Điều chỉnh thuế, đừng nửa vời

Sau 17 năm áp dụng luật Thuế thu nhập cá nhân, lần đầu tiên Bộ Tài chính lấy ý kiến sửa đổi biểu thuế lũy tiến từng phần nhằm giảm gánh nặng cho người nộp thuế. Chỉ tiếc rằng các đề xuất của Bộ chưa sát thực tế, chưa thấu hiểu những khó khăn mà người nộp thuế nói chung và người làm công ăn lương nói riêng đang đối mặt.

Đầu tiên phải nhắc đến biểu thuế lũy tiến, dù Bộ Tài chính đề xuất giảm biểu thuế từ 7 xuống còn 5 bậc thuế nhưng việc cải cách lại nửa vời. Cụ thể, dự thảo luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) sửa đổi vẫn giữ mức thuế suất cao nhất 35% khiến cho người làm công ăn lương tiếp tục oằn lưng gánh thuế cao hơn cả doanh nghiệp, cá nhân kinh doanh... Hay mức thu nhập tính thuế 80 triệu đồng đã được áp dụng từ 17 năm trước thì nay chỉ "rón rén" tăng lên 100 triệu đồng, trong khi mức sống, giá cả, thu nhập... quãng thời gian gần 2 thập niên qua đã tăng gấp nhiều lần. Tương tự, mức giảm trừ gia cảnh được nhiều đại biểu Quốc hội, bộ, ngành, cử tri các địa phương cũng như các chuyên gia kinh tế kiến nghị nâng lên 18 triệu - 20 triệu đồng/người nộp thuế và người phụ thuộc bằng 60% thì Bộ lại "nén" xuống lần lượt là 15,5 triệu đồng và 6,2 triệu đồng/tháng. Thẳng thắn mà nói, mức này đã lạc hậu ngay từ trong đề xuất và sẽ nối tiếp sự lạc hậu đã kéo dài suốt nhiều năm qua của luật Thuế TNCN mà người làm công ăn lương phải gánh.

Chưa kể, ban soạn thảo cũng thẳng tay bác kiến nghị tính giảm trừ gia cảnh theo lương tối thiểu vùng hoặc theo khu vực sinh sống. Trong khi kiến nghị này là hoàn toàn hợp lý, bởi các TP lớn có chi phí cao hơn, giá cả đắt đỏ hơn hơn so với nông thôn, miền núi. Thiết nghĩ, luật thuế đã "chiết trừ gia cảnh" thì cần thấu hiểu gia cảnh người nộp thuế hơn chứ không thể cào bằng cả nước một mức thuế như hiện hành.

Đó chỉ là một vài ví dụ cho thấy sự cải cách chưa tới của dự thảo luật Thuế TNCN sửa đổi, dù chúng đều đã được phân tích kỹ lưỡng, có cơ sở khoa học và kiến nghị nhiều lần.

Chúng ta đều biết, người nộp thuế, đặc biệt là người làm công ăn lương, chiếm 70% trong tổng số thu, kỳ vọng rất lớn về sự cải cách thuế lần này. Bởi như nói trên, sau 17 năm có hiệu lực, đây là lần đầu tiên Bộ Tài chính lấy ý kiến sửa biểu thuế lũy tiến toàn phần dù biểu thuế này hết sức lỗi thời. Chúng ta cũng chứng kiến, mức giảm trừ gia cảnh dù lạc hậu nhưng kiến nghị suốt nhiều năm qua vẫn không chỉnh sửa do ràng buộc bởi quy định chỉ số CPI tăng 20% mới thay đổi. Cũng cần phải nhắc lại, quy định này được đặt ra trong bối cảnh lạm phát thời đó luôn ở mức hai con số, thậm chí có năm lên gần 23%, khác xa hiện nay. Nghĩa là quy định này cũng đã quá lạc hậu. Cái lạc hậu này chồng lên cái lạc hậu kia, tất cả dồn lên vai người nộp thuế. Vì thế, họ kỳ vọng rất lớn ở lần sửa đổi này. Không chỉ là mức thuế mà còn là tư duy đổi mới khi xây dựng một chính sách có liên quan trực tiếp đến chất lượng đời sống người dân. Đó là mức chiết trừ gia cảnh cần thấu hiểu gia cảnh người đóng thuế; là biểu thuế lũy tiến phải khuyến khích người tài, người giỏi làm việc, cống hiến chứ không chỉ tăng thu.

Với đề xuất chọn phương án 2, Bộ Tài chính ước tính ngân sách giảm thu khoảng 29.700 tỉ đồng/năm. Thực tế cho thấy, số thu thuế TNCN đã tăng liên tục trong thời gian qua và ngưỡng thuế càng điều chỉnh hợp lý thì nguồn thu càng tăng cao. Điều đó một lần nữa khẳng định, nuôi dưỡng nguồn thu mới tạo mức thu ổn định, bền vững và lâu dài.

Vì thế, sửa đổi chính sách thuế đừng nửa vời mà cần nhất quán với mục tiêu chung của đất nước trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên của thúc đẩy sáng tạo, thu hút người tài để Việt Nam trở thành nước có thu nhập cao vào năm 2045.