Dưỡng lão tại nhà lên ngôi

Người đang chăm sóc cụ Dương là nhân viên của một dịch vụ chăm sóc người cao tuổi tại nhà (home care), nhận hợp đồng túc trực 24/24.

Con dâu cụ, bà Thanh Thanh, kể bố chồng từng rất khỏe mạnh, tự lập đến năm 98 tuổi. Từ đầu năm 2025, sau khi phát hiện ung thư trực tràng và phải làm hậu môn nhân tạo, cụ nằm liệt giường. Gia đình muốn tìm giải pháp chăm sóc chuyên nghiệp, nhưng vẫn muốn cụ ở trong ngôi nhà quen thuộc, giữa vòng tay con cháu.

"Ban đầu, chúng tôi thuê giúp việc thông thường nhưng họ thiếu kỹ năng y tế, thiếu kỷ luật, lại thường đòi tăng lương", bà Thanh nói. Đến tháng 6, bà tìm được một công ty home care chuyên nghiệp, có đào tạo bài bản và giám sát chặt chẽ.

Dịch vụ này có phí 15 triệu đồng mỗi tháng, chưa tính ăn ở cho nhân viên. Đổi lại, cụ ông được chăm sóc trọn vẹn từ bữa ăn, vệ sinh, tắm rửa đến phòng chống lở loét do nằm nhiều.

"Họ có thể giúp thêm việc nhà, nhưng tôi không yêu cầu", bà Thanh nói.

Nhu cầu này không chỉ của riêng gia đình bà Thanh. Báo cáo của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) và Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA) dự báo Việt Nam là thị trường tiềm năng với khoảng 20 triệu khách hàng cho dịch vụ chăm sóc người cao tuổi vào năm 2035. Trong đó, 80% người cao tuổi cần sự trợ giúp trong các hoạt động sinh hoạt hàng ngày và trên 90% người cao tuổi mong muốn được chăm sóc tại nhà.

Ông Trần Tiến Nam, Tổng giám đốc một đơn vị cung cấp dịch vụ home care tại Hà Nội, cho rằng chăm sóc tại nhà là giải pháp dung hòa, giải quyết bài toán truyền thống "coi việc đưa cha mẹ vào viện dưỡng lão là bất hiếu".

Theo ông, home care khác với giúp việc hay "osin bệnh viện". Nhân viên được đào tạo y tế cơ bản, có nhân thân rõ ràng, được công ty quản lý và chịu trách nhiệm. Khi nhân viên có việc đột xuất, công ty bố trí người thay thế. "Họ không chỉ lo ăn uống, vệ sinh mà còn đồng hành về tinh thần, giúp người cao tuổi an dưỡng trong chính ngôi nhà của mình", anh Nam nói.

Tại phường Ngọc Hà (Hà Nội), gia đình chị Thu Trang cũng đang dùng dịch vụ này để hỗ trợ bố - ông Hóa, 75 tuổi, bị liệt nửa người và mang nhiều bệnh nền. Tháng 7 vừa qua, khi ông trở nặng, gia đình thuê nhân viên home care túc trực tại bệnh viện. Lúc ông xuất viện, họ quyết định giữ lại người này.

"Vợ chồng tôi đều đi làm, không thể túc trực suốt. Những việc như cho ăn qua ống, hút đờm hay hỗ trợ vận động đòi hỏi kỹ năng mà chúng tôi làm không thạo", chị Trang kể. Hàng tuần, ông còn phải đi lọc thận ba lần.

Với chi phí 17 triệu đồng mỗi tháng, người chăm sóc đảm nhận toàn bộ công việc, từ vệ sinh đến hỗ trợ tập luyện. "Chi phí không nhỏ, nhưng gia đình yên tâm hơn nhiều khi có người chuyên nghiệp", chị nói.

Thống kê từ các trung tâm home care, khoảng 80% nhu cầu tập trung vào người có bệnh, 20% còn lại là chăm sóc sinh hoạt và đời sống tinh thần. Mức phí dao động 15-20 triệu đồng mỗi tháng.

Tại TP HCM, mô hình này cũng bắt đầu phát triển với khoảng hơn 10 đơn vị.

Sáng đầu tuần ở quận Bình Thạnh, bà Hà Thị Mai, 80 tuổi, đã chờ sẵn nhân viên Ngọc Thúy. Sau tiếng chào hỏi rôm rả, chị Thúy pha thảo mộc, chuẩn bị nước ngâm chân cho bà. Bốn tiếng sau đó, chị vừa xoa bóp, vừa trò chuyện, pha sữa, nhắc bà uống nước. Nhờ vậy, con gái bà Mai có thể tranh thủ đi chợ, tập thể dục.

Bà Mai có ba người con, hiện sống cùng con gái út và hai cháu. Dù bà vẫn minh mẫn nhưng gia đình vẫn lo lắng mỗi khi đi vắng. Nửa năm nay, các con bà thuê dịch vụ bán thời gian, ca bốn tiếng giá gần 300.000 đồng; ca 8 tiếng giá 600.000 đồng.

"Quan trọng nhất với mẹ tôi là có người trò chuyện, chia sẻ", con gái bà Mai nói.

Trên thế giới, home care đã trở thành ngành dịch vụ trị giá hàng trăm tỷ USD. Ở Nhật Bản, Hàn Quốc hay Đức, người cao tuổi được hỗ trợ y tế và sinh hoạt tại nhà nhờ bảo hiểm chăm sóc dài hạn hoặc dịch vụ chuyên nghiệp, giúp họ sống độc lập mà không phải vào viện dưỡng lão. Ở Mỹ, thị trường home care đang bùng nổ, ước đạt 340 tỷ USD vào năm 2027, với sự tham gia của doanh nghiệp tư nhân và công nghệ giám sát sức khỏe từ xa.

Ông Nguyễn Thành Kính, lãnh đạo doanh nghiệp có 20 năm cung ứng điều dưỡng sang Đài Loan, Nhật Bản, cho biết home care tại Việt Nam mới manh nha vài năm nay, một phần vì chi phí cao, người dùng phải tự trả hoàn toàn. Từ cuối năm ngoái, ông phối hợp với một hệ thống viện dưỡng lão mở thêm dịch vụ tại nhà, sử dụng nhân sự từng đi nước ngoài về.

Theo ông Kính, nhu cầu sẽ rất lớn khi dân số già hóa và y tế quá tải. "Dù có kinh nghiệm quốc tế, đây vẫn là bài toán khó, cần sự chung tay của doanh nghiệp và Nhà nước", ông nói.

Một chiều gần đây, con cháu tề tựu về nhà bà Thanh thăm cụ Dương. Ai cũng hài lòng khi thấy cụ hồng hào, nhân viên chăm sóc tận tâm.

"Giờ thì chúng tôi tin, chăm sóc cha mẹ bằng sự chuyên nghiệp là cách báo hiếu trọn vẹn nhất", bà Thanh nói.

Ngân Dương