Đề xuất cơ chế mua sắm đặc thù, thanh toán linh hoạt cho chuyển đổi số

Cơ quan Quốc hội đề nghị cơ chế mua sắm đặc thù, ngoài các hình thức trong luật Đấu thầu và có cơ chế thanh toán linh hoạt với các loại hình dịch vụ thuê công nghệ.

Sáng 16.10, tiếp tục phiên họp 50, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến vào dự án luật Chuyển đổi số.

Tại tờ trình, Thứ trưởng thường trực Bộ KH-CN Vũ Hải Quân cho biết, dự luật quy định về hạ tầng cho chuyển đổi số; Chính phủ số và chuyển đổi số hoạt động các cơ quan thuộc hệ thống chính trị; kinh tế số; xã hội số và các biện pháp bảo đảm chuyển đổi sổ.

Về các biện pháp bảo đảm, dự thảo luật quy định về đào tạo, phát triển nguồn nhân lực cũng như tài chính cho chuyển đổi số. Trong đó, dự thảo luật quy định, Nhà nước đảm bảo tối thiểu 1% trong tổng chi ngân sách nhà nước hàng năm và tăng dần theo yêu cầu cho chuyển đổi số quốc gia.

Việc ưu đãi đầu tư, thuê, mua sắm sản phẩm, dịch vụ công nghệ số sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước phục vụ chuyển đổi số thực hiện theo quy định về đầu tư, đấu thầu, công nghiệp công nghệ số.

Thẩm tra của Ủy ban Khoa học - Công nghệ - Môi trường Quốc hội đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung quy định về cơ chế mua sắm đặc thù (ngoài các hình thức trong luật Đấu thầu) như đặt hàng, giao nhiệm vụ trực tiếp cho các sản phẩm, dịch vụ công nghệ cao có tính chất phức tạp, độc quyền, sở hữu trí tuệ hoặc mang tính chiến lược quốc gia.

Cơ quan thẩm tra cũng đề nghị bổ sung quy định cho phép áp dụng các hình thức thanh toán linh hoạt, bao gồm thanh toán trước một phần hoặc toàn bộ, đối với các loại hình dịch vụ thuê công nghệ như thuê hạ tầng điện toán đám mây, thuê nền tảng phần mềm để phù hợp với thông lệ thị trường.

Nêu ý kiến, Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị việc ban hành luật phải làm sao để công cuộc chuyển đổi số nhanh hơn, đặc biệt là cơ chế đặc thù.

Ông Định nêu thực tế thực hiện chuyển đổi số của Quốc hội 2 năm qua. Ban đầu tự tính phải đầu tư xây dựng trung tâm và cần 200 cán bộ để làm, chưa kể cần rất nhiều tiền để mua máy móc, thiết bị. "Có 17 hạng mục cần phải đấu thầu nhưng đấu thầu mãi không được vì không định giá được, không ai dám đấu thầu", ông Định cho hay.

Theo ông Định, sau đó lãnh đạo Quốc hội chỉ đạo thay đổi phương án chỉ định Viettel làm đối tác chiến lược, không đấu thầu và không đầu tư mà ký hợp đồng thuê dịch vụ để triển khai.

Tuy nhiên, ông Định cho biết, ngay cả hợp đồng thuê cũng "không ai định giá được cả" nên dù Viettel đã làm 10 tháng nay, một số sản phẩm đã được ứng dụng thực tế, nhưng cũng chưa ký được hợp đồng và Viettel chưa có đồng xu nào cả. "Vậy luật Chuyển đổi số này có xử lý được chuyện đó không", ông Định nêu.

Theo luật Đấu thầu rất khó chi tiêu 

Một vấn đề nữa ông Nguyễn Khắc Định nêu là vấn đề thống nhất, đồng bộ hạ tầng số trong cả nước. "Máy móc, hạ tầng phải thống nhất với nhau tránh tình trạng mỗi tỉnh đầu tư một trung tâm, một loại máy móc, rồi mỗi tỉnh lại một ngôn ngữ khác nhau đến khi gộp lại lại không kết nối được", ông Định nhấn mạnh, và đề nghị luật này phải làm sao để đỡ tốn kém nhất, chuyển đổi số nhanh và kết nối được cả hệ thống.

Cũng nêu thực tế câu chuyện của Đồng Tháp, Phó chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan cho biết, cách đây 2 - 3 năm, Đồng Tháp có triển khai dự án chuyển đổi số trong lĩnh vực nông nghiệp do Tập đoàn Mỹ Lan Group làm. Tới nay, dự án đã đi vào hoạt động và rất hiệu quả. Hiện nay, nông nghiệp ở Đồng Tháp từ trồng trọt, chăn nuôi, khí tượng thủy văn, thủy lợi đều được theo dõi theo thời gian thực.

Tuy nhiên, vướng mắc mà Đồng Tháp gặp phải là khi sáp nhập với Tiền Giang thì cần mở rộng bổ sung cơ sở dữ liệu bên Tiền Giang "thì bị kẹt". "Bộ Nông nghiệp - Môi trường nói rằng cái này không được, phải chờ các bộ, địa phương làm chứ nếu không sẽ không thống nhất", ông Hoan cho biết.

Đồng tình với ông Định, ông Hoan cho biết, dự án chuyển đổi số nông nghiệp tại Đồng Tháp tất cả đều thuê Tập đoàn Mỹ Lan Group làm nên tỉnh "nhẹ hều", không cần trang bị mua sắm thiết bị, đầu tư trung tâm dữ liệu. Vì vậy, ông Hoan cũng cho rằng, luật Chuyển đổi số ra đời phải tháo gỡ được những vướng mắc trong những trường hợp như Đồng Tháp, có đơn giá định mức rõ ràng, minh bạch để triển khai việc thuê các dịch vụ trong chuyển đổi số.

Báo cáo tại phiên họp, Phó thủ tướng Nguyễn Chí Dũng thừa nhận nếu áp dụng theo luật Đấu thầu hiện nay thì rất khó cho việc chi tiêu trong lĩnh vực chuyển đổi số. Do đó, Chính phủ sẽ có chỉ đạo để Bộ KH-CN và Bộ Tài chính nghiên cứu cơ chế chính sách để đảm bảo được việc đầu tư mua sắm dịch vụ, đặt hàng, thanh toán linh hoạt phù hợp với thực tế và thông lệ quốc tế trong lĩnh vực chuyển đổi số.