Đề xuất cấm tuyệt đối tiết lộ giới tính thai nhi

Để khắc phục tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh, dự luật nghiêm cấm mọi hành vi lựa chọn giới tính thai nhi. Ảnh: Việt Linh.

Sáng 23/10, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 10, Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan trình bày trước Quốc hội Tờ trình dự án Luật Dân số.

Cấm tuyệt đối tiết lộ giới tính thai nhi

Theo Bộ trưởng Đào Hồng Lan, so với Pháp lệnh Dân số năm 2003, dự thảo luật lần này đã bãi bỏ 26 điều, chỉnh lý 10 điều, sửa đổi 1 điều và bổ sung 15 điều mới. Các nội dung sửa đổi, bổ sung tập trung vào công tác truyền thông, vận động, điều chỉnh quy mô, cơ cấu dân số và đề ra các giải pháp nâng cao chất lượng dân số.

Dự luật gồm 8 chương với 28 điều, điều chỉnh các vấn đề trọng tâm như duy trì mức sinh thay thế, giảm mất cân bằng giới tính khi sinh, thích ứng với già hóa dân số, nâng cao chất lượng dân số và bảo đảm các điều kiện thực hiện chính sách dân số.

Dự thảo khẳng định quyền quyết định thời điểm, số con và khoảng cách sinh thuộc về mỗi cặp vợ chồng, cá nhân. Tuy nhiên, Nhà nước khuyến khích duy trì mức sinh thay thế, đồng thời đưa ra nhiều chính sách hỗ trợ cụ thể: phụ nữ sinh con thứ hai được nghỉ thêm một tháng thai sản; nam giới được nghỉ thêm 5 ngày khi vợ sinh con; phụ nữ sinh đủ hai con trước 35 tuổi, phụ nữ dân tộc thiểu số hoặc sinh sống tại địa phương có mức sinh thấp được hỗ trợ tài chính theo quy định của Nhà nước.

Để khắc phục tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh, dự luật nghiêm cấm mọi hành vi lựa chọn giới tính thai nhi, trừ trường hợp chẩn đoán bệnh di truyền liên quan đến giới tính. Người hành nghề y tiết lộ giới tính thai nhi ngoài mục đích chẩn đoán, điều trị bệnh di truyền sẽ bị đình chỉ hành nghề.

Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan trình bày Tờ trình dự án Luật Phòng bệnh. Ảnh: Quốc hội.

Trước thực tế già hóa dân số diễn ra nhanh, Bộ trưởng Đào Hồng Lan nhấn mạnh dự luật đã bổ sung các giải pháp chăm sóc người cao tuổi, phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực lão khoa và bảo vệ người cao tuổi trước các hành vi xâm phạm quyền lợi hợp pháp.

Bên cạnh đó, luật cũng chú trọng nâng cao chất lượng dân số, thông qua các chương trình tư vấn sức khỏe tiền hôn nhân, sàng lọc và chẩn đoán bệnh tật trước sinh và sơ sinh.

Luật Dân số cần bao quát hơn từ sinh con, nuôi con đến già hóa dân số

Trình bày Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh khẳng định dự án Luật Dân số đã thể chế hóa chủ trương của Đảng, phù hợp với Hiến pháp, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật và tương thích với các điều ước quốc tế. Tuy nhiên, Ủy ban đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát, cập nhật và đánh giá tác động chính sách kỹ lưỡng, nhất là các quy định liên quan đến nguồn kinh phí, kinh nghiệm quốc tế và sự thống nhất với các luật hiện hành.

Ủy ban cũng đề xuất bổ sung một điều mới về chính sách tổng thể của Nhà nước trong công tác dân số, nhấn mạnh việc bảo đảm điều kiện sống, nhà ở, giáo dục, chăm sóc sức khỏe trên cơ sở bám sát Nghị quyết số 21 và Nghị quyết số 72 của Bộ Chính trị, thể hiện rõ định hướng “dân số và phát triển”.

Về duy trì mức sinh thay thế, Ủy ban đề nghị nghiên cứu các biện pháp tổng thể, bền vững nhằm đạt được mức sinh phù hợp, trong đó tăng mức hỗ trợ tài chính cho phụ nữ sinh đủ hai con trước 35 tuổi. Cần làm rõ tiêu chí "địa phương có mức sinh thấp" và bổ sung quy định Chính phủ định kỳ công bố tình trạng mức sinh, để địa phương có căn cứ xây dựng chính sách hỗ trợ.

Một số ý kiến cho rằng luật nên tiếp cận theo hướng phổ quát, hỗ trợ trẻ em được sinh ra thay vì chỉ tập trung vào số lượng con. Cần nghiên cứu thêm các chính sách trợ cấp học phí, hỗ trợ nuôi con nhỏ, cũng như hỗ trợ điều trị vô sinh, hiếm muộn và giảm tỷ lệ phá thai.

Một số ý kiến cho rằng luật nên tiếp cận theo hướng phổ quát, hỗ trợ trẻ em được sinh ra thay vì chỉ tập trung vào số lượng con. Ảnh: Việt Linh.

Đối với vấn đề giảm mất cân bằng giới tính khi sinh, Ủy ban đề nghị chỉnh lý quy định để đồng bộ với các điều cấm trong luật, đồng thời yêu cầu Chính phủ công bố định kỳ danh sách các tỉnh có tỷ lệ mất cân bằng giới tính cao và bổ sung các biện pháp phù hợp theo Đề án kiểm soát mất cân bằng giới tính giai đoạn 2016-2025.

Ủy ban đề nghị đổi tên Chương IV thành "Thích ứng với già hóa dân số", đồng thời bổ sung các nội dung như "chuẩn bị cho tuổi già", "già hóa khỏe mạnh", "tăng cường sự tham gia của người cao tuổi" và "chất lượng cuộc sống người cao tuổi". Nhà nước cần khuyến khích khu vực tư nhân phát triển các dịch vụ y tế, chăm sóc dài hạn, giáo dục, văn hóa và công nghệ phục vụ người cao tuổi.

Về nguồn nhân lực chăm sóc người cao tuổi, dự thảo cần xác định rõ vai trò của Nhà nước, đối tượng thụ hưởng và chính sách phát triển nhân lực ngành lão khoa. Đồng thời, Ủy ban đề nghị làm rõ cơ chế thiết lập tổng đài điện thoại quốc gia để tiếp nhận, xử lý thông tin, tố giác các hành vi xâm phạm quyền người cao tuổi.

Liên quan đến nâng cao chất lượng dân số, Ủy ban đề nghị dự luật cần mở rộng nội dung không chỉ ở góc độ y tế mà cả xã hội, tập trung vào sức khỏe sinh sản, tư vấn tiền hôn nhân, sàng lọc bệnh bẩm sinh và bảo đảm nguồn kinh phí thực hiện các hoạt động này. Ngoài ra, cần bảo đảm sự thống nhất giữa quy định của luật mới với Luật Khám bệnh, chữa bệnh và Luật Bảo hiểm y tế