Ép cân trong võ thuật đáng sợ thế nào

Làng quyền Anh thế giới đang chấn động với vụ hai võ sĩ Nhật Bản phải phẫu thuật não khẩn cấp rồi qua đời sau khi thượng đài trong cùng một sự kiện tại nhà thi đấu Korakuen Hall, Tokyo, hôm 2/8.

Nguyên nhân chính xác dẫn đến cái chết của hai võ sĩ chưa được xác định, nhưng giới chuyên môn lo ngại về tác động của việc giảm cân cấp tốc, vốn thường được các võ sĩ sử dụng để "ép cân". Các chuyên gia cho rằng cách này khiến não dễ bị tổn thương và chảy máu hơn.

Bi kịch kể trên xảy ra không lâu sau vụ võ sĩ Muay Thái người Lào Singfangkhong Petchtawan qua đời trong thời gian tập luyện và ép cân trước trận đấu tại giải Thai Fight - giải Muay Thai hàng đầu Thái Lan.

Ép cân là quá trình giảm trọng lượng nhanh chóng trước trận đấu nhằm đáp ứng hạng cân quy định. Đây không phải là chế độ ăn kiêng bình thường, mà là các biện pháp cực đoan như hạn chế uống nước, ăn uống khắt khe, xông hơi, mặc đồ giữ nhiệt hoặc thậm chí sử dụng thuốc lợi tiểu.

Mục đích chính là để võ sĩ có thể thi đấu ở hạng cân thấp hơn so với cân nặng tự nhiên, tạo lợi thế về sức mạnh và kích thước sau khi hồi phục nước.

Trong nhiều môn võ, như MMA, quyền Anh hay Muay Thái, hạng cân được áp dụng để đảm bảo công bằng và giảm nguy cơ chấn thương. Võ sĩ phải cân dưới giới hạn hạng cân, thường chỉ một ngày trước trận đấu, và sau đó nhanh chóng hồi phục trọng lượng để đạt hiệu quả thi đấu tối ưu. Việc ép cân đã trở thành một phần văn hóa trong các giải đấu lớn, nhưng nó tiềm ẩn nhiều hệ lụy đối với sức khỏe và hiệu suất thi đấu.

Ép cân cấp tốc dẫn đến nhiều thay đổi nghiêm trọng về thể chất. Mất nước là vấn đề phổ biến nhất, khiến thể tích máu giảm, nhịp tim tăng, lưu lượng máu tới thận và não giảm, dẫn đến chóng mặt, chuột rút, mệt mỏi, thậm chí ngất xỉu. Đồng thời, cơ bắp và mỡ bị giảm, làm suy giảm sức mạnh và sức bền, cản trở khả năng thi đấu tối ưu.

Việc hạn chế calo, protein và carbohydrate làm võ sĩ thiếu năng lượng, vitamin và khoáng chất cần thiết, ảnh hưởng đến quá trình phục hồi, tăng nguy cơ chấn thương và làm giảm khả năng nhận thức, tập trung, phản xạ.

Các rủi ro tim mạch, thận và não cũng là điều không thể xem nhẹ. Mất nước nghiêm trọng có thể gây căng thẳng tim mạch, suy giảm chức năng thận, tăng mức creatinine trong máu, thậm chí dẫn đến biến chứng nghiêm trọng phải nhập viện. Việc giảm dịch quanh não do mất nước còn làm tăng nguy cơ chấn thương sọ não hoặc chấn thương não nghiêm trọng.

Một số võ sĩ còn sử dụng thuốc lợi tiểu để đẩy nhanh quá trình giảm cân, nhưng điều này có thể gây hạ huyết áp, chóng mặt, rối loạn nhịp tim, hạ natri máu và các biến chứng y tế khác.

Việc giảm cân nhanh không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn tác động trực tiếp đến hiệu suất thi đấu. Khi cơ thể mất nước và năng lượng, khả năng cơ bắp hoạt động giảm, sức bền suy yếu, phản xạ chậm hơn và cơ dễ bị chuột rút. Võ sĩ phải điều chỉnh chế độ tập luyện vì việc tập cường độ cao trở nên khó khăn hơn, chất lượng luyện tập giảm.

Hydration (bù nước) và dinh dưỡng sau buổi cân đóng vai trò quyết định trong việc phục hồi cơ bắp, duy trì sức mạnh, sức bền và sự minh mẫn tinh thần. Chiến lược bù nước hiệu quả gồm uống nước, điện giải, dung dịch bù nước từng ngụm nhỏ để cơ thể hấp thụ tốt, kết hợp chế độ ăn giàu carbohydrate dễ tiêu và protein nạc nhằm bổ sung glycogen và sửa chữa cơ bắp. Võ sĩ tránh thực phẩm nhiều chất béo hoặc nhiều xơ để hạn chế khó chịu dạ dày trước trận. Việc chia thành nhiều bữa ăn nhỏ giúp giảm đầy bụng và mệt mỏi.

Ép cân cũng đặt ra các câu hỏi đạo đức và quyền lợi cho võ sĩ. Nhiều võ sĩ chịu áp lực từ HLV, nhà tổ chức hay đồng nghiệp để giảm cân nhằm có lợi thế hạng cân thấp hơn. Khi sức khỏe thể chất và tinh thần suy giảm, họ đôi khi che giấu tình trạng y tế hoặc giả mạo kết quả cân để đủ điều kiện thi đấu.

Đồng ý tham gia ép cân cần dựa trên hiểu biết đầy đủ về các rủi ro ngắn hạn và dài hạn. Một số chuyên gia y tế nhấn mạnh tầm quan trọng của giáo dục để đảm bảo quyền đồng ý được thực hiện có hiểu biết, đồng thời ưu tiên sức khỏe và an toàn của võ sĩ. Hầu hết cơ quan thể thao đều có quy định về ép cân, nhưng cách áp dụng khác nhau. Một số vùng yêu cầu cân nhiều lần hoặc kiểm tra độ bù nước, trong khi một số khác vẫn dựa trên cân truyền thống một lần trước sự kiện. Giám sát y tế, báo cáo định kỳ và kiểm tra ngẫu nhiên là những công cụ giúp giảm nguy cơ ép cân nguy hiểm và đảm bảo công bằng.

Các môn võ đang nghiên cứu thay đổi để giảm hại từ ép cân cực đoan. Một số đề xuất tăng số hạng cân với khoảng cách nhỏ hơn giữa các hạng nhằm giảm nhu cầu giảm cân nhanh nguy hiểm. Kiểm tra độ bù nước và cân vào ngày thi đấu cũng được thử nghiệm để hạn chế tái cân nhanh. Việc theo dõi sức khỏe dài hạn của võ sĩ giúp giảm rủi ro thận, mệt mỏi mãn tính và chấn thương, đồng thời xây dựng chiến lược quản lý cân nặng an toàn hơn. Nghiên cứu và giám sát liên tục là chìa khóa để giảm rủi ro sức khỏe, bảo vệ võ sĩ và duy trì tính công bằng trong các giải đấu.

Ủy ban Thể thao Bang California (CSAC) là cơ quan quản lý thể thao đối kháng tại bang California, Mỹ, nổi tiếng với các quy định nghiêm ngặt về ép cân nhằm bảo vệ sức khỏe võ sĩ và duy trì tính công bằng trong thi đấu.

Để hạn chế những rủi ro từ việc giảm cân nhanh, CSAC đặt ra mức giảm cân tối đa cho phép từ thời điểm ký hợp đồng đến buổi cân chính thức, đồng thời quy định tỷ lệ trọng lượng tối đa mà võ sĩ được phép hồi phục sau buổi cân. Nếu võ sĩ tăng quá mức sau khi bù nước, họ có thể bị hủy trận đấu.

Quy trình giám sát của CSAC rất chặt chẽ. Thay vì chỉ cân một lần, cơ quan này áp dụng cân nhiều bước, kiểm tra liên tục để đảm bảo võ sĩ không ép cân quá mức trước và sau khi bù nước. Các võ sĩ cũng phải trải qua các xét nghiệm và đánh giá sức khỏe trước, trong và sau sự kiện, bao gồm xét nghiệm máu, nước tiểu và kiểm tra tình trạng bù nước. CSAC theo dõi toàn bộ quá trình từ đầu chiến dịch chuẩn bị trận đấu đến ngày thi đấu, đảm bảo mọi quy định về sức khỏe và an toàn được tuân thủ nghiêm ngặt.

Nhờ những quy định này, CSAC được xem là hình mẫu trong quản lý ép cân. Các biện pháp của CSAC giúp giảm nguy cơ mất nước, rối loạn điện giải, suy thận, chấn thương não và các biến chứng nghiêm trọng khác. Đồng thời, việc kiểm soát ép cân đảm bảo võ sĩ thi đấu ở hạng cân thực tế, hạn chế lợi thế từ việc giảm cân cực đoan để tăng kích thước cơ thể sau khi bù nước.

Những tiêu chuẩn và quy trình của CSAC đã trở thành mô hình tham khảo cho nhiều bang và tổ chức thể thao đối kháng khác, như UFC hay các giải Muay Thái lớn, góp phần tạo ra một văn hóa an toàn và chuyên nghiệp trong MMA và Muay Thái, nơi sức khỏe và quyền lợi của võ sĩ được đặt lên hàng đầu.

Hồng Duy (theo Fight.tv)