Đề xuất mô hình cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện

Xây dựng mô hình báo chí truyền thông đa phương tiện, nâng cao vai trò tự chủ của các cơ quan báo chí có thương hiệu mạnh cũng như bổ sung nguồn thu mới cho báo chí… là những đề xuất được nêu ra tại thảo luận tổ về dự thảo luật Báo chí sửa đổi ngày 23.10, kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV.

Theo tờ trình, dự thảo luật sửa đổi có nhiều điểm mới, tạo điều kiện cho báo chí phát triển trong bối cảnh sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, đáp ứng yêu cầu thông tin, tuyên truyền trong kỷ nguyên mới. Dự thảo bổ sung quy định cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện là cơ quan báo chí có nhiều loại hình báo chí, cơ quan báo chí trực thuộc; có cơ chế đặc thù về tài chính; được thành lập phù hợp với Chiến lược phát triển và quản lý hệ thống báo chí được Thủ tướng phê duyệt.

Đồng thời, bổ sung quy định về hoạt động của cơ quan báo chí trên không gian mạng. Bổ sung nguồn thu mới của cơ quan báo chí, gồm: thu từ bán quyền xem, nghe tác phẩm báo chí; thu từ cho phép khai thác, sử dụng tác phẩm báo chí; thu từ liên kết trong hoạt động báo chí; thu từ cung cấp dịch vụ sự nghiệp công do cơ quan nhà nước có thẩm quyền giao nhiệm vụ, đặt hàng, đấu thầu; thu từ người có nhu cầu đăng bài nghiên cứu khoa học để có kinh phí phản biện, hoàn thiện, nâng cao chất lượng bài viết.

Lý giải về mô hình "cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện", Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết khái niệm này đã được đề cập trong các văn kiện của Đảng. Mặt khác, Quyết định 362/QĐ-TTg ngày 3.4.2019 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025 cũng đã nêu rõ 6 cơ quan báo chí được định hướng xây dựng thành tổ hợp truyền thông chủ lực đa phương tiện. Do đó, dự thảo luật đã đưa ra quy định như trên.

Ngoài 6 cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện, gồm: Đài Truyền hình VN, Đài Tiếng nói VN, TTXVN, Báo Nhân Dân, Báo Quân Đội Nhân Dân, Báo Công An Nhân Dân, cơ quan thẩm tra đề xuất bổ sung thêm các cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện ở địa phương. Ông Vinh dẫn chứng Hà Nội, TP.HCM có nhiều cơ quan báo chí, nếu các cơ quan đó làm tốt nhiệm vụ tuyên truyền, có uy tín, bản thân các địa phương này có thể theo hướng tổ hợp lại.

Thảo luận về mô hình kinh tế báo chí, Ủy viên Ủy ban Văn hóa và xã hội Bùi Hoài Sơn (đoàn Hà Nội) cho rằng trong bối cảnh VN không có báo chí tư nhân, cần nhấn mạnh cơ chế đặt hàng, đấu thầu nhiệm vụ công và đầu tư công có trọng điểm gắn liền với định mức kinh tế kỹ thuật báo chí "3 dễ" gồm dễ hiểu, dễ áp dụng, dễ thực hiện. Đây sẽ là nguồn lực quan trọng giúp báo chí thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, hải đảo, đối ngoại. 

Luật cũng nên mở rộng khung pháp lý cho các hình thức liên kết, xã hội hóa, hợp tác công - tư trong báo chí, có chính sách ưu đãi đột phá về thuế, đất đai, tiếp cận tín dụng… cho các cơ quan báo chí, kể cả với các đối tác liên kết khi tổ chức các sự kiện văn hóa, các hoạt động vì cộng đồng… "Đi kèm với đó là cơ chế kiểm soát chặt chẽ để tránh thương mại hóa, xa rời tôn chỉ, mục đích", ông Sơn nêu quan điểm.

Bên cạnh đó, ĐB Hoàng Minh Hiếu (đoàn Nghệ An) đề xuất bổ sung quy định các nền tảng khi sử dụng nội dung của báo chí phải chia sẻ bản quyền báo chí. Theo ông, đây là giải pháp rất tốt nhưng trong luật mới đưa ra các giải pháp cơ bản, chưa cụ thể. Pháp luật nhiều nước đã yêu cầu các mạng xã hội, nhất là các mạng xã hội có người dùng lớn phải có chia sẻ cụ thể về doanh thu với báo chí.