Đào tạo bác sĩ Việt Nam, bao giờ quốc tế công nhận? - Kỳ 2: Cần chuẩn hóa quy trình đào tạo

Việc sớm có bộ tiêu chuẩn đặc thù và trung tâm kiểm định y khoa được Liên đoàn Giáo dục y khoa thế giới (WFME) công nhận được xem là bước đi cần thiết để nâng chất lượng đào tạo bác sĩ trong nước.

Trong bối cảnh giáo dục y khoa thế giới thay đổi nhanh chóng, yêu cầu về chất lượng đào tạo bác sĩ ngày càng khắt khe. Việc tham gia kiểm định theo tiêu chuẩn quốc tế, đặc biệt là tiêu chuẩn của WFME được nhiều quốc gia thực hiện mà Việt Nam không thể đứng ngoài xu thế đó.

Những bước đi đầu tiên

Năm 2021, Bộ Y tế giao Trường ĐH Y Dược TP.HCM nghiên cứu thành lập trung tâm kiểm định chương trình đào tạo y khoa theo chuẩn WFME. Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng khuyến khích các cơ sở đào tạo ngành y chủ động tham gia kiểm định chương trình theo bộ tiêu chuẩn được quốc tế công nhận.

Hai năm qua, Trường ĐH Y Dược TP.HCM phối hợp với Hội Giáo dục y học Việt Nam và Trung tâm Kiểm định chất lượng giáo dục (ĐH Quốc gia TP.HCM) xây dựng bộ tiêu chuẩn kiểm định dành riêng cho chương trình đào tạo bác sĩ y khoa. Đồng thời phối hợp với các trường đại học có đào tạo y khoa trên cả nước để hình thành mạng lưới bảo đảm chất lượng và đội ngũ kiểm định viên chương trình đào tạo bác sĩ y khoa theo chuẩn quốc tế.

Trường cũng triển khai dự án phối hợp với Hiệp hội Giáo dục y khoa Tây Thái Bình Dương (WPAME) để nhận sự hỗ trợ chuyên môn trong lĩnh vực kiểm định. Theo GS.TS.BS Trần Diệp Tuấn, Chủ tịch hội đồng trường Trường ĐH Y Dược TP.HCM, trường bắt đầu triển khai kiểm định thí điểm chương trình bác sĩ y khoa theo bộ tiêu chuẩn WFME từ giữa năm 2022.

Tháng 8-2022, đoàn chuyên gia WPAME thực hiện đánh giá thí điểm lần thứ nhất tại trường. Tháng 1-2024, trường tiếp tục đón đoàn chuyên gia từ KIMEE (tổ chức kiểm định y khoa của Hàn Quốc đã được WFME công nhận). 

"Các đợt thí điểm này mang lại nhiều thông tin hữu ích, giúp trường điều chỉnh và cải tiến chương trình. Các góp ý của chuyên gia quốc tế cũng được sử dụng để hoàn thiện dự thảo bộ tiêu chuẩn kiểm định chương trình đào tạo y khoa của Việt Nam", ông Tuấn cho biết.

Nhóm cố vấn và biên soạn đang tiếp tục rà soát dự thảo bộ tiêu chuẩn kiểm định chương trình đào tạo bác sĩ y khoa, tiếp tục tham khảo ý kiến giảng viên các trường y trên cả nước để đạt sự đồng thuận rộng rãi trong cộng đồng đào tạo y khoa. 

"Điều quan trọng nhất là cần sự thống nhất về chủ trương của Bộ Y tế và Bộ Giáo dục và Đào tạo trong việc xây dựng bộ tiêu chuẩn kiểm định chất lượng đặc thù cho chương trình đào tạo bác sĩ y khoa, tiến tới thành lập trung tâm kiểm định chất lượng chương trình đào tạo y khoa theo tiêu chuẩn của WFME và được Bộ Giáo dục và Đào tạo công nhận", ông Tuấn nhận định.

Nâng chất lượng đào tạo bác sĩ

Các tiêu chuẩn kiểm định của WFME được xây dựng nhằm bảo đảm các trường đào tạo bác sĩ y khoa duy trì chất lượng ổn định và bền vững. Việc tuân thủ các hướng dẫn trong bộ tiêu chuẩn giúp các trường y xây dựng chương trình đào tạo toàn diện và cập nhật, bao quát những năng lực cốt lõi như kiến thức y học, kỹ năng chăm sóc người bệnh, tính chuyên nghiệp và thực hành liên ngành.

Qua đó đáp ứng tốt nhu cầu của hệ thống y tế Việt Nam và hòa nhập với chuẩn mực quốc tế. Theo GS.TS Lê Quang Cường, Chủ tịch Hội Giáo dục y học Việt Nam, việc áp dụng thống nhất các tiêu chuẩn sẽ thể hiện tính nhất quán trong giáo dục y khoa giữa các trường, cũng là uy tín và tính chuyên nghiệp của ngành y.

Khi tất cả trường y cùng duy trì một mức chuẩn cao, sinh viên tốt nghiệp dù đến từ bất kỳ trường nào đều được bảo đảm về chất lượng đào tạo tương đương, từ đó có thể làm việc hiệu quả trong nhiều bối cảnh và khu vực khác nhau. 

Một lợi ích quan trọng khác là các tiêu chuẩn sẽ tạo khung tham chiếu, để nhờ các tiêu chí rõ ràng, các trường y có thể tiến hành tự đánh giá, rà soát định kỳ và điều chỉnh, cải tiến chương trình đào tạo.

"Quá trình này giúp các trường nhận diện sớm những hạn chế, thúc đẩy đổi mới và bảo đảm giáo dục y khoa luôn linh hoạt trước sự thay đổi của nhu cầu chăm sóc sức khỏe", ông Cường phân tích.

Nhiều thách thức nhưng phải làm

Tuy nhiên theo các chuyên gia, việc xây dựng hệ thống kiểm định chương trình đào tạo bác sĩ y khoa ở Việt Nam vẫn đang đối mặt nhiều khó khăn. Mặc dù dựa trên khung WFME 2020, bộ tiêu chuẩn của Việt Nam vẫn cần được Bộ Giáo dục và Đào tạo phê duyệt và WFME công nhận trước khi áp dụng rộng rãi.

Để có một tổ chức kiểm định y khoa độc lập, Việt Nam cần sự phối hợp chặt chẽ giữa Bộ Y tế, Bộ Giáo dục và Đào tạo và các trường y. Đây không chỉ là vấn đề học thuật mà còn liên quan đến chính sách cấp phép hành nghề, chuẩn hóa đầu ra và phân bổ nguồn nhân lực y tế.

GS.TS Nguyễn Vũ Quốc Huy, Hiệu trưởng Trường ĐH Y Dược - ĐH Huế, cho biết theo yêu cầu của WFME, mỗi quốc gia phải có một trung tâm kiểm định chất lượng đáp ứng đầy đủ điều kiện và được WFME công nhận. Trung tâm này sau đó mới được phép thực hiện kiểm định theo bộ tiêu chí của WFME. 

Thách thức lớn nhất hiện nay là Việt Nam chưa có hành lang pháp lý cho một tổ chức kiểm định y khoa thực sự độc lập theo chuẩn WFME, trong khi đây là điều kiện bắt buộc để hội nhập quốc tế.

Cạnh đó, nguồn lực tài chính còn hạn chế và đội ngũ đánh giá viên đạt chuẩn WFME hiện rất thiếu. Những người này cần có trình độ chuyên môn phù hợp, kinh nghiệm trong quản lý đào tạo y - bệnh viện, đồng thời phải được đào tạo nghiệp vụ kiểm định một cách bài bản. 

"Nếu không sớm tháo gỡ những điểm nghẽn này, Việt Nam sẽ khó đáp ứng các yêu cầu quốc tế và có nguy cơ chậm nhịp trong tiến trình kiểm định y khoa toàn cầu", GS Huy cảnh báo.

Để bắt kịp xu hướng khu vực và quốc tế, Việt Nam cần đẩy nhanh hoàn thiện bộ tiêu chuẩn kiểm định y khoa và thiết lập trung tâm kiểm định y khoa được WFME công nhận. Đây là cơ hội để sinh viên y khoa nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ y tế, đáp ứng tốt hơn nhu cầu chăm sóc sức khỏe của người dân và có thể tham gia thị trường lao động quốc tế.