'Đòn thế' của Bắc Kinh và Washington trong thương chiến

Trong khi Trung Quốc sẵn sàng dùng "gậy ông đập lưng ông", thì Mỹ đang tranh thủ các đồng minh để "vây" đối phương trong cuộc thương chiến giữa hai bên.

Hôm qua (17.10), Reuters đưa tin phía Trung Quốc vừa cáo buộc Mỹ gây hoảng loạn về các biện pháp kiểm soát đất hiếm của Bắc Kinh và cho biết Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent đã đưa ra những nhận xét "bóp méo nghiêm trọng" về một nhà đàm phán thương mại hàng đầu của Trung Quốc. Bắc Kinh cũng bác bỏ lời kêu gọi của Nhà Trắng về việc rút lại các hạn chế.

Lá bài của Trung Quốc

Thực tế 3 năm qua, Washington đã tận dụng quyền lực trong ngành bán dẫn để áp đặt các quy tắc toàn cầu nhằm cấm các công ty ở bất kỳ đâu trên thế giới cung cấp chip bán dẫn tiên tiến và các thiết bị cần thiết để sản xuất chip bán dẫn cho Trung Quốc. Các quan chức Mỹ đã lập luận rằng đó là cách tiếp cận cần thiết để đảm bảo Trung Quốc không chiếm thế thượng phong trong cuộc đua về trí tuệ nhân tạo tiên tiến.

Thế nhưng, Trung Quốc đang sử dụng vị thế quan trọng trong chuỗi giá trị chip bán dẫn để phản đòn Mỹ. Bắc Kinh đã thể hiện ảnh hưởng của họ đối với chuỗi cung ứng trên toàn thế giới khi công bố các quy tắc mới hạn chế dòng chảy của các khoáng sản quan trọng được sử dụng trong mọi thứ, từ chip máy tính, ô tô đến tên lửa. Các quy định, dự kiến có hiệu lực vào cuối năm nay, đã gây sốc cho các chính phủ và doanh nghiệp nước ngoài khi sắp tới cần phải có có giấy phép từ Bắc Kinh để kinh doanh sản phẩm liên quan bên ngoài Trung Quốc.

Theo nhiều nhà phân tích, với sự thống trị việc sản xuất các khoáng sản đất hiếm và kiểm soát các ngành công nghiệp chiến lược liên quan khác, Trung Quốc có thể có khả năng vũ khí hóa chuỗi cung ứng thậm chí còn lớn hơn Mỹ.

Tờ The New York Times dẫn lời chuyên gia khoa học chính trị Henry Farrell, từ Đại học Johns Hopkins (Mỹ), nhận xét: "Washington bây giờ phải đối mặt với thực tế rằng họ có một đối thủ có thể đe dọa các bộ phận đáng kể của nền kinh tế Mỹ". Vị chuyên gia này cho rằng 2 nền kinh tế giờ đây phụ thuộc vào nhau nhiều hơn trước.

Trong phân tích gửi đến Thanh Niên, TS Ian Bremmer, Chủ tịch Eurasia Group (Mỹ) - đơn vị tư vấn và nghiên cứu rủi ro chính trị hàng đầu thế giới, đánh giá: "Trung Quốc không lùi bước. Sau khi Washington mở rộng kiểm soát xuất khẩu đối với các công ty công nghệ Trung Quốc, Bắc Kinh đã đáp trả bằng các hạn chế mới đối với khoáng sản quan trọng. Không giống như mọi quốc gia khác mà Trump đang siết chặt, Trung Quốc có sức mạnh kinh tế và ý chí chính trị để đáp trả mạnh mẽ".

Chiến lược mới của Mỹ

Đáp trả lại, Mỹ đang cố gắng nối kết các đồng minh về cùng phe trong cuộc thương chiến với Trung Quốc. Những tháng qua, chính sách thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã khiến cho nhiều đồng minh của nước này không vui, thậm chí nhiều nước còn xem xét tăng cường hợp tác với Trung Quốc. Thế nhưng, Washington đã nhanh chóng tận dụng "đòn thế" mới của Trung Quốc để nối kết đồng minh.

Cụ thể, việc Trung Quốc công bố các biện pháp kiểm soát xuất khẩu chưa từng có đối với chuỗi cung ứng đất hiếm đã gây ảnh hưởng không chỉ Mỹ mà còn nhiều nền kinh tế lớn khác. Mới đây, tại một hội nghị về kinh tế vừa diễn ra ở Washington, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent ám chỉ về một liên minh mới nổi, nói rằng các quan chức Mỹ đang "nói chuyện với các đồng minh châu Âu, với Úc, Canada, Ấn Độ và các nền dân chủ châu Á" để tạo ra một phản ứng đầy đủ trước động thái mới của Trung Quốc.

Bộ trưởng Tài chính Nhật Bản Katsunobu Kato đã kêu gọi các thành viên nhóm G7 "đoàn kết và đáp trả" các động thái của Trung Quốc, trong khi người đồng cấp Đức Lars Klingbeil đề nghị khối này có phản ứng chung trước Bắc Kinh. Theo AFP, Bộ trưởng Tài chính Canada Francois-Philippe Champagne thì kêu gọi các đồng minh có thể cùng nhau tìm ra giải pháp để "chuyển từ phụ thuộc sang khả năng phục hồi" trước Trung Quốc.

Tuần tới, Thủ tướng Úc Anthony Albanese dự kiến đến Washington và một trong các nội dung thảo luận sẽ là thỏa thuận về chuỗi cung ứng khoáng sản quan trọng. Điều này có thể giúp Mỹ và các đồng minh đa dạng hóa nguồn cung đất hiếm.

Mặc dù thương chiến Mỹ - Trung đang căng thẳng, nhưng TS Bremmer nhận xét cuộc gặp thượng đỉnh giữa Tổng thống Trump và Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ vẫn diễn ra bên lề Hội nghị thượng đỉnh APEC sắp tới. Vị chuyên gia này dự báo rằng ngay cả khi cả hai nước vẫn chuẩn bị cho sự tách rời và đối đầu lâu dài, ông Trump và ông Tập "có thể sẽ đạt được tiến bộ hướng tới thỏa thuận (bao gồm cả việc kiểm soát TikTok và vấn đề Đài Loan)".