Đua nhập thép khổ rộng từ Trung Quốc để né thuế?

Từ sau lệnh áp thuế chống bán phá giá đối với thép cán nóng (HRC) nhập khẩu có kích thước khổ không quá 1.880mm được áp dụng, sản phẩm thép cán nóng trên 1.880 - 2.100mm được nhập với số lượng tăng đột biến, 'đe dọa' sản xuất thép trong nước.

Trước đó, theo lệnh áp thuế chống bán phá giá, những sản phẩm thép xuất xứ từ Trung Quốc, có độ dày 1,2 - 25,4mm và chiều rộng không quá 1.880mm, sẽ chịu mức thuế chống bán phá giá từ 23,1 - 27,8% và kéo dài trong 5 năm.

Do đó nhiều doanh nghiệp sản xuất thép trong nước đã lách quy định này bằng cách nhập sản phẩm thép có khổ rộng trên 1.880mm nhằm né thuế.

Hàng nhập giá rẻ được ưu tiên lựa chọn?

Trả lời Tuổi Trẻ, một số doanh nghiệp sử dụng thép cán nóng làm nguyên liệu đầu vào cho sản xuất khẳng định với mức thuế được áp dụng, doanh nghiệp gần như không thể nhập khẩu nguồn nguyên liệu thép từ Trung Quốc, nên đã tìm cách lách quy định này.

Bởi trong thực tế, nếu cộng thêm thuế, hàng nhập sẽ không thể cạnh tranh về giá, dù mức giá cuối cùng là người tiêu dùng phải chi trả.

"Do đó chúng tôi nhập thép HRC khổ rộng trên 1.880mm, kết hợp có máy "xả khổ" trên 2.000mm, tận dụng được hết nguyên liệu, tối ưu được sản xuất để giảm giá thành. Việc nhập khẩu các nguyên liệu để đáp ứng cho sản xuất cũng là nhu cầu thực tế của doanh nghiệp khi nguồn cung trong nước không đáp ứng đủ", đại diện một doanh nghiệp thép tại phí Bắc cho hay.

Theo tìm hiểu, để tìm nguồn hàng thay thế, nhiều doanh nghiệp chuyển sang nhập khẩu các sản phẩm thép HRC có mã HS khác với danh mục bị áp thuế trên để không phải chịu áp thuế chống bán phá giá.

Với những cuộn thép khổ rộng trên 1.880mm, các doanh nghiệp sử dụng máy "xả khổ", tức là máy cắt thép theo đúng nhu cầu kích thước (chủ yếu là dưới 1.800mm) để đáp ứng nhu cầu sản xuất.

Tuy nhiên một doanh nghiệp thép tại Hưng Yên thừa nhận đã nhập khẩu thép cán nóng khổ rộng từ trên 1.880mm nhằm ứng phó với lệnh áp thuế. Trên thực tế, thép cán nóng có khổ từ 1.500 - 2.000mm không khác biệt nhiều và doanh nghiệp có thể sử dụng các kích cỡ, tối ưu hiệu quả thông qua thiết kế, máy móc dây chuyền sản xuất và các loại máy "xả khổ".

Mặc dù theo một số doanh nghiệp thép, không phải đơn vị nào nhập khẩu thép khổ rộng và dùng máy "xả khổ" cũng mang lại hiệu quả. Việc phải nhập khẩu thép khổ rộng và phải xử lý qua máy "xả khổ" cũng gây mất công, thêm nhân lực với phần thép còn dư. Tuy nhiên do hàng nhập khẩu có mức giá rẻ hơn nên đây vẫn là lựa chọn của nhiều nhà sản xuất.

"Nhưng đây không phải là vấn đề quá lớn mà chủ yếu là phải đảm bảo nguồn cung nguyên vật liệu cho sản xuất. Thực tế từ sau lệnh áp thuế, mức giá mua trong nước không có biến động quá lớn, dù đang có xu hướng tăng nhưng chủ yếu theo diễn biến giá thế giới và mức giá cuối cùng do người tiêu dùng chi trả nhưng chúng tôi cũng phải đảm bảo tính cạnh tranh", doanh nghiệp này nói.

Tăng giám sát các lô hàng thép cán nóng nhập khẩu

Trao đổi với chúng tôi, một chuyên gia ngành thép cho rằng việc các doanh nghiệp đua nhập khẩu thép khổ rộng trên 1.880mm làm đầu vào sản xuất thay thế cho thép HRC có kích thước dưới 1.880mm sẽ gây ra tác động trực tiếp đến ngành sản xuất trong nước cũng như nền kinh tế, bởi sản phẩm thép giá rẻ tiếp tục tràn vào Việt Nam, do không chịu thuế chống bán phá giá.

"Sản phẩm HRC là nguyên liệu đầu vào cho nhiều ngành công nghiệp như ống thép, tôn mạ, gia dụng...

Việc thép khổ rộng giá rẻ tràn vào Việt Nam thay thế cho sản phẩm có khổ dưới 1.880mm, sẽ gây ra xáo trộn lớn đến giá bán sản phẩm hạ nguồn, tạo ra sự cạnh tranh không lành mạnh, làm méo mó thị trường nội địa, ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngành sản xuất HRC trong nước, thất thu thuế của Nhà nước", vị này khuyến cáo.

Điều đáng lo ngại hơn, theo các chuyên gia, việc số lượng thép cán nóng HRC khổ rộng nhập vào Việt Nam tăng mạnh còn nguy cơ ảnh hưởng đến việc xác định hàng xuất xứ Việt Nam.

Bởi thép HRC chiếm 80 - 90% trong cơ cấu giá thành sản phẩm thép hạ nguồn, trong khi nhiều quốc gia nhập khẩu thép lớn như Mỹ, Canada và một số nước EU... yêu cầu các sản phẩm thép hạ nguồn phải được sản xuất từ sản phẩm HRC của nhà sản xuất nội địa Việt Nam.

"Vì vậy việc để cho thép HRC khổ lớn trên 1.880mm vào Việt Nam có nguy cơ bị các nước đề nghị điều tra lẩn tránh xuất xứ và các nhà sản xuất sản phẩm thép hạ nguồn có nguy cơ bị vạ lây", một chuyên gia khuyến cáo.

Trao đổi với chúng tôi, ông Chu Thắng Trung, phó cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương), cho biết đã nắm được thông tin liên quan việc gia tăng nhập khẩu đối với các sản phẩm thép cán nóng có chiều rộng lớn trên 1.880mm nhằm mục đích lẩn tránh việc áp dụng biện pháp chống bán phá giá.

Do vậy cơ quan này cũng đã gửi bản câu hỏi điều tra bổ sung, đề nghị các công ty nhập khẩu cung cấp bổ sung thông tin về tình hình nhập khẩu, sử dụng và bán các sản phẩm thép cán nóng có chiều rộng lớn trên 1.880mm.

"Chúng tôi cũng có công văn đề nghị Bộ Tài chính (Cục Hải quan) xem xét có biện pháp tăng cường giám sát đối với các lô hàng nhập khẩu sản phẩm thép cán nóng được kê khai có chiều rộng lớn hơn 1.880mm để hạn chế khả năng gian lận của thương nhân thông qua việc khai sai kích thước sản phẩm nhằm lẩn tránh thuế chống bán phá giá", ông Trung thông tin.