Dinh thự Pháp giữa lòng TP.HCM lưu giữ 'kho báu' nội thất trăm tuổi

Bên trong dinh thự Pháp hơn 150 năm tuổi giữa lòng TP.HCM là 'kho báu' nội thất cổ: đồ gốm triều Nguyễn, tượng đầu rắn Naga thời kỳ Champa...

Nhân ngày Di sản châu Âu, dinh thự Pháp mở cửa đón công chúng vào tham quan. Dinh thự này là một công trình tiêu biểu của giai đoạn cuối thế kỷ 19, mang đậm dấu ấn kiến trúc Đông Dương.

Dinh thự Pháp được các kỹ sư Hải quân xây dựng vào năm 1872, cùng thời với các công trình tiêu biểu của Sài Gòn như: Dinh Norodom (1868 - 1873, nay là Dinh Độc Lập), Đại chủng viện Thánh Giu-se (1863) hay Nhà thờ Đức Bà (1877 - 1880). Bưu điện Thành phố được xây dựng ít lâu sau đó (1886 - 1891).

Trong khu vực phòng khách, thường được tổ chức các sự kiện của Tổng lãnh sự quán Pháp, đồng thời cũng là nơi trưng bày nhiều đồ nội thất quý hiếm từ thời nhà Nguyễn ở Huế.

Hành lang chính của dinh thự là lối đi mà khách mời của các buổi khánh tiết đều đi qua, vì vậy được trang hoàng cẩn thận. Tại đây trưng bày đồ nội thất bằng gỗ cùng với các hiện vật bằng gốm sứ tinh xảo.

Các đồ gốm sứ này được chuyển đến từ dinh Toàn quyền hoặc do người Pháp tặng lại, mang phong cách Trung Hoa nhưng đều được sản xuất tại Việt Nam vào nhiều thời kỳ khác nhau. Chiếc bình cổ nhất ở đây được chế tác từ năm 1865.

Phòng ăn nhỏ của dinh, dành cho những bữa tiệc tối hoặc tiệc trưa, với quy mô nhỏ. Một số đồ mỹ nghệ được bài trí tại đây như bàn viết với ống điếu thuốc phiện, tượng đầu rắn Naga thời kỳ Champa (thế kỷ 10), cùng với một chiếc thước gỗ khảm xà cừ được dùng để đo lúa.

Phòng ăn nhỏ còn là nơi trưng bày các đồ sứ với hoa văn màu xanh cô ban - được chế tác ở Trung Hoa và phục vụ cho triều đình Việt Nam. Đồ sứ chưa được sản xuất tại Việt Nam trước giai đoạn cuối thế kỷ 20. Vì vậy, đây là những tác phẩm được thợ gốm sứ Trung Hoa chế tác theo bản vẽ do triều đình Việt Nam yêu cầu. Hình dáng và hoa văn trang trí độc đáo, không có hiện vật nào kiểu này được bán lại trên thị trường nội địa Trung Hoa.

Ngoài ra, chiếc ly nằm ở ngăn dưới được đặt sản xuất để sử dụng cho hoàng cung dưới thời vua Thiệu Trị. Hoa văn trang trí hình rồng, mỗi con rồng được thể hiện chính diện, thân rồng cuộn tròn lại; bố cục này gợi nhớ đến hoa văn thêu trên y phục cung đình triều Nguyễn.

Ở phòng khách lớn, các hiện vật được trưng bày tạo thành một tổng thể hài hòa, thể hiện nghệ thuật trang trí và tâm linh tại Việt Nam vào thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20. Hiện vật cổ nhất tại đây là bức tượng điêu khắc tuyệt đẹp, thuộc nền văn hóa Chăm và có thể đã gần 1.000 năm tuổi. Bên cạnh đó, tượng bán thân của Marianne, biểu tượng của nước Pháp, cũng được đặt trong phòng. Tượng Marianne cũng được đặt trong các tòa thị chính Pháp từ thế kỷ 19.

Phòng khách lớn còn trưng bày nhiều đồ nội thất theo phong cách triều Nguyễn, có nguồn gốc khác nhau. Phần lớn các hiện vật được chuyển đến từ dinh Norodom, nơi ở của Toàn quyền Đông Dương, được trao lại cho chính quyền Việt Nam Cộng hòa vào năm 1955 (nơi hiện nay là dinh Thống Nhất). Một hiện vật khác thu hút sự chú ý là chiếc kệ gỗ khảm xà cừ được cho là xuất xứ từ Huế, được chạm khắc trên cả hai mặt.

Các ghế dựa và tràng kỷ không phải là nguyên bản, mà được làm tại chỗ theo phong cách những năm 1950. Một phần của các bộ sưu tập do một giáo viên người Pháp tặng lại, người này dạy học tại Sài Gòn từ năm 1968 - 1982.