Giá gạo biến động mạnh trước 'giờ G'

Giá gạo nội địa và xuất khẩu của VN những ngày qua biến động mạnh khi cận kề thời điểm Philippines ngừng nhập gạo từ ngày 1.9.

Giá gạo tăng mạnh rồi giảm sâu

Đầu tháng 8, Philippines thông báo tạm ngưng nhập khẩu gạo trong 60 ngày kể từ 1.9. Là nước nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới và là khách mua gạo số 1 của VN nên động thái này của Philippines tác động mạnh tới giá gạo nước ta.

Nếu như tuần đầu sau thông báo trên, giá gạo tại VN không giảm mà còn liên tục tăng do các nhà nhập khẩu Philippines tranh thủ gom hàng trước khi lệnh cấm chính thức có hiệu lực, thì những tuần sau đó giá gạo đã quay đầu giảm mạnh. Cụ thể, gạo 5% tấm giảm

10 USD về mức 389 USD/tấn, còn các sản phẩm gạo thơm giảm đến 30 - 40 USD so với đầu tháng như gạo OM5451 còn 420 USD/tấn, OM18 và ĐT khoảng 460 - 475 USD/tấn. Theo các doanh nghiệp trong ngành, việc ngưng nhập gạo của Philippines chủ yếu tác động tâm lý đến các nhà nhập khẩu khác như Trung Quốc và châu Phi, họ dừng lại để nghe ngóng và chờ giá giảm thêm. Bên cạnh đó, nguồn cung dồi dào từ các nước khác trong khu vực như Thái Lan, Campuchia và đặc biệt là Ấn Độ khiến các doanh nghiệp gạo VN không giữ được giá cao như giữa tháng 8.

Nhu cầu nhập khẩu giảm khiến thị trường trầm lắng và đi xuống, tác động mạnh đến giá lúa gạo nội địa. Tại ĐBSCL, giá lúa gạo những ngày cuối tháng 8 giảm bình quân khoảng 1.500 - 1.700 đồng/kg so với tháng trước. Cụ thể như lúa hè thu OM18 và ĐT8 có giá từ 5.500 - 5.700 đồng/kg, OM5451 từ 5.100 - 5.200 đồng/kg, IR50404 khoảng 5.100 đồng/kg… Tuy nhiên, hiện nay vụ hè thu cơ bản đã kết thúc nên tình trạng giá giảm sâu chỉ xảy ra một số nơi, không ảnh hưởng quá lớn đến người trồng lúa.

Trao đổi với Thanh Niên, ông Nguyễn Văn Thành, Giám đốc Công ty TNHH sản xuất - thương mại Phước Thành IV (Vĩnh Long), xác nhận ở thời điểm này, giá lúa gạo đã ngừng rơi và nhích nhẹ lên sau khi giảm mạnh trước đó. Vì thế, các doanh nghiệp cũng bắt đầu thu mua trở lại để duy trì "chân hàng" phục vụ các thị trường khác như Trung Đông, châu Phi và Trung Quốc. Tương tự, các nhà nhập khẩu khác cũng quay trở lại nhập hàng khi giá hiện nay đang rất tốt. "Thời điểm này, nếu doanh nghiệp không thu mua vào thì khi Philippines nối lại hoạt động nhập khẩu sẽ không có đủ nguồn cung. Tuy nhiên, việc thu mua có phần bị ảnh hưởng vì chính sách thuế giá trị gia tăng, thủ tục hoàn thuế thường mất rất nhiều thời gian. Với nguồn tiền chiếm tới 5% vốn, bị neo suốt cả năm để chờ kiểm toán sẽ ảnh hưởng nhiều đến nguồn lực của doanh nghiệp. Do đó, Chính phủ có thể nghiên cứu cho hoàn thuế trước kiểm tra sau để hỗ trợ doanh nghiệp ngành gạo", ông Thành kiến nghị.

"Philippines sẽ nối lại nhập khẩu gạo trước 60 ngày"

Liên quan đến lệnh ngừng nhập khẩu của Philippines, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp Philippines Francisco Tiu-Laurel Jr. trên trang Facebook cá nhân cho biết: "Lệnh cấm 60 ngày có thể được rút ngắn hoặc kéo dài hơn tùy theo tình hình thực tế". Nguyên nhân do sản lượng lúa của nước này trong 6 tháng đầu năm 2025 vượt

9 triệu tấn, tăng 6,4% so với cùng kỳ năm ngoái, theo Cơ quan Thống kê Philippines (PSA). Chưa kể tới tháng 9 - 10 nước này cũng bước vào vụ thu hoạch rộ vụ lúa chính trong năm. Việc tạm ngưng nhập khẩu nhằm mục đích tăng giá thu mua lúa gạo nội địa cho nông dân địa phương. Tuy nhiên, việc ngừng nhập khẩu cũng gây lo ngại về việc giá gạo đến tay người tiêu dùng sẽ tăng theo khi nguồn cung hạn chế. Trong khi đó, mục tiêu quan trọng của chính phủ nước này là hạ giá gạo góp phần kềm chế lạm phát.

Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) dự báo, Philippines vẫn sẽ là nước nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới trong năm 2025 với số lượng đến 4,9 triệu tấn. Trong 7 tháng qua, Philippines cũng là thị trường tiêu thụ gạo lớn nhất của VN với thị phần chiếm đến 43%. Gạo VN được người tiêu dùng Philippines ưa chuộng nhờ chất lượng tốt và giá cạnh tranh. Nhiều năm qua, mỗi tháng Philippines nhập khẩu từ 330.000 - 350.000 tấn gạo mới đáp ứng đủ nhu cầu tiêu dùng trong nước. Vì thế nếu thực hiện ngưng nhập hoàn toàn trong 60 ngày có thể gây thiếu hụt nguồn cung đáng kể cho quốc gia này.

Các doanh nghiệp VN cũng dự báo, Philippines sẽ sớm mở cửa trở lại trước thời điểm 60 ngày kết thúc. "Theo thông báo từ lệnh cấm thì đầu tháng 11.2025 Philippines sẽ mở cửa nhập khẩu trở lại, nhưng tôi nghĩ là sẽ phải mở cửa sớm hơn kế hoạch vì nhu cầu gạo của họ rất cao", ông Nguyễn Văn Thành nói. Còn ông Nguyễn Vĩnh Trọng, Giám đốc Công ty TNHH Việt Hưng (Đồng Tháp), thì đoán lệnh cấm sẽ kết thúc sau 30 ngày, nếu có kéo dài hơn thì chỉ trong 45 ngày. "Khi đó là thời điểm cuối năm, nhu cầu của Philippines và các nước luôn cao và giá có thể tăng trở lại. Do vậy, hiện tại tận dụng cơ hội giá tốt, doanh nghiệp chúng tôi đẩy mạnh thu mua dự trữ để sẵn sàng phục vụ thị trường vào mùa cao điểm", ông Trọng cho biết.

Theo ông Đỗ Hà Nam, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực VN (VFA), dù thị trường gạo thế giới đang dư cung, nhưng gạo VN có phân khúc thị trường riêng nên không quá lo trong những tháng cuối năm. Tuy nhiên, hiện một số nơi sắp bắt đầu vào vụ thu đông sớm nên doanh nghiệp cần nguồn vốn lớn để thực hiện thu mua dự trữ. Trong khi đó, việc áp thuế giá trị gia tăng sẽ làm phát sinh thêm gánh nặng về vốn, lãi vay. Đó mới là vấn đề đau đầu với các doanh nghiệp ngành này.