Ấn Độ và giấc mơ bay trên những vì sao

Tham vọng khám phá vũ trụ của Ấn Độ trong 60 năm qua đã không chỉ mang đến nhiều thành tựu khoa học cho nhân loại, mà còn là tuyên bố về sự phát triển của một quốc gia hậu thuộc địa.
Hôm nay 15-8 đánh dấu 79 năm Quốc khánh Ấn Độ. Trong gần 8 thập kỷ qua kể từ khi giành được độc lập, quốc gia đông dân thứ hai thế giới đã có những thành tựu phát triển vượt bậc, bao gồm lĩnh vực không gian.
Ngày 23-8-2023, tàu vũ trụ Chandrayaan-3 hạ cánh thành công xuống khu vực gần cực nam Mặt trăng, đưa Ấn Độ trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới hạ cánh thành công xuống khu vực mệnh danh là "vùng tối của Mặt trăng" này.
Sự kiện này đã mở cửa cho New Delhi bước vào "câu lạc bộ khám phá Mặt trăng", trở thành quốc gia thứ tư trên thế giới có tàu hạ cánh thành công xuống vệ tinh tự nhiên này, sau Mỹ, Liên Xô và Trung Quốc.
Thành tựu trên được xem là món quà "tưởng thưởng" cho 60 năm miệt mài nỗ lực để trở thành cường quốc trong lĩnh vực thám hiểm vũ trụ của Ấn Độ.
60 năm theo đuổi trời sao
Giấc mơ chinh phục vũ trụ của Ấn Độ được thai nghén từ Nhà thờ St. Mary Magdalene lặng lẽ bên bờ biển bang Kerala - nơi nổi danh với cảnh sắc đẹp bậc nhất Ấn Độ.
Nhà thờ nằm ngày trên đường xích đạo từ trường, lý tưởng cho công tác nghiên cứu khí quyển. Năm 1962, Ủy ban Nghiên cứu không gian quốc gia Ấn Độ (INCOSPAR) đã chọn nơi này làm địa điểm cho trạm phóng tên lửa đầu tiên của mình.
Ngày 21-11-1963, Ấn Độ chính thức bước chân đầu tiên vào kỷ nguyên vũ trụ với sự kiện chiếc tên lửa Nike-Apache nhỏ do Mỹ cung cấp được phóng vào không gian làm nhiệm vụ thăm dò. Mục đích ban đầu của chương trình khám phá vũ trụ của Ấn Độ là phát triển kinh tế - xã hội trong nước.
Từ đó đến nay, Ấn Độ bền bỉ nghiên cứu và phát triển chương trình này.
Năm 2008, New Delhi đạt thành tựu đầu tiên trong quá trình khám phá Mặt trăng khi tàu Chandrayaan-1 của nước này phát hiện sự hiện diện của phân tử nước trên bề mặt vệ tinh này, làm thay đổi vĩnh viễn lịch sử địa chất Mặt trăng một cách căn bản.
Từ năm 2013, Ấn Độ tiếp tục tạo dấu ấn trên bản đồ vũ trụ thế giới. Thành công vang dội của sứ mệnh sao Hỏa Mangalyaan đã đưa nước này trở thành quốc gia đầu tiên chạm tới quỹ đạo hành tinh đỏ ngay trong lần thử đầu, với chi phí tiết kiệm đáng kinh ngạc 74 triệu USD.
Những Chandrayaan-3, Mangalyaan… đã mở đường cho bước tiến táo bạo nhất của Cơ quan Nghiên cứu không gian Ấn Độ (ISRO) là đưa con người vào không gian.
Tham vọng này hy vọng được hiện thực hóa qua sứ mệnh Gaganyaan, dự kiến phóng vào năm 2027, đánh dấu chuyến bay có người lái đầu tiên của Ấn Độ lên quỹ đạo Trái Đất tầm thấp.
Ông Pallava Bagla, biên tập viên mảng khoa học của Đài Truyền hình New Delhi (NDTV), khẳng định: "Lộ trình của Ấn Độ không dừng lại ở Gaganyaan. Thủ tướng Narendra Modi đã phác thảo một tầm nhìn táo bạo: thiết lập một trạm vũ trụ của Ấn Độ vào năm 2035 và đưa người Ấn Độ lên Mặt trăng vào năm 2040.
Nếu thành công, Ấn Độ sẽ gia nhập câu lạc bộ các quốc gia ưu tín sở hữu năng lực tự chủ bằng công nghệ nội địa đối với các chuyến bay vũ trụ có người lái, sánh vai cùng Nga, Mỹ và Trung Quốc".
Bộ trưởng Khoa học và công nghệ Ấn Độ Jitendra Singh tự hào khẳng định: "Khi chúng tôi kỷ niệm 100 năm độc lập vào năm 2047, một lá cờ Ấn Độ sẽ đã tung bay trên Mặt Trăng".
Tuyên bố của một quốc gia đang lên
Chương trình không gian của Ấn Độ không chỉ là tham vọng khoa học mà còn được xem là tuyên ngôn của nước này về quá trình phát triển.
Năm 2014, báo New York Times từng đăng biếm họa mô tả một nông dân Ấn Độ dắt theo con bò gõ cửa văn phòng "Câu lạc bộ không gian ưu tú toàn cầu". Trong văn phòng khi ấy có hai người đàn ông đang đọc báo về thành công của sứ mệnh Mangalyaan.
Bức biếm họa khi ấy gây phẫn nộ trong cộng đồng người Ấn vì bị cho là hạ thấp thành tựu khoa học của quốc gia này. Tuy nhiên nó vẫn phần nào phản ánh định kiến phân biệt lâu năm rằng các quốc gia đang phát triển không thể chen chân vào cuộc đua vũ trụ, nơi vốn dành cho những nước lắm tiền nhiều của và có nền tảng khoa học công nghệ phát triển.
Từ thế kỷ 19, những dự án công nghệ tầm cỡ này đã được xem là biểu tượng quyền lực và tính hiện đại của quốc gia.
Dưới góc nhìn này, chương trình không gian Ấn Độ - đặc biệt các sứ mệnh Chandrayaan - không chỉ chinh phục giới hạn khoa học, mà còn là tuyên ngôn về sức mạnh của một quốc gia hậu thuộc địa.
Tiến sĩ Dimitrios Stroikos từ Trường Kinh tế và Khoa học Chính trị London, nhận định: "Cân nhắc chính trị và động lực chiến lược có thể quan trọng hơn các cuộc thám hiểm không gian đơn thuần của Ấn Độ, đặc biệt là chương trình Chandrayaan".
Những thành quả trên được ông Bagla tóm gọn: "Việc vươn tới các vì sao đang trở thành công việc hàng ngày tại cơ quan vũ trụ Ấn Độ. Sau khi đã ghé thăm Mặt trăng và sao Hỏa với các sứ mệnh quỹ đạo, giờ đây họ đang nhắm tới một sứ mệnh đến sao Kim và thu thập mẫu vật từ Mặt trăng.
Chương trình đưa người vào không gian để đưa một công dân Ấn Độ bay trên tên lửa Ấn Độ, được phóng từ lãnh thổ Ấn Độ, nơi việc đếm ngược cũng sẽ do Ấn Độ thực hiện, đang được định hình nhanh chóng".