Đài tưởng niệm nạn nhân COVID-19: Không chỉ cho hôm nay mà còn cho mai sau

Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM hôm 6-11 đã tổ chức tọa đàm lấy ý kiến của các chuyên gia về xây dựng công trình tưởng niệm nạn nhân COVID-19 tại TP.HCM ở khu đất số 1 Lý Thái Tổ.

Nhiều ý kiến đóng góp tại tọa đàm cho rằng công trình tưởng niệm cần thể hiện được tinh thần gắn kết, sẻ chia và hồi sinh vươn lên sau đại dịch COVID-19.

Vị trí thuận lợi cho người dân

Tại tọa đàm, ông Phạm Bình An, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM, thông tin khu đất số 1 Lý Thái Tổ có quy mô khoảng 4,4ha. 

Điểm sơ lược qua khoảng 30 công trình tưởng niệm liên quan đại dịch COVID-19 trên thế giới, ông An đề nghị các chuyên gia đóng góp về thiết kế làm sao để đạt được mục tiêu tưởng niệm nạn nhân, tri ân, thể hiện tinh thần gắn kết sẻ chia, hồi sinh và vươn lên.

Theo kiến trúc sư Nguyễn Trường Lưu, Chủ tịch Liên hiệp các hội văn học nghệ thuật TP.HCM, cho rằng vị trí số 1 Lý Thái Tổ là tốt nhất, thuận tiện nhất để người dân dễ lui tới. 

Việc lựa chọn này cũng thể hiện sự quan tâm của lãnh đạo TP. Theo ông, công trình không nên làm quá bi tráng mà đi vào cảm xúc, qua mất mát chúng ta cần nhìn về tương lai.

Đồng tình, GS.TS Nguyễn Xuân Tiên, Chủ tịch Hội Mỹ thuật TP.HCM, cho rằng với các nội dung thông điệp mà Sở Văn hóa và Thể thao đưa ra lấy ý kiến người dân, khu vực tưởng niệm đó nên là nơi tưởng nhớ, tri ân để người dân đến lắng đọng cảm xúc; là điểm đến văn hóa, giáo dục truyền thống để người dân và du khách chiêm nghiệm.

Trên tinh thần đó, ông Tiên cho rằng biểu tượng/đài tưởng niệm thì cần theo khuynh hướng hiện đại, không rườm rà nhưng phải khơi gợi được cảm xúc của người xem như mô hình công trình tưởng niệm gắn với chiến tranh, thảm họa tại Nhật, Mỹ...

Giữ cây xanh, biệt thự, trân trọng nhu cầu người dân

Một điểm mấu chốt khi thực hiện công trình tưởng niệm, theo kiến trúc sư Trương Nam Thuận, là cần phải xuất phát từ nhu cầu của người dân, lấy đây làm nguyên tắc trung tâm. Đồng thời công trình cần thể hiện sự chuyển hóa đau thương thành hành động vượt qua đại dịch. 

Nhà điêu khắc Phạm Văn Hạng nhấn mạnh công trình là biểu tượng nghĩa tình của TP chứ không đơn thuần là tưởng niệm. Và công trình sẽ không chỉ cho hôm nay mà còn cho mai sau.

Góp ý thêm vấn đề này, TS Nguyễn Thị Hậu - Tổng thư ký Hội Sử học TP.HCM - cho rằng công trình nhắc nhớ mất mát từ đại dịch nhưng không bi lụy vì không phù hợp với tính cách người Nam Bộ vốn phóng khoáng, trọng nghĩa tình.

Còn ông Phạm Đức Hải (Viện Nghiên cứu kinh tế - xã hội, Trường đại học Sài Gòn) cho rằng đài tưởng niệm cần thể hiện được ba cặp từ khái quát những giá trị mà nhân dân TP đã cùng nhau vượt qua đại dịch là đau thương - yêu thương, khốc liệt - kiên cường, mong đợi - khát vọng. 

Tương tự, ông Phan Xuân Biên, nguyên Trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy TP.HCM, cũng góp ý cần có hạng mục nhà tưởng niệm, đài tưởng niệm và đồng thuận đài tưởng niệm không cần làm hoành tráng nhưng phải thể hiện khát vọng của người dân TP.

Kiến trúc sư Khương Văn Mười, nguyên Phó chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam, thì cho rằng cần phải làm nhanh, làm sớm công trình ý nghĩa tại khu đất số 1 Lý Thái Tổ. Theo ông Mười, cần giữ lại nguyên trạng cây xanh và có phương án bảo tồn, cải tạo các biệt thự trong khu đất đi kèm với chỉnh trang giao thông.

Chia sẻ về một số thiết kế công trình tưởng niệm hiện đại trên thế giới có gắn với việc khai thác không gian ngầm, kiến trúc sư Nguyễn Đỗ Dũng cho rằng thiết kế không gian tưởng niệm ở công viên số 1 Lý Thái Tổ có thể tham khảo các mô hình trên để đạt được nhiều mục tiêu, hiệu quả cho công trình. 

Ông Dũng cũng cho rằng việc bảo tồn mảng xanh, cây xanh ở khu đất là yêu cầu rất quan trọng. Bên cạnh đó các biệt thư cũng nên bảo tồn, cải tạo công năng thành công trình giáo dục giới trẻ và nghiên cứu y tế.