Doanh nghiệp đừng chỉ tuyển mà hãy cùng đào tạo nhân sự lĩnh vực truyền thông

Đó là khuyến nghị được tiến sĩ Huỳnh Văn Thông, Trưởng bộ môn Truyền thông khoa Báo chí và Truyền thông Trường ĐH Khoa học xã hội và nhân văn (ĐH Quốc gia TP.HCM), đặt ra với các doanh nghiệp tuyển dụng nhân sự lĩnh vực truyền thông.

Tại tọa đàm "Đào tạo truyền thông từ Đổi mới đến Kỷ nguyên mới" do Báo Thanh Niên tổ chức sáng 9.12, tiến sĩ Thông đã trình bày tham luận "Đào tạo nhân lực ngành truyền thông: Thách thức phía sau sự bùng nổ" trước đông đảo lãnh đạo cơ quan ban ngành và các trường ĐH, chuyên gia truyền thông, doanh nghiệp, cán bộ giảng viên, sinh viên... Tham luận xuất phát từ thực tế ngày càng nhiều trường ĐH trên cả nước tham gia đào tạo các lĩnh vực liên quan tới truyền thông.

Bùng nổ nhu cầu nhân lực truyền thông

Tiến sĩ Thông chia sẻ, sự phát triển vượt bậc của công nghệ trong thời gian qua đã kéo theo sự bùng nổ của nền tảng và nội dung. Điều này góp phần khiến nghề truyền thông được tái cấu trúc và buộc những nhà nghiên cứu, thực hành truyền thông phải thay đổi và thích ứng với nhiều cơ hội, thử thách. "Chúng tôi đã bước vào kỷ nguyên mới từ khá lâu", thầy Thông nhận định.

Theo tiến sĩ Thông, các nền tảng, nhất là mạng xã hội, không chỉ tạo ra môi trường mà còn dần trở thành nội dung, bản sắc của truyền thông. Song hành cùng đó, khi mỗi cá nhân đều có thể sở hữu ít nhất một phương tiện kỹ thuật số, việc sản xuất và phân phối nội dung trên các nền tảng ngày càng trở nên dễ dàng.

Điều này khiến các tổ chức, doanh nghiệp phải lao vào cuộc cạnh tranh giành sự chú ý, bởi "nội dung tiêu thụ sự chú ý, nên càng nhiều nội dung thì càng khan hiếm sự chú ý", tiến sĩ Thông nhấn mạnh. "Điều này cũng đặt ra thách thức với người dùng rằng, liệu chúng ta có đủ bình tĩnh để tiếp cận dòng thông tin có giá trị?".

Sự bùng nổ về nền tảng, nội dung cũng yêu cầu doanh nghiệp phải đưa vào khung nhân sự chiến lược các vị trí việc làm về truyền thông để quản trị căn tính, uy tín và danh tiếng của thương hiệu doanh nghiệp. Nhiều doanh nghiệp sẵn lòng và thậm chí kiên quyết đầu tư vào năng lực của đội ngũ truyền thông. "Đó là lý do tất yếu dẫn tới sự bùng nổ về nhu cầu nhân lực truyền thông và về số lượng người học truyền thông", thầy Thông nói.

Không chỉ hoạt động tại các doanh nghiệp trong và ngoài nước, một hướng phát triển nghề nghiệp mà nhân lực ngành truyền thông có thể nhắm đến là trở thành những chủ thể có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội. Dễ hiểu hơn, đó chính là trở thành KOL, YouTuber, podcaster, streamer...

Lời kêu gọi với doanh nghiệp

Tiến sĩ Thông nhấn mạnh, sự bùng nổ về nhu cầu học các ngành truyền thông là "phép thử" cho hệ thống đào tạo tại các trường ĐH khi đặt ra không ít thử thách. Một trong những thử thách lớn nhất là câu chuyện "thầy cô đến từ thế kỷ 20, trong khi học trò đến từ thế kỷ 21", yêu cầu các giảng viên phải liên tục cập nhật kiến thức, kỹ năng để không đi sau chính sinh viên của mình.

"Giảng viên đang chịu áp lực chuyển đổi rất cao. Tôi đã chứng kiến nhiều đồng nghiệp rơi vào 'điểm gãy' về năng lực khi phải vừa nghiên cứu học thuật, vừa cập nhật nghề, vừa phải thay đổi phương pháp sư phạm cho kịp thời", thầy Thông chia sẻ.

Một thách thức khác là thị trường thay đổi nhanh hơn chương trình đào tạo, nhất là khi chu kỳ công nghệ thường chỉ kéo dài từ 6-12 tháng. Để ứng phó với điều này, khoa Báo chí và Truyền thông của Trường ĐH Khoa học xã hội và nhân văn TP.HCM lồng ghép vào chương trình đào tạo những buổi chia sẻ thực tế do chuyên gia trong ngành "cầm trịch" hoặc những buổi báo cáo chuyên đề... để cập nhật các thay đổi thực tế.

Ngoài ra, tiến sĩ Thông cũng đề cập tới sự hạn chế trong mối liên kết giữa doanh nghiệp và nhà trường, khi nhiều bên chỉ mới dừng lại ở những biên bản ghi nhớ (MoU). "Thực tế, tôi hy vọng các doanh nghiệp định nghĩa rõ nhu cầu truyền thông cũng như yêu cầu với các vị trí thực tập. Từ đó, tạo cơ hội cho thực tập sinh được thực chiến và được đánh giá như nhân viên thực thụ, thậm chí được đầu tư để nâng cao năng lượng", tiến sĩ Thông chia sẻ.

"Trí tuệ nhân tạo (AI) cũng đang đặt ra nhiều thách thức không chỉ với kỹ năng mà còn với cả căn tính, bản sắc của truyền thông", thầy Thông nói thêm.

Từ thực tế nêu trên, tiến sĩ Thông khuyến nghị các tòa soạn báo cũng như các doanh nghiệp có sự "3 cùng" với nhà trường. Đó chính là cùng xây dựng chương trình đào tạo, cùng đánh giá đầu ra của sinh viên, sau đó là cùng chia sẻ trách nhiệm trong việc tạo cơ hội cho người học thực hành và tiếp xúc với quy trình thật.

"Doanh nghiệp đừng chỉ tuyển người mà hãy cùng chúng tôi đào tạo người thông qua nhiều hoạt động kết nối, từ thiết kế chương trình đến những giờ học thực tế ở doanh nghiệp, tòa soạn, đặc biệt là Báo Thanh Niên. Đồng thời, cũng cần phải cân bằng giữa xây dựng năng lực dài hạn với đào tạo kỹ năng thực chiến, bởi nếu thiếu năng lực dài hạn thì vòng đời nghề nghiệp của các bạn sẽ bị rút ngắn", thầy Thông nhận định.

Tọa đàm "Đào tạo truyền thông từ Đổi mới đến Kỷ nguyên mới" nằm trong chuỗi các hoạt động chào mừng kỷ niệm 40 năm Báo Thanh Niên phát hành số đầu tiên (3.1.1986-3.1.2026). Đây là dịp để các trường ĐH đào tạo báo chí, truyền thông chia sẻ về định hướng đào tạo lĩnh vực truyền thông, các thành tựu, đổi mới, sáng tạo của đơn vị và các khó khăn, kiến nghị.