Giảm việc làm vì AI: Đáng lo đến mức nào?

Nhiều sinh viên đang lo về nguy cơ thất nghiệp trong tương lai khi công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) thay thế nhiều công việc của con người. AI đáng lo đến mức nào?

Theo Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF) năm 2025, công nghệ AI có thể thay thế 85 triệu việc làm toàn cầu nhưng cũng tạo ra 97 triệu việc làm mới. Lịch sử chứng minh có những công việc mất đi và nhiều việc mới thay thế.

Tư duy mới và chủ động thích nghi

Trên thực tế, AI không chỉ lấy đi việc làm mà còn tạo ra nhiều cơ hội mới. Tại Việt Nam, các công ty công nghệ như FPT, Viettel AI hay VNG đang đầu tư mạnh vào AI, tạo nhu cầu lớn cho các vị trí như lập trình viên AI, chuyên gia dữ liệu hoặc kỹ sư robot. Người trẻ Việt Nam, vốn quen thuộc với công nghệ và có khả năng học hỏi nhanh, có thể tận dụng lợi thế này để tham gia vào các lĩnh vực mới.

Khởi nghiệp trong lĩnh vực AI cũng là một hướng đi tiềm năng. Ví dụ các bạn trẻ có thể phát triển ứng dụng AI để hỗ trợ giáo dục, như app học ngoại ngữ cá nhân hóa hoặc các công cụ AI cho doanh nghiệp nhỏ. 

Việc tham gia các cộng đồng công nghệ như Vietnam AI Network giúp người trẻ cập nhật xu hướng và kết nối với các chuyên gia để tự nâng cao kiến thức và năng lực.

Việc thay đổi tư duy cũng bao gồm việc chấp nhận rằng thị trường lao động sẽ luôn thay đổi. Trong lịch sử, các cuộc cách mạng công nghiệp đã làm mất đi một số nghề nhưng cũng tạo ra nhiều cơ hội mới. Người trẻ Việt Nam, với tinh thần năng động và sáng tạo, hoàn toàn có khả năng dẫn đầu trong kỷ nguyên AI nếu được trang bị đúng kiến thức và kỹ năng.

Nỗi lo về việc AI tranh giành việc làm là có thật nhưng không phải là không thể vượt qua. Nâng cao kỹ năng, tận dụng cơ hội mới và thay đổi tư duy, người Việt trẻ hoàn toàn có thể biến thách thức thành cơ hội thì hiện nay AI không phải là kẻ thù mà là công cụ để giới trẻ khẳng định giá trị bản thân, từ đó xây dựng một sự nghiệp bền vững trong thời đại số.

Nâng cao kỹ năng và học tập suốt đời

Tại Việt Nam, các công việc lặp lại như nhập liệu, phân tích dữ liệu cơ bản hay dịch thuật đang dần được tự động hóa, gây áp lực lớn cho giới trẻ mới ra trường. Tuy nhiên thay vì sợ hãi, người trẻ có thể tận dụng các giải pháp thiết thực để thích nghi và biến AI thành cơ hội phát triển sự nghiệp.

Để cạnh tranh trong kỷ nguyên AI, người trẻ Việt Nam cần ưu tiên học tập suốt đời, phát triển các kỹ năng mà AI khó thay thế. 

Trước hết việc làm quen với AI là cần thiết. Các bạn trẻ nên học cách sử dụng các công cụ AI như ChatGPT, Grok, MidJourney... hoặc các nền tảng GenAI để hỗ trợ công việc, đồng thời nên tham gia các khóa học trực tuyến miễn phí hoặc chi phí thấp trên Internet để cung cấp kiến thức về lập trình AI, machine learning hoặc phân tích dữ liệu. Ví dụ một sinh viên ngành marketing có thể học cách dùng AI để phân tích hành vi khách hàng, từ đó tăng giá trị bản thân.

Bên cạnh đó, các kỹ năng "mềm" như sáng tạo, tư duy phản biện, trí tuệ cảm xúc, sáng tạo nghệ thuật và kỹ năng lãnh đạo là những lĩnh vực AI chưa thể thay thế. Trên thực tế, các nghề đòi hỏi sự đồng cảm như giáo viên, chuyên viên tâm lý, luật sư, họa sĩ hoặc chuyên viên nhân sự vẫn giữ được vị trí quan trọng. 

Người trẻ nên tham gia các khóa học về giao tiếp, quản lý đội nhóm hoặc tham gia các dự án cộng đồng để rèn luyện những kỹ năng này. Điều quan trọng là các bạn trẻ cần quan tâm học một cách nghiêm túc, trong đó có học cách sử dụng AI thay vì dùng AI tùy tiện và lệ thuộc nó.