Diễn đàn Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu: Những sáng kiến giúp Việt Nam vươn mình

Hôm nay (19.7), tại Hà Nội diễn ra phiên khai mạc Diễn đàn Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu lần thứ 6, với chủ đề "Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu góp sức cùng đất nước bước vào kỷ nguyên mới".

Diễn đàn quy tụ hơn 200 đại biểu có trình độ cao trong nước và 20 quốc gia, vùng lãnh thổ tham dự. PV Thanh Niên ghi nhận những đóng góp của đại biểu về những vấn đề được đưa ra tại diễn đàn.

Giúp Việt Nam tự chủ công nghệ

Diễn đàn năm nay có 4 nhóm chủ đề rất hay, mỗi chủ đề đều mang màu sắc riêng và phản ánh được những vấn đề mà thế giới đang quan tâm như: trí tuệ nhân tạo (AI), giáo dục, văn hóa, y tế, kinh tế xanh, phát triển bền vững… Cá nhân tôi cũng vinh dự và tự hào khi được trao nhiệm vụ điều phối tại diễn đàn lần này với chủ đề Thích ứng bền vững trước các thách thức của biến đổi toàn cầu.

Theo tôi, đây là chủ đề rất rộng và bao quát hầu như toàn bộ các lĩnh vực nghiên cứu, định hướng tới tương lai, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu qua từng năm, tình trạng nóng lên toàn cầu, ảnh hưởng trực tiếp không chỉ đến sức khỏe con người mà còn đến đa dạng sinh học hay những cơ sở hạ tầng trên trái đất. Điều này đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ của các trí thức trên các lĩnh vực bởi nghiên cứu khoa học bây giờ mang tính liên ngành, đa ngành, đa lĩnh vực. Bên cạnh đó, nước ta đã đề ra 4 bài toán lớn sắp tới, trong đó dự kiến sẽ khởi công các dự án hạ tầng xương sống, mang tính trọng điểm, làm thay đổi diện mạo đất nước như: nhà máy điện hạt nhân hay hệ thống đường sắt cao tốc Bắc - Nam.

Cá nhân tôi hiện đang nghiên cứu về hạ tầng đường sắt cao tốc, cũng rất mong muốn được đóng góp ý kiến nhỏ của mình trong đại dự án này của đất nước, với hy vọng những gì mình đã học và nghiên cứu sẽ góp ích cho sự phát triển, chuyển giao và độc lập, tự chủ công nghệ của Việt Nam trong tương lai.

Tôi có may mắn tham gia diễn đàn từ lần đầu tiên đến giờ, và thấy các chủ đề thảo luận ngày càng thực tiễn, chất lượng và bám sát cuộc sống hơn. Với lực lượng trí thức đông đảo, giàu chất xám, nhiệt huyết và lòng yêu nước, tôi thấy được tương lai, tiền đồ rạng rỡ đất nước và bức tranh Việt Nam hùng cường, vươn mình mạnh mẽ, sánh vai cùng các cường quốc năm châu gần hơn bao giờ hết.

PGS-TS Trần Lê Hưng (giảng viên Trường Kỹ sư Paris, ĐH Gustave Eiffel, Pháp)

Sử dụng AI bảo vệ môi trường

Trong 4 chủ đề của diễn đàn, tôi quan tâm đến 2 chủ đề Ứng dụng AI - công nghệ mới và Thích ứng với biến đổi toàn cầu. Đây là 2 chủ đề liên quan mật thiết và bổ trợ lẫn nhau. Cụ thể, AI không chỉ là công cụ số hóa mà còn là chất xúc tác thúc đẩy khả năng thích ứng, phòng ngừa và phát triển bền vững. Khi tích hợp AI vào chiến lược ứng phó biến đổi toàn cầu, chúng ta tạo ra một nền kinh tế số - kinh tế xanh linh hoạt, hiệu quả và có tính đột phá, từ cấp độ quốc gia đến địa phương.

Mặc dù có một số nghiên cứu sơ bộ xác nhận AI giúp tối ưu năng lượng, giảm phát thải, nhưng vẫn còn thiếu những phân tích chuyên sâu về mối quan hệ 2 chiều giữa chuyển đổi số và kinh tế xanh, đặc biệt là trong các lĩnh vực như nông nghiệp thông minh, công nghiệp xanh, tài chính xanh, thị trường mua bán carbon.

Theo tôi, Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn đầu của việc đầu tư, pháp lý và phát triển thị trường AI trong ngành năng lượng và môi trường. Tôi đề xuất nhân rộng việc triển khai hệ thống giám sát phát thải thông minh toàn quốc sử dụng AI để theo dõi (hiện nay chỉ mới một vài địa phương ứng dụng công nghệ này).

Tiến sĩ Nguyễn Hà Phương (Viện Nghiên cứu châu Á - Thái Bình Dương
thuộc Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam)

Giúp Việt Nam phát triển kinh tế tri thức

Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo là chủ đề tôi quan tâm và sẽ tham gia thảo luận trong nhóm của mình. Đang làm việc tại Nhật Bản, một quốc gia có nền khoa học công nghệ và mô hình kinh tế xanh phát triển mạnh mẽ, đoàn 10 trí thức trẻ từ Nhật Bản chúng tôi sẽ chia sẻ những bài học kinh nghiệm quý báu của nước này. Từ đó chuyển hóa thành các đề xuất cụ thể giúp Việt Nam phát triển kinh tế tri thức, khởi nghiệp sáng tạo và hội nhập quốc tế.

Tôi cho rằng, Việt Nam đang đi đúng hướng khi Chính phủ đã và đang tập trung đầu tư phát triển các lĩnh vực có tiềm năng toàn cầu như AI, công nghệ sinh học, năng lượng tái tạo... Để đi nhanh và đúng hướng, việc quan sát và học hỏi các quốc gia tiên tiến, cụ thể là một số mô hình đang chứng tỏ sự hiệu quả ở Nhật Bản như: áp dụng mô hình linh hoạt trong bảo lãnh nợ, trợ cấp khởi nghiệp hay khuyến khích startup giải quyết vấn đề xã hội sẽ là rất cần thiết.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay, việc khởi nghiệp đổi mới sáng tạo gắn với kinh tế xanh, phát triển bền vững và tài chính xanh không chỉ là xu hướng, mà còn là yêu cầu cấp thiết để đảm bảo sự tồn tại và thịnh vượng lâu dài của doanh nghiệp Việt Nam. Là một doanh nghiệp Việt đang hoạt động tại nước ngoài, với khả năng tiếp cận các công nghệ tiên tiến, cũng như xu hướng phát triển tại Nhật Bản, tôi hướng tới đóng góp ý kiến để các mô hình kinh doanh bền vững, công nghệ sạch và tài chính xanh là cách để doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh, đồng thời đóng góp tích cực vào mục tiêu phát triển quốc gia.

Tiến sĩ khoa học Nguyễn Hồng Sơn (Chủ tịch Liên hiệp Hội Người Việt Nam tại Nhật Bản)

Phát huy nguồn nhân lực số

Là thành viên tham gia diễn đàn từ lần thứ nhất, lần này bản thân tôi đã và đang thực hiện nghiên cứu khoa học về các vấn đề xã hội liên quan đến phát triển đất nước, đặc biệt là những vấn đề đặt ra trong Nghị quyết 57-NQ/TW. Chủ đề mà tôi tham gia tại Diễn đàn Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu lần thứ 6 năm 2025 là Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo gắn với kinh tế xanh và phát triển bền vững.

Tôi muốn bàn về việc nhận diện và phát huy nguồn lực nhóm lao động trong môi trường số ở Việt Nam hiện nay. Theo tôi nhóm lao động trong môi trường số đang trở thành bộ phận then chốt trong cơ cấu lao động Việt Nam. Nghiên cứu xã hội học nhằm nhận diện đúng bản chất, xu hướng và thách thức của nhóm lao động này sẽ đóng vai trò quan trọng trong đề xuất chính sách, xây dựng hệ sinh thái lao động số công bằng và bền vững cho tương lai.

Tôi mong muốn chia sẻ kiến thức khoa học xã hội đến cộng đồng, đặc biệt là thanh niên, sinh viên. Đồng thời tôi mong muốn lan tỏa những giá trị tốt đẹp, tinh thần yêu nước, ý chí tự lực, tự cường, và khát vọng cống hiến của thanh niên, trí thức trẻ đến cộng đồng, góp phần quan trọng vào sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước, đưa Việt Nam ngày càng hùng cường, thịnh vượng.

Tiến sĩ Nguyễn Đỗ Hương Giang (Phó giám đốc Trung tâm tuyển sinh và truyền thông,
Trường ĐH Nông Lâm, ĐH Thái Nguyên)