bộ trưởng AI đầu tiên, mục tiêu xóa bỏ tham nhũng

Albania trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới có "Bộ trưởng AI" - thành viên ảo trong nội các có nhiệm vụ xóa tham nhũng tại quốc gia Balkan này.

Theo Thủ tướng Albania Edi Rama, một trợ lý số mang tên Diella giúp người dân điều hướng các dịch vụ chính phủ trực tuyến đã trở thành “bộ trưởng AI đầu tiên” và được giao phụ trách đấu thầu công nhằm chống tham nhũng.

Diella, có nghĩa là “Mặt Trời” trong tiếng Albania, thực hiện công việc tư vấn cho người dùng trên cổng e-Albania từ tháng 1, hỗ trợ thực hiện các nhiệm vụ hành chính thông qua lệnh giọng nói, bao quát gần 95% dịch vụ công mà công dân có thể thực hiện trực tuyến.

“Diella, thành viên nội các đầu tiên không hiện diện vật lý mà được tạo ra hoàn toàn bởi AI sẽ giúp Albania trở thành một quốc gia nơi các cuộc đấu thầu công hoàn toàn không có tham nhũng”, Thủ tướng Edi Rama cho biết hôm 11/9.

Trách nhiệm quyết định người thắng thầu trong các cuộc đấu thầu công sẽ được tách khỏi các bộ ngành chính phủ theo một “ quy trình từng bước ” và được giao cho trí tuệ nhân tạo, nhằm đảm bảo “ mọi khoản chi công trong quá trình đấu thầu đều minh bạch 100% ”, ông Rama cho biết.

Diella sẽ xem xét mọi cuộc đấu thầu mà chính phủ ký hợp đồng với các công ty tư nhân và đánh giá một cách khách quan từng đề xuất. Thủ tướng Rama trước đó cũng từng nhấn mạnh rằng AI có thể trở thành công cụ chống tham nhũng hiệu quả, loại bỏ hối lộ, đe dọa và xung đột lợi ích.

Albania từ lâu đối mặt với tham nhũng, đặc biệt trong lĩnh vực đấu thầu và quản lý công. Đây cũng là vấn đề mà Liên minh châu Âu nhiều lần nêu trong các báo cáo thường niên về pháp quyền. Với tham vọng gia nhập EU vào năm 2030, chính quyền của Thủ tướng Rama coi việc cải cách quản trị và minh bạch hóa chi tiêu công là ưu tiên chiến lược.

Truyền thông Albania ca ngợi động thái bổ nhiệm bộ trưởng AI là bước chuyển đổi lớn trong cách chính phủ nhận thức và thực thi quyền lực hành chính, sử dụng công nghệ không chỉ như một công cụ mà còn là yếu tố tham gia tích cực vào quản trị.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hoài nghi về bộ trưởng AI. Hãng tin Reuters dẫn lời mt người dùng Facebook cho rằng: "Ngay cả Diella cũng có thể bị mua chuộc ở Albania" . Một người khác dự đoán: "Tình trạng thâm hụt, trộm cắp sẽ tiếp diễn và Diella sẽ bị đổ lỗi".

Dù vậy, quyết định của Thủ tướng Rama đánh dấu bước ngoặt lớn trong việc áp dụng AI vào quản lý Nhà nước. Nếu thành công, mô hình này có thể trở thành tiền lệ cho nhiều quốc gia khác, đặc biệt trong bối cảnh thế giới đang tìm kiếm giải pháp công nghệ để chống tham nhũng và tối ưu hóa hiệu quả quản trị.