Diễn đàn Ý dân gửi Đảng: Giải quyết việc ngập nước - một tiêu chí của chỉ số hạnh phúc

Tham gia diễn đàn Ý dân gửi Đảng nhân dịp lấy ý kiến về văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIV, bạn đọc Tuổi Trẻ đóng góp ý kiến về vấn đề môi trường, làm sao giải quyết việc ngập nước - một tiêu chí của chỉ số hạnh phúc.

Một trong những mong ước cuộc sống của chúng tôi: phải giải quyết được tình trạng ngập nước tại đô thị.

Trước tình hình diễn biến thời tiết ngày càng khó lường, những "siêu bão" sẽ không còn hiếm gặp, thế nên chống ngập phải được xem như một nhiệm vụ chính trị, khẩn trương, cấp bách.

Phát biểu chỉ đạo trong các Đại hội Đảng bộ của Chính phủ, TP Hà Nội và TP.HCM mới đây, Tổng Bí thư Tô Lâm đều nhấn mạnh về "ba chống": chống ngập, chống ùn tắc giao thông, chống ô nhiễm môi trường.

Đó cũng là mong mỏi của nhân dân các thành phố lớn và cả nước. Hàng chục năm nay chúng ta luôn cố gắng giải quyết, khắc phục tồn tại bộ ba "combo" này. Tuy nhiên, tiến độ và kết quả chưa được như ý muốn.

Cùng nhau giải bài toán khó

Hình ảnh người dân ở Hà Nội phải "bơi" trong biển nước, sau khi siêu bão Bualoi quét qua, thu hút sự quan tâm của dư luận. Nhiều đô thị khác cũng rơi vào cảnh tương tự mỗi khi có mưa lớn, kéo dài.

Nhiều biện pháp chống ngập đã được vận dụng tối đa. Chính quyền các địa phương cố gắng làm tất cả những gì có thể nhưng vẫn có lúc phải bó tay do ngập nặng. Sự việc nhiều đô thị bị "vỡ trận" trong mùa mưa không còn là nguy cơ nữa mà trở thành thực tế cần thẳng thắn thừa nhận.

Thậm chí có những nơi chuyện ngập vốn được xem là không thể, như "phố núi" Đà Lạt, phố biển Phú Quốc cũng từng bị ngập cục bộ. Vậy nguyên nhân của ngập úng từ đâu?

Tốc độ đô thị hóa, bê tông hóa cùng mật độ xây dựng tăng nhanh, dày đặc mới chỉ là một phần câu chuyện. Không xây dựng thì chưa phải là phát triển, vấn đề nằm ở tính toán như thế nào để các công trình tiêu thoát nước phải tiến hành song song, đáp ứng nhu cầu giải phóng nước mưa trên mặt đất. Tránh tình trạng mải mê đầu tư cho những khu đô thị sầm uất, cao ốc chọc trời, song lại quên mất vai trò cực kỳ quan trọng của các công trình ngầm.

Giải bài toán thoát nước ở các thành phố đông dân không hề đơn giản. TP.HCM có "phố nhà giàu" Thảo Điền (TP Thủ Đức cũ), nay thuộc phường An Khánh, cũng không thoát khỏi cảnh lội bì bõm trong nước mưa. Mới đây giữa thủ đô, một số khu dân cư cao cấp vẫn chịu cảnh "sống chung" với nước. Những công trình hoành tráng bên trên không giúp ích được cho việc chống ngập.

Mỗi địa phương có đặc điểm địa hình mang lại khó khăn và thuận lợi khác nhau. Trung tâm TP.HCM có mạng lưới sông rạch chằng chịt. Trong khi lợi thế của Hà Nội nằm ở hệ thống ao hồ rộng khắp. Đây đều là những yếu tố rất hữu ích cho việc điều tiết nước mưa, điều hòa khí hậu. Chính quyền thủ đô vừa rồi còn bơm nước từ hồ Tây để giải cứu, làm hồi sinh sông Tô Lịch, bấy nhiêu đủ để thấy sức chứa của ao hồ thừa khả năng tiếp nhận nước mưa.

Cái thiếu cơ bản hiện nay chính là chưa có những hệ thống cống rãnh "chuyên trách", chỉ làm nhiệm vụ duy nhất vận chuyển nước mưa ra sông, rạch, không phải đảm đương vai trò chở nước thải sinh hoạt. Muộn còn hơn không! Khẩn trương xây dựng mạng lưới cống ngầm, đường kính lớn, chịu trách nhiệm đưa nước mưa ra các ao hồ gần nhất. Đi vài cây số được gặp con rạch, cái hồ, vì vậy không tận dụng chúng để chống ngập thì rất tiếc.

Giải quyết dứt điểm cảnh "sống chung với ngập"

Chống ngập rất khác với sửa đường, không thể hư hỏng chỗ nào sửa chỗ đó. Cần có chiến lược dài hơi, tính toán sử dụng cho cả trăm năm sau. TP.HCM vừa đề xuất ý tưởng rất hay: xây hồ ngầm điều tiết nước mưa nằm dưới một sân bóng đá, để chống ngập cho khu vực chợ Thủ Đức. Hãy xem như việc làm này có tác dụng thí điểm, rút kinh nghiệm, để tiếp tục nhân rộng khi có hiệu quả.

Rà soát lại các khu dân cư hiện hữu và những nơi chuẩn bị xây dựng. Bổ sung tiêu chí bắt buộc nhà đầu tư đảm bảo hoàn thành hệ thống tiêu thoát nước mưa, song hành với hoàn thiện công trình mới được hoàn công. Nhiều chung cư bị ngập sâu ở tầng hầm cũng có lý do xuất phát từ việc nước mưa không đủ chỗ thoát.

Bên cạnh đó phải kiên quyết xử lý nghiêm nạn quăng rác bừa bãi, ném rác, xả chất thải chưa qua xử lý ra sông, rạch. Đã có camera tích hợp AI giám sát vi phạm giao thông, cũng nên có những "mắt thần" tương tự nhằm phát hiện những vi phạm về môi trường.

Con người "bức tử" thiên nhiên thì không thể mong thiên nhiên giúp con người. Đi đường rất dễ bắt gặp hình ảnh miệng hố ga, cống rãnh bị bịt kín bằng đủ loại rác, hoặc bao tải do chính người dân nhét vào để giảm mùi hôi. Thế nhưng lúc trời mưa không ai gỡ ra nên hậu quả khiến cộng đồng lãnh đủ. Suy cho cùng, giữa ngập nước và tình trạng xả rác gây ô nhiễm lại có chung tác hại.

"Cuộc chiến" chống ngập sẽ còn kéo dài nếu chưa thực thi quyết liệt, đồng bộ nhiều biện pháp. Kết hợp giữa khoa học với phương pháp truyền thống, đồng thời nâng cao ý thức bảo vệ môi trường cho mỗi công dân mới hy vọng giải bài toán chống ngập thành công.

Trước tình hình diễn biến thời tiết ngày càng khó lường, những "siêu bão" sẽ không còn hiếm gặp, thế nên chống ngập phải được xem như một nhiệm vụ chính trị, khẩn trương, cấp bách.

Thành phố Cần Thơ vừa tổ chức cho người dân hiến kế chống ngập, kèm theo chính sách khen thưởng xứng đáng. Những địa phương khác cũng nên "trưng cầu dân ý" để tiếp thu ý tưởng hay từ quần chúng.