Công nghệ xanh cho cấp nước sạch nông thôn

Ngày 21/11, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức hội thảo chia sẻ kinh nghiệm, sáng kiến áp dụng công nghệ xanh trong cấp nước sạch và vệ sinh nông thôn.

Ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, cho biết an ninh nguồn nước là ưu tiên chiến lược. Định hướng của Đảng và Nhà nước đặt mục tiêu quản trị tổng hợp tài nguyên nước, phát triển hạ tầng cấp - thoát nước hiện đại, bảo đảm chất lượng nước và thúc đẩy tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn.

Theo ông Tuấn, khu vực nông thôn - nơi sinh sống của phần lớn dân số giữ vai trò trung tâm trong việc hiện thực hóa các mục tiêu này. Tuy nhiên, lĩnh vực nước sạch và vệ sinh nông thôn đối mặt nhiều thách thức như suy giảm nguồn nước, ô nhiễm từ sản xuất và sinh hoạt, xâm nhập mặn, hạn hán, hạ tầng thiếu đồng bộ và hạn chế về công nghệ, nguồn lực. "Những khó khăn này đòi hỏi đổi mới tư duy và cách tiếp cận, trong đó công nghệ xanh là động lực cốt lõi giúp giảm phát thải, tiết kiệm năng lượng và tăng khả năng chống chịu trước biến đổi khí hậu", ông nói.

Ông Lương Văn Anh, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi, nhận định việc áp dụng năng lượng tái tạo, công nghệ xử lý nước hiện đại và quản lý nước thông minh là xu hướng tất yếu. Các chiến lược quốc gia, từ tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn đến cấp nước sạch và vệ sinh nông thôn, đều xác định rõ định hướng này.

Ông đánh giá hội thảo là cơ hội để nhìn lại kinh nghiệm thực tiễn, chia sẻ mô hình hiệu quả và thảo luận giải pháp kỹ thuật phù hợp. Đây cũng là diễn đàn để cơ quan trung ương, địa phương, doanh nghiệp và tổ chức quốc tế đề xuất cơ chế chính sách, phục vụ quá trình xây dựng luật cấp, thoát nước và nghị định về cấp nước sinh hoạt nông thôn.

Nhiều mô hình thí điểm ứng dụng năng lượng mặt trời, đặc biệt do UNICEF hỗ trợ, đã giảm đáng kể chi phí vận hành và tăng tính bền vững cho các công trình cấp nước. Các sáng kiến như phân loại rác tại nguồn, xử lý nước thải, quản lý thất thoát nước cũng được triển khai tại nhiều địa phương.

Tại hội thảo, đại biểu giới thiệu bốn nhóm giải pháp công nghệ xanh đang được chú trọng. Trong đó, Tập đoàn Tân Á Đại Thành nghiên cứu chuyển đổi ruột bình năng lượng mặt trời từ inox sang nhựa PPR nhằm khắc phục ăn mòn trong điều kiện nước phèn, mặn. Nhựa PPR chịu nhiệt đến 100 độ C, bền và có tuổi thọ trên 30 năm.

Công nghệ thổi đa lớp Plasman cho phép sản xuất ruột PPR tối đa sáu lớp, tăng độ kín và độ bền. Thử nghiệm cho thấy bình năng lượng mặt trời ruột PPR giữ nước nóng 65 độ C trong điều kiện nắng nhẹ và lên đến 100 độ C khi nắng gắt, vận hành ổn định, không rò rỉ. Sản phẩm đã được lắp đặt tại nhiều hộ dân ở Cà Mau, Bến Tre, Sóc Trăng và Trà Vinh.

Kết quả phân tích tại phòng thí nghiệm độc lập cho thấy không phát hiện kim loại nặng hay hợp chất độc hại, đáp ứng tiêu chuẩn an toàn nước sinh hoạt. Một điểm mới khác là sử dụng chất bảo ôn Polyol chứa Cyclopentane thay cho HCFC-141b - chất gây suy giảm tầng ozone. Cyclopentane giúp giảm phát thải khí nhà kính và tăng khả năng giữ nhiệt của vật liệu PU. Sáng kiến được Ngân hàng Thế giới và Cục Biến đổi khí hậu ghi nhận năm 2023.

Các chuyên gia cũng nêu 4 nhóm giải pháp đang được nhiều địa phương quan tâm, đó là ứng dụng năng lượng tái tạo và thiết bị tiết kiệm năng lượng trong cấp nước nông thôn; công nghệ xử lý nước nhiễm phèn, mặn và các dạng ô nhiễm đặc thù tại vùng chịu ảnh hưởng khí hậu. Bên cạnh đó là giải pháp số hóa trong giám sát mạng lưới, giảm thất thoát nước và nâng cao chất lượng dịch vụ; mô hình vệ sinh nông thôn thích ứng khí hậu, quản lý chất thải theo hướng kinh tế tuần hoàn.

Nhiều ý kiến từ viện nghiên cứu, chuyên gia, doanh nghiệp và tổ chức phát triển cũng được ghi nhận nhằm hoàn thiện chính sách.

Những giải pháp được trình bày cho thấy công nghệ xanh đang từng bước được áp dụng trong đời sống nông thôn, từ xử lý nước nhiễm phèn - mặn, dùng năng lượng tái tạo trong cấp nước đến quản lý thất thoát và xử lý chất thải theo mô hình tuần hoàn. Đây là nền tảng để hướng đến mục tiêu mọi người dân nông thôn được tiếp cận nước sạch và dịch vụ vệ sinh an toàn.

Hiện 68% hộ dân nông thôn sử dụng nước đạt quy chuẩn, trong đó 60% từ công trình cấp nước tập trung và 8% từ cấp nước hộ gia đình. Những kết quả này góp phần nâng cao sức khỏe cộng đồng và hỗ trợ các mục tiêu phát triển bền vững.

Thế Đan