Giáo sư Hoàng Xuân Sính: 'Hai bài toán phải giải để đổi mới giáo dục Đại học' - Báo VnExpress

Kế hoạch 100 năm được phần nào thực hiện theo đúng thời hạn quy định: 20 năm, từ 1988 đến 2008, chúng tôi đã có trường, không phải khổ sở đi thuê nữa. Tiếp sau đó là kế hoạch tiến sĩ hóa đội ngũ trong 40 năm mà ai cũng phải kêu là tại sao để nhiều thời gian như vậy. Nhưng thực tế diễn ra trong 17 năm từ 2008 nay 2025 chứng tỏ kế hoạch tiến rất chậm do không có tiền để hỗ trợ nghiên cứu.

- Bà thường nhắc đến Đại học Harvard (Mỹ) là một nguồn cảm hứng để hướng tới hành trình xây dựng trường đại học mạnh về nghiên cứu. Theo bà, những "bài toán đổi mới giáo dục" nào đang là mấu chốt để Việt Nam tạo ra một đại học có ảnh hưởng quốc tế?

- Một đại học có ảnh hưởng quốc tế là đại học tuyển được nhiều sinh viên chất lượng cao trong và ngoài nước, có nhiều giáo sư uy tín lớn trong cộng đồng khoa học quốc tế. Tôi nghĩ muốn có đại học cao như vậy, bài toán đầu tiên cho đổi mới giáo dục là làm cho mọi người dân được hưởng giáo dục.

Hiện nay Nhà nước đã ban hành sắc lệnh miễn học phí cho học sinh mọi cấp. Việc này rất có ý nghĩa đối với học sinh nông thôn, vì nhiều cháu đã phải bỏ học giữa chừng dù học giỏi do gia đình không có tiền đóng học phí trong khi nông dân hiện nay là thành phần đông nhất của xã hội ta. Khi mọi người được hưởng giáo dục thì việc đào tạo nhân lực chất lượng cao mới có hiệu quả. Mấy chục năm dạy học đã cho tôi nhận định: người tài, theo tỷ lệ, là như nhau trong các thành phần xã hội.

Bài toán đổi mới giáo dục thứ hai là làm sao để các trường đại học không chỉ đào tạo mà còn nghiên cứu. Các trường đại học trên thế giới có tài trợ rất lớn từ Nhà nước và doanh nghiệp để làm nghiên cứu khoa học, dù học phí đã rất cao. Một tin vui mới đây:

- Bộ Khoa học và Công nghệ vừa công bố 21 bài toán lớn về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Như vậy các trường đại học có cơ hội giao việc với những dự án dài hơi từ Nhà nước và doanh nghiệp?

- Với những dự án lớn, các giáo sư được làm nghề đúng sở trường với thu nhập cao xứng với "làm ngày, làm đêm, làm cả ngày nghỉ" mà công việc của người nghiên cứu khoa học đòi hỏi; còn nghiên cứu sinh có cơ hội tìm được đề tài nghiên cứu và học bổng khi tham gia dự án và nếu dự án là lớn thì có thể tiếp tục phát triển đề tài nghiên cứu nghĩa là làm nghiên cứu sau tiến sĩ.