Công nhân làm việc ngắn hạn, không ổn định, công ty có phải đóng bảo hiểm?

Công ty tôi thi công công trình xây dựng, có những công nhân làm việc không ổn định, có khi chỉ làm vài ngày rồi nghỉ.

Vậy công ty có bắt buộc phải đóng bảo hiểm xã hội cho họ không?

- Luật sư Tào Văn Dũng (Đoàn luật sư TP.HCM):

Hợp đồng lao động và việc tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc:

Người lao động là công dân Việt Nam thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc khi làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao động xác định thời hạn từ đủ 1 tháng trở lên, kể cả trường hợp người lao động và người sử dụng lao động thỏa thuận bằng tên gọi khác nhưng có nội dung thể hiện về việc làm có trả công, tiền lương và sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên, điều kiện lao động, quyền và nghĩa vụ của mỗi bên trong quan hệ lao động (Điểm a khoản 1 Điều 2 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 và khoản 1 Điều 13 Bộ luật Lao động năm 2019).

Tuy nhiên, có một số trường hợp loại trừ, không phải tham gia BHXH bắt buộc khi công việc bị gián đoạn, cụ thể như sau:

- Người lao động không làm việc và không hưởng tiền lương từ 14 ngày làm việc trở lên trong tháng thì không đóng BHXH tháng đó. Thời gian này không được tính để hưởng BHXH.

- Người lao động nghỉ việc hưởng chế độ ốm đau từ 14 ngày trở lên trong tháng theo quy định của pháp luật về BHXH thì không phải đóng bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), bảo hiểm tai nạn lao động (BHTNLĐ), bệnh nghề nghiệp nhưng vẫn được hưởng quyền lợi BHYT.

- Người lao động nghỉ việc hưởng chế độ thai sản từ 14 ngày làm việc trở lên trong tháng thì đơn vị và người lao động không phải đóng BHXH, BHTN, BHTNLĐ..., thời gian này được tính là thời gian đóng BHXH, không được tính là thời gian đóng BHTN và được cơ quan BHXH đóng BHYT cho người lao động (Điều 42 Quyết định 595/QĐ-BHXH).

- Người lao động trong thời gian thử việc: nếu ký hợp đồng lao động thì phải tham gia BHXH  bắt buộc, còn ngược lại nếu ký hợp đồng thử việc thì sẽ không tham gia BHXH bắt buộc (Khoản 5 Điều 3 Nghị định 158/2025/NĐ-CP).

Đối chiếu quy định pháp luật với trường hợp bạn đã nêu thì sẽ có 2 tình huống:

- Nếu thời gian làm việc bị gián đoạn như các trường hợp loại trừ đã nêu trên thì người sử dụng lao động và người lao động sẽ tạm thời không tham gia BHXH bắt buộc trong thời gian này.

- Trường hợp thời gian làm việc bị gián đoạn không rơi vào các trường hợp loại trừ thì người sử dụng lao động và người lao động sẽ phải tham gia BHXH bắt buộc theo quy định.

Xử phạt vi phạm hành chính khi không đóng BHXH:

Phạt tiền lên đến 1.000.000 đồng đối với người lao động có hành vi thỏa thuận với người sử dụng lao động để không tham gia BHXH bắt buộc, tham gia không đúng đối tượng hoặc tham gia không đúng mức quy định. Mức phạt tiền đối với tổ chức vi phạm sẽ gấp 2 lần mức phạt đối với cá nhân.

Biện pháp khắc phục hậu quả là buộc người sử dụng lao động đóng đủ số tiền BHXH bắt buộc và lãi suất chậm đóng cho cơ quan BHXH (Khoản 1 Điều 39, khoản 1 Điều 6 và khoản 42, 43 Điều 3 Nghị định 12/2022/NĐ-CP).