Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Anh: Mở rộng không gian cho phát triển đất nước

Chiều 29-10 (giờ Anh, rạng sáng 30-10 giờ Việt Nam), ngay sau hội đàm, Tổng Bí thư Tô Lâm và Thủ tướng Anh Keir Starmer cùng thông qua tuyên bố chung về việc thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Anh.

Đối tác chiến lược toàn diện là cấp độ cao nhất trong hệ thống đối ngoại của Việt Nam. Việc nâng cấp quan hệ với Anh đánh dấu một cột mốc ý nghĩa: Việt Nam đã có quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện với 5/5 nước thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc gồm: Mỹ, Trung Quốc, Nga, Pháp và Anh.

Đối tác trong nhiều lĩnh vực

"Quyết định đưa quan hệ lên cấp cao nhất với Anh không chỉ dựa trên lịch sử quan hệ hữu nghị hơn nửa thế kỷ giữa hai nước hay vì Anh là thành viên thường trực Hội đồng Bảo an, mà có những điểm rất mới để Việt Nam có động thái này" - ông Phạm Quang Vinh, nguyên Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, nhận định với Tuổi Trẻ.

Những điểm mới, theo ông Vinh, bao gồm việc Anh ngày càng trở thành một đối tác quan trọng của Việt Nam trong nhiều lĩnh vực, nhất là khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh. Bên cạnh đó, Anh là nước mạnh về giáo dục, với những chuyên môn mà Việt Nam đang cần. Đối với Anh, trong bối cảnh hiện tại, nước này tìm kiếm các đối tác thương mại mới, với sự quan tâm cho châu Á - Thái Bình Dương nhiều hơn.

Một điểm nữa là việc giữa hai nước đã có hiệp định thương mại tự do, đồng thời cùng là thành viên Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP). 

Việc nâng tầm lên Đối tác chiến lược toàn diện đặt trong bối cảnh đó sẽ mang lại lợi ích cho cả hai nước, nhất là về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo.

Tiến sĩ Nguyễn Thành Trung, giảng viên ngành nghiên cứu Việt Nam Đại học Fulbright Việt Nam, nhận định việc nâng cấp quan hệ với Anh cho thấy phong cách ngoại giao chủ động và nỗ lực của Hà Nội trong bối cảnh cạnh tranh nước lớn ngày càng gay gắt, nguy cơ đứt gãy chuỗi cung ứng ngày càng cao.

"Qua việc nâng cấp lần này, Việt Nam đã cho thấy Hà Nội không chỉ là bạn tốt của các nước mà còn là Đối tác chiến lược toàn diện của năm quốc gia thường trực Hội đồng Bảo an", ông Trung nêu đánh giá.

Ông Phạm Quang Vinh chỉ ra mạng lưới 14 quốc gia Đối tác chiến lược toàn diện hiện nay của Việt Nam không chỉ mang lại vị thế cao hơn cho đất nước. Đó là những nước có vai trò quan trọng cả tại khu vực của họ và trên thế giới, là những đối tác chủ chốt có thể củng cố môi trường và không gian phát triển hòa bình, hợp tác cho Việt Nam.

"Đây là điều rất quan trọng đối với đất nước khi chúng ta đang bước vào kỷ nguyên mới, với mục tiêu có sự phát triển đột phá trên nhiều lĩnh vực, nhất là khoa học công nghệ, hạ tầng, năng lượng, nguồn nhân lực", ông Vinh giải thích.

Để quan hệ thực chất và hiệu quả

Ở chiều ngược lại, các Đối tác chiến lược toàn diện của Việt Nam đều quan tâm đến châu Á - Thái Bình Dương nói chung và Đông Nam Á nói riêng. 

Đây là cơ hội để các bên cùng hợp tác về mặt chiến lược dài hạn, xây dựng một khu vực dựa trên luật pháp quốc tế, hợp tác cùng có lợi và mẫu số chung là hòa bình, ổn định có lợi cho sự phát triển của tất cả các nước.

Nhận định về việc nâng cấp quan hệ với các nước, tiến sĩ Nguyễn Thành Trung cho rằng ngoài việc thể hiện cam kết chính trị ở mức cao nhất, Việt Nam cần một chương trình hành động, một kế hoạch cụ thể "thẩm thấu" đến từng bộ, ngành và địa phương.

"Từng bộ, ngành và địa phương nên hiểu rõ nội hàm của quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện giữa Việt Nam với mỗi nước là gì để tận dụng được những thế mạnh của họ.

Ví dụ như Anh mạnh về phát triển trung tâm tài chính, thương mại, khoa học công nghệ thì các địa phương cần có những ưu tiên trong các lĩnh vực này", ông Trung nêu kiến nghị.

Với ông Phạm Quang Vinh, để những quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện thực sự đi vào thực chất và hiệu quả, điều quan trọng nhất là phải tiếp tục củng cố niềm tin chiến lược giữa Việt Nam với họ.

"Việc nâng cấp quan hệ lên mức cao nhất đã phản ánh sự tin cậy chính trị giữa Việt Nam với các nước...

Cần phải vừa thúc đẩy điểm tương đồng, mở rộng cơ hội hợp tác trong những lĩnh vực Việt Nam đang cần, vừa phải xử lý hài hòa lợi ích giữa hai bên và xử lý những vấn đề phát sinh trên tinh thần "chúng ta là đối tác chiến lược toàn diện của nhau", đôi bên cùng có lợi", ông Vinh nêu vấn đề.

Ông Vinh cho rằng cần phải biến những cam kết chính trị thành những dự án có thể "cân đo, đong đếm được" thông qua chương trình hành động cụ thể. Các lĩnh vực khoa học công nghệ, giáo dục, đổi mới sáng tạo cũng là "những mảnh đất" mà Việt Nam và Anh có thể bắt tay ngay vào việc trên tinh thần "đồng kiến tạo tương lai" như Tổng Bí thư Tô Lâm đã nêu. Hợp tác này không chỉ là chuyển giao công nghệ mà còn tạo lập ra một hệ sinh thái, một chuỗi hợp tác song phương dựa trên đổi mới sáng tạo và khoa học công nghệ.

"Anh rất mạnh về giáo dục và đào tạo, thế nên hai bên có thể hợp tác ngay để tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao từ khoa học cơ bản cho đến những kiến thức về công nghệ mới nổi như bán dẫn, trí tuệ nhân tạo... Đối với doanh nghiệp hai bên, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh dựa trên đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp cũng là những lĩnh vực có thể hợp tác ngay", ông Vinh nhận định.