Đột quỵ do hẹp mạch cảnh - Báo VnExpress

Anh David, người Thụy Sỹ, đến Việt Nam du lịch một tuần thì bị đột quỵ, tới Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM cấp cứu. TS.BS Nguyễn Anh Dũng, Trưởng khoa Ngoại Lồng ngực - Mạch máu, cho biết bệnh nhân đột quỵ nhồi máu não không còn tri giác, không có phản ứng khi tác động vật lý, nửa người bên phải liệt hẳn, sức cơ toàn thân chỉ còn 1/5.

Nhồi máu não là tình trạng động mạch não bị hẹp hoặc tắc làm gián đoạn dòng máu nuôi não, khiến các tế bào não bị tổn thương hoặc chết chỉ trong vòng vài phút, gây mất chức năng thần kinh. Người bệnh được dùng thuốc tiêu sợi huyết, sau một ngày tay chân cử động nhẹ nhưng vẫn không nói được. Kết quả chụp CT đầu cổ cho thấy động mạch cảnh trái của anh hẹp nặng (90%).

"Đây là nguyên nhân khiến vùng não trái bệnh nhân thiếu máu nuôi nghiêm trọng, làm tê liệt hệ thần kinh vận động ở nửa người phải", bác sĩ Dũng nói, thêm rằng nếu không chữa trị kịp thời, người bệnh có thể tử vong hoặc bị di chứng nặng nề về rối loạn vận động, nhận thức, ngôn ngữ, thị giác...

Các bác sĩ chuyên khoa thần kinh và mạch máu hội chẩn để lên kế hoạch điều trị. Sau chuẩn bị 4 ngày, các bác sĩ phẫu thuật bóc tách từng mảng xơ vữa trên thành mạch, mở rộng dần con đường đưa máu lên não. Quá trình mổ có sự hỗ trợ của thiết bị đo oxy mô của não, giúp bác sĩ ghi nhận liên tục tình trạng tưới máu não, và êkíp gây mê điều chỉnh huyết áp để đảm bảo tưới máu não được duy trì, tránh nguy cơ gây tổn thương thêm nhu mô não. Sau hơn một giờ, kíp mổ bóc tách toàn bộ tổn thương, không để sót mảnh vụn xơ vữa trong lòng mạch.

Anh David bắt đầu hồi phục tri giác, có phản ứng giao tiếp sau ca mổ, 3 ngày sau được hướng dẫn tập vật lý trị liệu nhằm khôi phục chức năng vận động. Sau 10 ngày, anh đi lại bình thường, nói từng câu khá rõ, được xuất viện về nước điều trị tiếp.

Động mạch cảnh là các nhánh chính xuất phát từ động mạch chủ ngực, đi dọc hai bên cổ lên cung cấp máu nuôi não. Hẹp động mạch cảnh xảy ra khi thành mạch bị dày lên do mảng xơ vữa, làm hẹp dần lòng mạch dẫn đến lưu lượng máu nuôi não bị giảm nặng hoặc gián đoạn, gây thiếu máu não thoáng qua, nặng hơn là đột quỵ nhồi máu não.

Bệnh thường ít khi gây ra triệu chứng ở giai đoạn đầu. Đến khi bệnh tiến triển, mức độ nhẹ biểu hiện triệu chứng hoa mắt, chóng mặt, một bên cơ thể có cảm giác yếu. Nếu tình trạng nặng hơn, bệnh nhân mất ý thức đột ngột, nói khó, nói lắp, giảm thị lực hoặc mờ một bên mắt, liệt nửa người như anh David.

Theo bác sĩ Dũng, nếu động mạch cảnh chỉ hẹp khoảng 30-50%, chưa có triệu chứng rõ ràng, người bệnh có thể theo dõi định kỳ, kiểm soát tốt yếu tố nguy cơ, uống thuốc theo toa để dự phòng đột quỵ. Khi hẹp động mạch cảnh mức độ nặng (trên 70-80%), nguy cơ đột quỵ tăng rõ rệt, người bệnh cần sớm được phẫu thuật bóc lớp trong động mạch cảnh hoặc đặt stent.

Người có yếu tố nguy cơ cao hẹp động mạch cảnh gồm rối loạn chuyển hóa mỡ máu, tăng huyết áp, đái tháo đường, hút thuốc lá, gia đình có người mắc bệnh động mạch cảnh hay mạch vành, béo phì, ít vận động... cần thường xuyên thăm khám. Những bệnh nhân hẹp động mạch cảnh đột nhiên xuất hiện triệu chứng méo miệng, liệt nửa người hoặc một bên tay chân, khó nói hoặc không nói được, mất thị lực một bên, rối loạn thăng bằng..., phải cấp cứu ngay để giảm di chứng về sau.

Thu Hà

* Tên bệnh nhân đã được thay đổi